11174Comment. in I. Cap. Sphæræ
moueri, ſuoq;
motu ſecum circumducere ſtellas omnes, duæ experientiæ, quas
11Aliæ duæ
experiẽtię,
quibus con
cluditur, cę
lum moue-
ri, & nõ ſtel
las ipſas. iam iam in medium depromã. Altera ex uia lactea ſumitur, quę cum ſit uel in-
ſinita multitudo ſtellarum minimarum, vel quod magis probo, pars octaui cœ-
li denſior, & continua, licet non uniformiter ſit denſa, qui fieri poteſt, ut to-
tus ille candor totum cęlum circundans tam regulariter ab ortu in occaſum
progrediatur, uiſi motu octauæ ſphæræ, in qua eſt, circunferatur? Altera expe-
rientia conſiſtit in partibus cęli rarioribus, cuiuſmodi non paucæ cernuntur
(vt eruditus quidam vir, & religioſus uitam degens in prouincia Peru, quæ po
lum antarcticum ſupra Horizontem habet eleuatum, teſtatur in libello, quem
de ſitu, & natura Indiæ occidentalis inſcripſit.) prope polum antarcticum;
ita ut nigror quidam pleris que in locis cęli appareat, ac ſi cęlum quodam-
modo eſſet perforatum. Hæ ergo partes rariores cum vniformiter cum ſtel-
lis ab ortu in occaſum ſpatio 24. horarum ſerantur, vt non ſemel ab habitan-
tibus in illo tractu terræ eſt obſeruatum, quis dixerit, illas per ſeſe moueri, &
non potius ad motum cęli circumduci, cnm non ſint ſtellæ, ſed partes omnino
raræ, & obſcuræ? Quid enim partes illas impellet, ſi non unà cum cęlo circum-
ferantur? Quæ cum ita ſint, ueriſimile eſt, totum cęlum ab ortu in occaſum
agitari, ſecumq́ue trahere & ſtellas, & partes alias denſiores, cuiuſmodi ſunt
illæ, quæ uiam lacteam efficiunt, & partes rariores, ſiue obſcuras, de quibus
proxime diximus, & quales etiam ſunt maculæ illæ, quæ in Luna cernuntur, &
uniformiter cum Luna circumferuntur.
11Aliæ duæ
experiẽtię,
quibus con
cluditur, cę
lum moue-
ri, & nõ ſtel
las ipſas. iam iam in medium depromã. Altera ex uia lactea ſumitur, quę cum ſit uel in-
ſinita multitudo ſtellarum minimarum, vel quod magis probo, pars octaui cœ-
li denſior, & continua, licet non uniformiter ſit denſa, qui fieri poteſt, ut to-
tus ille candor totum cęlum circundans tam regulariter ab ortu in occaſum
progrediatur, uiſi motu octauæ ſphæræ, in qua eſt, circunferatur? Altera expe-
rientia conſiſtit in partibus cęli rarioribus, cuiuſmodi non paucæ cernuntur
(vt eruditus quidam vir, & religioſus uitam degens in prouincia Peru, quæ po
lum antarcticum ſupra Horizontem habet eleuatum, teſtatur in libello, quem
de ſitu, & natura Indiæ occidentalis inſcripſit.) prope polum antarcticum;
ita ut nigror quidam pleris que in locis cęli appareat, ac ſi cęlum quodam-
modo eſſet perforatum. Hæ ergo partes rariores cum vniformiter cum ſtel-
lis ab ortu in occaſum ſpatio 24. horarum ſerantur, vt non ſemel ab habitan-
tibus in illo tractu terræ eſt obſeruatum, quis dixerit, illas per ſeſe moueri, &
non potius ad motum cęli circumduci, cnm non ſint ſtellæ, ſed partes omnino
raræ, & obſcuræ? Quid enim partes illas impellet, ſi non unà cum cęlo circum-
ferantur? Quæ cum ita ſint, ueriſimile eſt, totum cęlum ab ortu in occaſum
agitari, ſecumq́ue trahere & ſtellas, & partes alias denſiores, cuiuſmodi ſunt
illæ, quæ uiam lacteam efficiunt, & partes rariores, ſiue obſcuras, de quibus
proxime diximus, & quales etiam ſunt maculæ illæ, quæ in Luna cernuntur, &
uniformiter cum Luna circumferuntur.
Aristoteles lib.
2.
de cœlo probat quoque, ſtellas per ſeſe non
22Ratio Ari-
ſtotelis pro
bans ſtellas
non moue-
ri per ſeſe. moueri, hac ratione. Aſtra, ſi per ſe mouentur, & cœlum quieſcit, uel ſunt infi-
xa in cęlo, uel certe ſunt in ſuperficie extima cęli, concaua uidelicet uel con-
uexa, ita ut fit aliquid ſpatij interiectũ inter quoſlibet duos cælos, in quo mo-
ueri poſſint ſtellæ. Si ſunt infixa cęló, dabitur ſciſſio cœli, ſiue penetratio cor-
porũ, quorum vtrumq; eſt impoſſibile: Si uero mouentur in ſuperficie extima
cœli, ſicut homo v. g. in pauimento, uel muſca, aut formica in laqueari aliquo,
erit ſpatiũ, in quo mouentur, uel uacuũ, quod iamdudũ remouit à rerum natu-
ra Ariſtoreles lib. 4. Phyſ. uel corpus, & hoc uel cęleſte, & ſic iterum ſequetur
primũ inconueniens; aut elementare, quod extra locum ſuum naturalẽ perpe-
tuo eſſe non poteſt: eſſet autem extra ſuum locum, ſi ibi eſſet. Non igitur per
ſeſe mouentur ſtellæ. Alias rationes loco citato affert Ariſtoteles, ſed illis re-
lictis, una ſola experientia, quæ meo iudicio maximũ robur habet, confirmare
poſſumus concluſionẽ hanc noſtri auctoris. Sumatur quæuis ſtella, ſiue ſixa
ſit, ſiue erratica, quam aliquis dicat per ſeſe moueri. Hæc ſtella mouetur moti
33Ratio con-
uincẽs, ſtel-
las de facto
non moue-
ri per ſe, ſed
ad motum
cęli. bus quodammodo oppoſitis, ut ſupra diximus. Mouetur enim ſimpliciter, &
continue ab oriente in occidentem, & ſimul eodem tempore ſecundum quid,
& continue, ab occidente in orientem, quemadmodum ſupra expoſitum fuit,
atque demõſtratum. At uero nullum corpus idem numero cieri poteſt diuerſis
motibus, atque adeo oppoſitis, eodem tempore: Implicat enim contradictionẽ
unum & idem corpus ſimul procedere ab oriente in occidentẽ, & eodẽ inſtãti
ab occidẽte in orientẽ, ita ut neuter motus alterũ interrũpat, ſed uterque ſine
ulla intermis ſione uniformiter progrediatur, niſi altero motu moueatur tan-
quã ad uehiculũ alterius. Non igitur ſtellæ liberæ, ac ſolutæ à corporibus cœ-
eſtibus mouẽtur, quia unico tantũ motu in eodem tẽpore poſſunt moueri; (ut
aperte uidemus in animalibus, & in aliis rebus, quas ab uno loco in alium im
pellimus. Fieri enim non poteſt, ut eodem tempore ab alio in contrariã
22Ratio Ari-
ſtotelis pro
bans ſtellas
non moue-
ri per ſeſe. moueri, hac ratione. Aſtra, ſi per ſe mouentur, & cœlum quieſcit, uel ſunt infi-
xa in cęlo, uel certe ſunt in ſuperficie extima cęli, concaua uidelicet uel con-
uexa, ita ut fit aliquid ſpatij interiectũ inter quoſlibet duos cælos, in quo mo-
ueri poſſint ſtellæ. Si ſunt infixa cęló, dabitur ſciſſio cœli, ſiue penetratio cor-
porũ, quorum vtrumq; eſt impoſſibile: Si uero mouentur in ſuperficie extima
cœli, ſicut homo v. g. in pauimento, uel muſca, aut formica in laqueari aliquo,
erit ſpatiũ, in quo mouentur, uel uacuũ, quod iamdudũ remouit à rerum natu-
ra Ariſtoreles lib. 4. Phyſ. uel corpus, & hoc uel cęleſte, & ſic iterum ſequetur
primũ inconueniens; aut elementare, quod extra locum ſuum naturalẽ perpe-
tuo eſſe non poteſt: eſſet autem extra ſuum locum, ſi ibi eſſet. Non igitur per
ſeſe mouentur ſtellæ. Alias rationes loco citato affert Ariſtoteles, ſed illis re-
lictis, una ſola experientia, quæ meo iudicio maximũ robur habet, confirmare
poſſumus concluſionẽ hanc noſtri auctoris. Sumatur quæuis ſtella, ſiue ſixa
ſit, ſiue erratica, quam aliquis dicat per ſeſe moueri. Hæc ſtella mouetur moti
33Ratio con-
uincẽs, ſtel-
las de facto
non moue-
ri per ſe, ſed
ad motum
cęli. bus quodammodo oppoſitis, ut ſupra diximus. Mouetur enim ſimpliciter, &
continue ab oriente in occidentem, & ſimul eodem tempore ſecundum quid,
& continue, ab occidente in orientem, quemadmodum ſupra expoſitum fuit,
atque demõſtratum. At uero nullum corpus idem numero cieri poteſt diuerſis
motibus, atque adeo oppoſitis, eodem tempore: Implicat enim contradictionẽ
unum & idem corpus ſimul procedere ab oriente in occidentẽ, & eodẽ inſtãti
ab occidẽte in orientẽ, ita ut neuter motus alterũ interrũpat, ſed uterque ſine
ulla intermis ſione uniformiter progrediatur, niſi altero motu moueatur tan-
quã ad uehiculũ alterius. Non igitur ſtellæ liberæ, ac ſolutæ à corporibus cœ-
eſtibus mouẽtur, quia unico tantũ motu in eodem tẽpore poſſunt moueri; (ut
aperte uidemus in animalibus, & in aliis rebus, quas ab uno loco in alium im
pellimus. Fieri enim non poteſt, ut eodem tempore ab alio in contrariã