Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="93"/>
                <arrow.to.target n="marg803"/>
                <lb/>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              At verò hæc omnia planiſsimè intelliges ex Ariſtotele. </s>
              <s>Is enim ita docuit. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              “Quæcunque verò
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg804"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg805"/>
                <lb/>
              neque
                <expan abbr="intelligẽdam">intelligendam</expan>
              , neque ſenſilem materiam habent, ſtatim vnum quiddam eſſe
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              quodque
                <lb/>
              eſt, quemadmodum id ipſum, quod eſt hoc quiddam, hoc quale, hoc quantum. </s>
              <s>Quare non ineſt
                <lb/>
              in definitionibus neque ens, neque vnum. </s>
              <s>Et ipſum quid erat eſſe ſtatim vnum quiddam eſt,
                <expan abbr="quẽ-admodum">quen­
                  <lb/>
                admodum</expan>
              & quod quid dam eſt. </s>
              <s>Proptereà non alia aliqua cauſſa vlli iſtorum, vt vnum ſint, nec
                <lb/>
              vt quiddam ſint. </s>
              <s>ſtatim enim vnumquodque quiddam eſt, & vnum quiddam, non vt in genere
                <lb/>
              in ente & vno, nec tanquam ſint ſeparata præter ſingularia.” Ariſtotelis ipſius verba ſunt hæc.
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">Οσἃ δὲ μὴ ἒχει ὑλην μήτε νουτὴν, μήτε αἰστητήν ἐυθύς ὁπερ ἔν τὶ εῖναι ἐστιν ἑκαστον, ὧσπερ καὶ
                  <lb/>
                ὁπερ ὄντι τὸ τὸδε, τὸ ποιόν, τὁ ποσὸν. </foreign>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">διο καὶ ὀυκ ἒνεστον ἐν τοῖς ορισμοῖς οῦτε τὁ ὄν, ὀυτε τὸ ἑν,
                  <lb/>
                καὶ τὸ τὶ ἦν εῖναι ἐυθὑς ἐν τι ἐστὶν ὧσπερ, καὶ ὂν τί. διο ὀυκ ἐστὶν ἑτερον τι αἴτιον τοῦ ἓν εῖναἰ ουδενὶ
                  <lb/>
                τόυτων, ὀυδε τοῦ ὄν τὶ εῖναι. </foreign>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">ἐυθύς γαρ ἑκαστόν ἐστὶν ὄντι καὶ ἑν τι. </foreign>
              </s>
              <s>
                <foreign lang="grc">ουκ ὡς ἐν γὲνει τῶ ὄντι καὶ τῶ
                  <lb/>
                ἑνὶ ὀυδ' ὡς χωριστῶν ὄυτων παῤα τὰ καθέκαστα</foreign>
              . </s>
              <s>Nam quanuis aliqua mendæ ſuſpicio ſubſit in
                <lb/>
              codice Gręco, & quędam ex his ab interprete Sepulueda omittantur, Alexandri tamen commen­
                <lb/>
              tarij lectionem noſtram perſpicuè receperunt. </s>
              <s>Alia loca mitto
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              quibus tanquàm certiſsimum aſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg806"/>
                <lb/>
              ſumpſit Ariſtoteles ens, vnum & ſimilia non indicare naturam quampiam illis omnibus commu­
                <lb/>
              nem & velut adiunctam, quod poſteà non placuit Auicennæ: ſed vnum quodque per quod eſt, vt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg807"/>
                <lb/>
              album, aut homo, per idem eſſe ens & vnum, nec per vllum. </s>
              <s>alium naturæ gradum, vt per quem
                <lb/>
              homo eſt animal, aut ſubſtantia. </s>
              <s>Ex quo naſcitur, vt ſi dicamus hominem ens, nihilo plus ſignifi­
                <lb/>
              cemus quàm ſi hominem tantummodo pronuntiaremus. </s>
              <s>Et planè quantum eſt de ente & vno
                <lb/>
              quæ ſunt extra genera & tranſcendentia, perbellè Auicennam reprehendit Auerroës. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              Si ens &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg808"/>
                <lb/>
              vnum ſignificant aliquid additum rebus, cùm illud item ſit ens & vnum. </s>
              <s>ſin; nihil omnino eſſet;
                <lb/>
              vel eſt tale ſeipſo, vel per aliquid aliud. </s>
              <s>Quòd ſi ſeipſo ens eſſe fatearis, eodem quoque modo
                <lb/>
              quælibet res poterit eſſe ſeipſa, nec per aliud quicquam. </s>
              <s>Si contrà dixeris: rurſus eadem dici poſ­
                <lb/>
              ſunt. </s>
              <s>nanque & illa, aut eadem ſeipſis erunt, aut per aliud. </s>
              <s>& ſic abibimus in
                <expan abbr="infinitũ">infinitum</expan>
              . </s>
              <s>Sed ſit hoc
                <lb/>
              proprium entis & vnius quæ tranſcendentia ſunt, & omnium maximè communia: cętera tamen
                <lb/>
              idem de reliquis quæ ſunt ad vnum, erit iudicandum. </s>
              <s>Audis igitur Ariſtotelem tibi naturam
                <expan abbr="cõ-munium">con­
                  <lb/>
                munium</expan>
              ad vnum explanantem, ex quibus inſtar corollarij colligemus. </s>
              <s>Cùm partes eorum ſolæ
                <lb/>
              per ſe ſint, non poſſe primùm illorum definitiones conſtitui ex genere & differentiis; ſed potius
                <lb/>
              ex notionibus quibuſdam quæ nobis ſignificent, vt Græci dicunt
                <foreign lang="grc">διαφόρους τινὰς ἰδιότντας</foreign>
              , ideſt
                <lb/>
              differentes quaſdam proprietates, quemadmodum illæ ſunt, non eſſe in ſubiecto & eſſe in ſubie­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg809"/>
                <lb/>
              cto quibus ſigillatim accidens & ſubſtantia deſcribuntur, & illarum actus potius ſenſui notiores
                <lb/>
              quàm natura priores. </s>
              <s>Sequitur etiam, vt communiter definiri nequeant, ſed ſeorſum vnaquęque
                <lb/>
              pars ſua ipſius propria definitione ſit euoluenda. </s>
              <s>Neque de illo communi demonſtratio colliga­
                <lb/>
              tur, quatenus ipſum eſt. </s>
              <s>Et quanuis ab Ariſtotele vſurpetur ea vox, quatenus, quæ vniuerſitatem
                <lb/>
              ſignificare conſueuit: vt cùm dicitur primam philoſophiam contemplari ens, quatenus ens: vni­
                <lb/>
              uerſitas illa potius eſt collectiua, ideſt, pertinet ad omnes eius partes quàm ad commune aliquod
                <lb/>
              & abuſus quidam eſt vocis illius, aut ſi ita dicere placet eſt vniuerſitas rationis non rei. </s>
              <s>Sed ea
                <lb/>
              fuit Ariſtoteli conſuetudo in tractandis iis quæ ſunt ad vnum, vt proprietates de primo demon­
                <lb/>
              ſtrarentur, quemadmodum in ipſo præcipuè ſubſiſtunt: ſecundum analogiam verò ad cętera ſi­
                <lb/>
              gnificata transferrentur: nec componens methodus quæ eſt à communioribus ad minus
                <expan abbr="cõmu-nia">commu­
                  <lb/>
                nia</expan>
              in illis explicandis obſeruaretur. </s>
              <s>Niſi fortè ea ſit compoſitio, qua procedimus ab eorum pri­
                <lb/>
              ma parte ad alias; quandò prima illa ſimplicior eſt, cùm ſine reliquis eſſe &
                <expan abbr="cõcipi">concipi</expan>
              queat, reliquæ
                <lb/>
              ſine illa non item, ob
                <expan abbr="eamq́">eamque</expan>
              . </s>
              <s>cauſſam ſint magis compoſitæ. </s>
              <s>Nam cęteroqui progreſſus in hiſce
                <lb/>
              notionibus à partibus ad totum in mente & ſecundum rationem reſoluens eſt. </s>
              <s>ſiquidem
                <expan abbr="cõmu-">commu­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg810"/>
                <lb/>
              ne ſecundum rationem ſimplicius, & prius ſit, quàm partes; at verò natura & reipſa magis com­
                <lb/>
              poſitum, atque poſterius. </s>
              <s>Ita fit, vt progreſſus à partibus ad totum in hoc rerum genere duplex
                <lb/>
              fit, aut naturæ, aut mentis; atque mentis quidem progreſſus ſit reſoluens, naturæ autem ſit com­
                <lb/>
              ponens. </s>
              <s>Sed hæc multò accuratius infra diſſerentur, vbi de methodorum conſtitutione nonnulla
                <lb/>
              tractare decreuimus. </s>
              <s>Hæc profectò nobis redolere videntur antiquam illam
                <expan abbr="puramq́ue">puramque</expan>
              philoſo­
                <lb/>
              phiam Peripateticam, nec ab vlla adhuc factionum macula contaminatam. </s>
              <s>Neque enim appro­
                <lb/>
              bare poſſumus illorum iudicium qui commune omnium genus analogum ſtatuunt,
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>mi­
                <lb/>
              nus communiſsimam, tametſi analogam differentiam, à nulla certa
                <expan abbr="determinataq́">determinataque</expan>
              . </s>
              <s>virtute deriua­
                <lb/>
              tam, quod video recepiſſe nonnullos, quanuis accuratos & graues ſcriptores, quorum nomen de
                <lb/>
              induſtria ſilentio prætermittimus, ne aut doctiſsimorum hominum diligentiam infringamus, aut
                <lb/>
              in inuidiæ, maleuolentiæúe crimen incidamus: dum eorum lapſibus & ſæpiſsimè dignis venia
                <lb/>
              notatis,
                <expan abbr="tantisq́">tantisque</expan>
              . </s>
              <s>laboribus in ſuſpicionem falſi vocatis ab eorum lectione veri cupidos abſterrea­
                <lb/>
              mus. </s>
              <s>Tu interim rationes noſtras audito. </s>
              <s>Primùm enim ea quæ à nobis explicata ſunt, planè
                <expan abbr="mõ-ſtrant">mon­
                  <lb/>
                ſtrant</expan>
              illud commune poſterius eſſe ſuis partibus, nec quicquàm deponere præter parteis quàm
                <lb/>
              ordinem quendam. </s>
              <s>Quamobrem tota eius communis ratio ducitur à partibus; idque in ente </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>