Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
91 39
92 40
93 41
94 42
95 43
96 44
97 45
98 46
99 47
100 48
101 49
102 50
103 51
104 52
105 53
106 54
107 55
108 56
109 57
110 58
111 59
112 60
113 61
114 62
115 63
116 64
117 65
118 66
119 67
120 68
< >
page |< < (60) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="60" file="0112" n="112" rhead="THEORIÆ"/>
            viſibilia, & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſa, quod nullam ſe dicant habere poſſe eo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0112-01" xlink:href="note-0112-01a" xml:space="preserve">idea extenſio-
                <lb/>
              nis ſit orta.</note>
            rum ideam. </s>
            <s xml:space="preserve">At id hominum genus præjudiciis quibuſdam
              <lb/>
            tribuit multo plus æquo. </s>
            <s xml:space="preserve">Ideas omnes, ſaltem eas, quæ ad ma-
              <lb/>
            teriam pertinent, per ſenſus hauſimus. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro ſenſus noſtri
              <lb/>
            nunquam potuerunt percipere ſingula elementa, quæ nimirum
              <lb/>
            vires exerunt nimis tenues ad movendas fibras, & </s>
            <s xml:space="preserve">propagandum
              <lb/>
            motum ad cerebrum: </s>
            <s xml:space="preserve">maſſis indiguerunt, ſive elementorum ag-
              <lb/>
            gregatis, quæ ipſas impellerent collata vi. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc omnia aggrega-
              <lb/>
            ta conſtabant partibus, quarum partium extremæ ſumptæ hinc,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">inde, debebant a ſe invicem diſtare per aliquod intervallum,
              <lb/>
            nec ita exiguum. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc factum eſt , ut nullam unquam per
              <lb/>
            ſenſus acquirere potuerimus ideam pertinentem ad materiam,
              <lb/>
            quæ ſimul & </s>
            <s xml:space="preserve">extenſionem , & </s>
            <s xml:space="preserve">partes, ac diviſibilitatem non
              <lb/>
            involverit . </s>
            <s xml:space="preserve">Atque idcirco quotieſcunque punctum nobis ani-
              <lb/>
            mo ſiſtimus , niſi reflexione utamur, habemus ideam globuli
              <lb/>
            cujuſdam perquam exigui, ſed tamen globuli rotundi, habentis
              <lb/>
            binas ſuperficies oppoſitas diſtinctas.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">133. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem ad concipiendum punctum indiviſibile ,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0112-02" xlink:href="note-0112-02a" xml:space="preserve">Ideam puncti
                <lb/>
              debere acquiri
                <lb/>
              per reflexio
                <lb/>
              nem : quomodo
                <lb/>
              ejus idea nega
                <lb/>
              tiva acquiratur.</note>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſum; </s>
            <s xml:space="preserve">non debemus conſulere ideas, quas immediate
              <lb/>
            per ſenſus hauſimus; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed eam nobis debemus efformare per re-
              <lb/>
            flexionem . </s>
            <s xml:space="preserve">Reflexione adhibita non ita difficulter efforma-
              <lb/>
            bimus nobis ideam ejuſmodi. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam inprimis ubi & </s>
            <s xml:space="preserve">exten-
              <lb/>
            ſionem , & </s>
            <s xml:space="preserve">partium compoſitionem conceperimus; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi utran-
              <lb/>
            que negemus ; </s>
            <s xml:space="preserve">jam inextenſi , & </s>
            <s xml:space="preserve">indiviſibilis ideam quandam
              <lb/>
            nobis comparabimus per negationem illam ipſam eorum, quo-
              <lb/>
            rum habemus ideam ; </s>
            <s xml:space="preserve">uti foraminis ideam habemus utique
              <lb/>
            negando exiſtentiam illius materiæ, quæ deeſt in loco forami-
              <lb/>
            nis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">134. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum & </s>
            <s xml:space="preserve">poſitivam quandam indiviſibilis, & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſi
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0112-03" xlink:href="note-0112-03a" xml:space="preserve">Quomodo ejus
                <lb/>
              idea roſitiva æ-
                <lb/>
              quiri poſſit per
                <lb/>
              limites , & li-
                <lb/>
              mitum interſe-
                <lb/>
              ctionem.</note>
            puncti ideam poterimus comparare nobis ope Geometriæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            ope illius ipſius ideæ extenſi continui, quam per ſenſus hau-
              <lb/>
            ſimus , & </s>
            <s xml:space="preserve">quam inferius oſtendemus , fallacem eſſe, ac fon-
              <lb/>
            tem ipſum fallaciæ ejuſmodi aperiemus , quæ tamen ipſa ad
              <lb/>
            indiviſibilium , & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſorum ideam nos ducet admodum
              <lb/>
            claram. </s>
            <s xml:space="preserve">Concipiamus planum quoddam prorſus continuum,
              <lb/>
            ut menſam, longum ex. </s>
            <s xml:space="preserve">gr. </s>
            <s xml:space="preserve">pedes duos; </s>
            <s xml:space="preserve">atque id ipſum pla-
              <lb/>
            num concipiamus ſecari tranſverſum ſecundum longitudinem ita,
              <lb/>
            ut tamen iterum poſt ſectionem conjungantur partes, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſe con-
              <lb/>
            tingant. </s>
            <s xml:space="preserve">Sectio illa erit utique limes inter partem dexteram,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ſiniſtram , longus quidem pedes duos, quanta erat plani
              <lb/>
            longitudo, at latitudinis omnino expers: </s>
            <s xml:space="preserve">nam ab altera parte
              <lb/>
            immediate motu continuo tranſitur ad alteram, quæ, ſi illa
              <lb/>
            ſectio craſſitudinem haberet aliquam, non eſſet priori conti-
              <lb/>
            gua. </s>
            <s xml:space="preserve">Illa ſectio eſt limes ſecundum craſſitudinem inextenſus,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">indiviſibilis, cui ſi occurrat altera ſectio tranſverſa eodem
              <lb/>
            pacto indiviſibilis, & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſa; </s>
            <s xml:space="preserve">oportebit utique, interſectio
              <lb/>
            utriuſque in ſuperficie plani concepti nullam omnino habeat
              <lb/>
            extenſionem in partem quamcumque. </s>
            <s xml:space="preserve">Id erit punctum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>