Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
463
"
xlink:href
="
016/01/112.jpg
"/>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004893
">
<
margin.target
id
="
marg687
"/>
Gemmarum
<
lb
/>
nobilium
<
lb
/>
propriæ lau
<
lb
/>
des.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004894
">Probatur maximè, qui maximè ſplendet,
<
lb
/>
ac quaſi vt Sol quidam, qui neque lucos,
<
lb
/>
& virentia prata imitando oculos alacrita
<
lb
/>
tate implet: neque vlla eſt alacrior gemma.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004895
">Optimos etiam referunt coti Lydiæ affrica
<
lb
/>
tos, æream maculam relinquere. </
s
>
<
s
id
="
s.004896
">Somnia
<
lb
/>
verò & imagines mouere longè minus mi
<
lb
/>
rum eſſe conſtat, quàm præbere diuinatio
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg688
"/>
<
lb
/>
nem. </
s
>
<
s
id
="
s.004897
">Sic lapis ille qui apud me eſt, imagi
<
lb
/>
nes mouet in ſomnis aſſiduas, & minuit
<
lb
/>
ſomnium, ac memoriam auget. </
s
>
<
s
id
="
s.004898
">Palàm eſt
<
lb
/>
hoc facere ſiccitate maxima, quam habet:
<
lb
/>
magnitudo vt piſi non mediocris aut parui,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg689
"/>
<
lb
/>
ſed magni: color ferrugineus in ſupremo
<
lb
/>
cum maculis ſanguineis cum nitore, duri
<
lb
/>
tie maiore quàm achatis, in imo vt turbidi,
<
lb
/>
candidi oui: maculæ illæ ſanguineæ limacis
<
lb
/>
corticem repræſentant: vbi lapis eſt candi
<
lb
/>
dior, pars quaſi tunicæ interioris oua intus
<
lb
/>
ſpectatur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004899
">
<
margin.target
id
="
marg688
"/>
Gemmæ quo
<
lb
/>
modo imagi
<
lb
/>
nes in ſomnis
<
lb
/>
oſtendant.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004900
">
<
margin.target
id
="
marg689
"/>
Gemma in
<
lb
/>
certi generis
<
lb
/>
mirabilis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004901
">Simili cauſa amethyſtum referunt ſom
<
lb
/>
nia mouere, vnde Chalam dicitur Hebraï
<
lb
/>
cè, quod eſt ſomniare, teſte Rabbi Aben
<
lb
/>
Ezra. </
s
>
<
s
id
="
s.004902
">Quædam verò alia permutatione ſom
<
lb
/>
nia mouent, vt onyx, cuius nomen vulgò
<
lb
/>
Nicolus, nam ſpiritum mutat & agitat: vel
<
lb
/>
pulchritudine alia id agunt, vt carbunculi,
<
lb
/>
opali, achates: quædam rurſus proprietate.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004903
">Manifeſtum eſt igitur quatuor modis exci
<
lb
/>
tari ſomnia à lapidibus: nam & ab aliis cau
<
lb
/>
ſis ſi excitentur quam à lapidibus, in hæc
<
lb
/>
quatuor genera facilè rediguntur. </
s
>
<
s
id
="
s.004904
">Sic enim
<
lb
/>
vigiliæ, cùm ſomnus ſuccedit leuis, ob ſic
<
lb
/>
citatem mouent imagines, & cepæ, caules,
<
lb
/>
ac ſinapis, ob vapores: & timor, gaudium,
<
lb
/>
viridiaria, amor, quia animum mouent:
<
lb
/>
& quæ ſpontè mouent, de quibus in primo
<
lb
/>
libro de Inſomniis diximus. </
s
>
<
s
id
="
s.004905
">Audaciam ve
<
lb
/>
rò aut promptitudinem præſtare, vel igna
<
lb
/>
uiam etiam, longè facilius quàm ſomnia
<
lb
/>
mouere. </
s
>
<
s
id
="
s.004906
">Et rurſus ſanguinem ſiſtere, aut
<
lb
/>
confirmare ventriculum, quemadmodum
<
lb
/>
Iaſpidem facere videmus, admiratione fer
<
lb
/>
mè omni carere debet: quandoquidem ad
<
lb
/>
primas, aut ſecundas ſaltem qualitates hæc
<
lb
/>
referri poſſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004907
">Atque hæ in nobis vires.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg690
"/>
<
lb
/>
Porrò lapidum ſubſtantia dura, vtque durior
<
lb
/>
eò pretioſior, velut metallorum quò fuerit
<
lb
/>
magis ductilis, vnde inter metalla auro pre
<
lb
/>
tium ſummum, & adamanti ſubſtantiæ ra
<
lb
/>
tione: nam colore cedit carbunculo, opalo,
<
lb
/>
& ſmaragdo. </
s
>
<
s
id
="
s.004908
">Illud præcipuum adamanti,
<
lb
/>
quòd eius ramenta etiam ſunt pretioſa: nam
<
lb
/>
ſcrupulus ſex aureis coronatis venditur: du
<
lb
/>
ritie enim omnes gemmas diuidit, cælaturæ
<
lb
/>
non tantùm commodus, ſed & neceſſarius.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004909
">Non ab alio fermè quàm à ſuo ſcobe atte
<
lb
/>
ritur & expolitur Adamas, ob duritiem. </
s
>
<
s
id
="
s.004910
">Ma
<
lb
/>
gnitudo eius vncia rariſſimè excedit. </
s
>
<
s
id
="
s.004911
">Indicio
<
lb
/>
eſt quidem, qui nunc Antuerpiæ habetur
<
lb
/>
ſexagies ſeſtertio, id eſt, aureis coronatis cen
<
lb
/>
tum quinquaginta millibus æſtimatur: cùm
<
lb
/>
tamen ſctupulo ab vnciæ pondere deficiat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004912
">Formatus & expolitus non minùs quàm qua
<
lb
/>
tuor aureis talentis ex more, quamvis opera
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg691
"/>
<
lb
/>
vix dimidij. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004913
">
<
margin.target
id
="
marg690
"/>
Lapides vt
<
lb
/>
duriores, me
<
lb
/>
talla vt ma
<
lb
/>
gis ductilia
<
lb
/>
pretioſiora.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004914
">Adamas.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004915
">
<
margin.target
id
="
marg691
"/>
Cuſpis teli
<
lb
/>
puluere illi
<
lb
/>
ta
<
expan
abbr
="
adamãtis
">adamantis</
expan
>
,
<
lb
/>
arma omnia
<
lb
/>
facilè perfo
<
lb
/>
rat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004916
">Eadem etiam cauſa referunt, quòd non
<
lb
/>
obſcuram habet rationem, cuſpidem illitam
<
lb
/>
puluere adamantis, ſeu teli ſit, ſeu ſariſſæ, aut
<
lb
/>
gladij, vel ſagittæ, facilè omnia arma, vt
<
lb
/>
loricam, galeámque poſſe traiicere: incaleſ
<
lb
/>
cit enim ictuferrum ſeu chalybs, & obuium
<
lb
/>
ferrum penetrat. </
s
>
<
s
id
="
s.004917
">Hoc igitur & tenuitatis
<
lb
/>
ſummæ, & duritiei in adamante argumen
<
lb
/>
tum ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.004918
">Aliud, quòd maximè inter gemmas
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg692
"/>
<
lb
/>
nitet expolitum. </
s
>
<
s
id
="
s.004919
">Tertium, quòd ignibus re
<
lb
/>
ſiſtit vſque ad nonum diem omninò nihil
<
lb
/>
patiens: pòſt etiam ad multos dies illæſus
<
lb
/>
manet. </
s
>
<
s
id
="
s.004920
">Poſt illum carbunculus atque gra
<
lb
/>
natus, ad quintum vſque diem perſeuerant
<
lb
/>
abſque moleſtia: nec tamen omnes, nec
<
lb
/>
ſemper: igitur hi poſt adamantem ignibus
<
lb
/>
minimè obnoxij, & ſubtilium maximè par
<
lb
/>
tium: nam niſi tenuiſſimarum eſſent par
<
lb
/>
tium, admitterent poros, per quos ingre
<
lb
/>
diens ignis, vt demonſtratum eſt, facilè eos
<
lb
/>
diſſiparet. </
s
>
<
s
id
="
s.004921
">Adiuuat ad tenuitatem, & ſolidi
<
lb
/>
tatem etiam ipſa frigiditas, vt hi lapides ig
<
lb
/>
nibus maximè reſiſtant, quò ſit vt ſapphi
<
lb
/>
rus, & ipſe non facilè ignibus cedat, & du
<
lb
/>
rior ſit carbunculo, attamen tertius in ordine
<
lb
/>
eorum lapidum, qui iniuriæ ignis minimè
<
lb
/>
ob noxij ſint, collocetur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004922
">
<
margin.target
id
="
marg692
"/>
Gemmæ quæ
<
lb
/>
ignibus reſi
<
lb
/>
ſtunt.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004923
">Ergo ſi quis interrogat: In quibus ada
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg693
"/>
<
lb
/>
mas a cryſtallo differt, cùm vterque niteat,
<
lb
/>
& coloris ſit candidi, vel potius aquei? </
s
>
<
s
id
="
s.004924
">di
<
lb
/>
cemus nitorem adamantis eſſe viuacem &
<
lb
/>
robuſtum, vt non ſolùm niteat ac ſplendeat,
<
lb
/>
ſed rutilet ac micet: præterea ferro, vdo,
<
lb
/>
igne, vetuſtate, vſu impermutabilem eſſe,
<
lb
/>
quorum
<
expan
abbr
="
nullũ
">nullum</
expan
>
cryſtallo conuenit celerrimè
<
lb
/>
ſeneſcenti. </
s
>
<
s
id
="
s.004925
">
<
expan
abbr
="
Idẽ
">Idem</
expan
>
brachio ſiniſtro vt carnes
<
expan
abbr
="
tã-
">tan
<
lb
/>
</
expan
>
<
arrow.to.target
n
="
marg694
"/>
<
lb
/>
gat alligatus, nocturnos cohibet timores, vt
<
lb
/>
ſæpe ſum expertus. </
s
>
<
s
id
="
s.004926
">Fruſtra creditum eſt non
<
lb
/>
frangi ictu, cum malleolo in ſcobem redi
<
lb
/>
gatur: paulò enim quod ad ictus attinet du
<
lb
/>
rior eſt cryſtallo. </
s
>
<
s
id
="
s.004927
">Sed nec magnetem impe
<
lb
/>
dit, quin ferrum trahat, quæ duo falſo illi
<
lb
/>
attributa ac toties refricata etiam à nouis
<
lb
/>
ſcriptoribus, vulgatáque paſſim quid aliud
<
lb
/>
quàm ingentem ſocordiam ſcriptorum ac te
<
lb
/>
meritatem oſtendunt: nam temeritatis eſt
<
lb
/>
maximæ, ſcribere abſona, quæ non probaue
<
lb
/>
ris: maioris vecordiæ, non experiri, quæ tam
<
lb
/>
facilè poſſit. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004928
">
<
margin.target
id
="
marg693
"/>
Adamantis
<
lb
/>
& cryſtalli
<
lb
/>
differentia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004929
">
<
margin.target
id
="
marg694
"/>
Adamantis
<
lb
/>
vires.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004930
">Virides verò gemmæ non ſolùm ſmarag
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg695
"/>
<
lb
/>
dus, ſed & omnes aliæ, vt praſſius, & to
<
lb
/>
pazius, ignibus obnoxiæ ac ſupra alias om
<
lb
/>
nes ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004931
">Cauſa eſt humoris ſemicocti abun
<
lb
/>
dantia. </
s
>
<
s
id
="
s.004932
">Nam vt Philoſophus inquit, metal
<
lb
/>
la ex humida exhalatione, lapides è ſicca
<
lb
/>
generantur: nutriuntur autem
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vtdiximus)
<
lb
/>
& clara ratione, cùm augeantur: quod enim
<
lb
/>
augetur non vt tophus, nutrire neceſſe eſt,
<
lb
/>
vt Galenus inquit. </
s
>
<
s
id
="
s.004933
">Vt verò generantur à
<
lb
/>
diuerſa exhalatione, ita colorem ac ſubſtan
<
lb
/>
tiam ſuſcipiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.004934
">Fuſci igitur è terreo exuſto,
<
lb
/>
candidi è puro aëreo, aqueóve, virides è
<
lb
/>
copioſo humore, rubei à calore vehementi,
<
lb
/>
materia tamen minimè humida, cærulæi è
<
lb
/>
rubra ſubſtantia cùm alterius quàm par eſt
<
lb
/>
excoquitur, varij ex variis. </
s
>
<
s
id
="
s.004935
">Indicio eſt nu
<
lb
/>
triri etiam, quòd naturam primam coloris
<
lb
/>
vndequaque ſeruent, velut & plantæ: quòd
<
lb
/>
ſi continua fieret acceſſio, varia ſubſtan
<
lb
/>
tia illorum ſemper eſſet, cùm tamen va
<
lb
/>
ria non ſit, niſi vel ob venas, vt etiam
<
lb
/>
in arboribus: vel ob naturam lapidis, vt in
<
lb
/>
achate. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.004936
">
<
margin.target
id
="
marg695
"/>
Virides gem
<
lb
/>
mæ omnes ob
<
lb
/>
noxiæ igni
<
lb
/>
bus & cur
<
lb
/>
3. Meteorum
<
lb
/>
in fine.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.004937
">De lapidum
<
lb
/>
generatione,
<
lb
/>
& cauſa co
<
lb
/>
lorum eo
<
lb
/>
rum. </
s
>
<
s
id
="
s.004938
">Libro
<
lb
/>
de medico
<
lb
/>
rum nomi
<
lb
/>
num expoſi
<
lb
/>
tione vlti
<
lb
/>
mo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.004939
">Sed hæc varietas etiam in plantis, vt in </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>