Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
11
11
12
12
13
13
14
14
15
15
16
16
17
17
18
18
19
19
20
20
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="94"/>
              manifeſtiſsimè apparet de quo ipſi potiſsimum verba faciunt. </s>
              <s>Nam ſiquid eſt quod latiſsimè pa­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg811"/>
                <lb/>
              teat, hoc vnum genus eſt. </s>
              <s>Etenim ſubſtantia per ſe eſt, in
                <expan abbr="eaq́">eaque</expan>
              . </s>
              <s>accidens collocatur:
                <expan abbr="indeq́">indeque</expan>
              . </s>
              <s>ortum
                <lb/>
              commune vtrorumque prædicatum ens. </s>
              <s>Et ſanè ſi foret prius; quia Deus ab ente continetur, ali­
                <lb/>
              quid eſſet Deo prius quod in cogitationem nullo modo cadere poteſt, modò ſit recta. </s>
              <s>Si igitur
                <lb/>
              ens eſt poſterius partibus & de illis ordine quodam prædicatur: quicquid in ſe habet, alij
                <expan abbr="acceptũ">acceptum</expan>
                <lb/>
              referat oportet, & differentias igitur: etenim & ipſæ ſunt eius partes. </s>
              <s>Tùm item differentiæ ſunt
                <lb/>
              vel ſubſtantiæ, & accidentis, aut communiter, aut ſeorſum. </s>
              <s>At quomodocunque ſubſtantia & ac­
                <lb/>
              cidens illis generatim ſupponeretur. </s>
              <s>atque ita eueniret, vt ſubſtantia & accidente poſteriores eſ­
                <lb/>
              ſent,
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>magis ipſo ente. </s>
              <s>Prætereà ſi generatim pertinerent ad ens, aut ipſum conſtituerent,
                <lb/>
              aut diuiderent. </s>
              <s>Quòd ſi illas conſtituere fatearis: ex hoc efficeretur, vt aliquid eſſet ente prius.
                <lb/>
              </s>
              <s>Itaque non ens ente prius eſſet. </s>
              <s>Si eas diuidere concedas. </s>
              <s>At communiſsimum quo pacto diuidet?
                <lb/>
              </s>
              <s>Dices fortaſſe communiſsimam differentiam per omne genus entium pertinere, nec ob id impe­
                <lb/>
              diri diuiſionis officium, quemadmodum actus & poteſtas, vnum & multa, quæ quidem commu­
                <lb/>
              niſsima ſunt, & omnis genus entium peruagantur. </s>
              <s>& tamen habent diuidendi facultatem. </s>
              <s>At pri­
                <lb/>
              mùm te admonebo hæc quidem collectim omne genus continere, non ſigillatim, veluti ſic actus
                <lb/>
              & poteſtas pertinent ad ſubſtantiam, vt Deus ſit actus ſimpliciter, nullo autem modo poteſtas, &
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg812"/>
                <lb/>
              ita vnus, vt non ſit multa, materia contrà ſit poteſtas & indiuiduum ſic multa, vt neque illa vn­
                <lb/>
              quàm ſit actus, neque hoc vnum. </s>
              <s>Quocirca non erit communiſsima differentia entis, quatenus
                <lb/>
              ens eſt, ideſt, res quæ ſub vna ſimplici notione comprehenditur. </s>
              <s>Accedit eodem, quòd differentia
                <lb/>
              eſt ad aliud, & eorum eſt quæ aliquo pacto conueniunt. </s>
              <s>Si ad aliud, non igitur vna; ſi conuenien­
                <lb/>
              tium, ergo habet aliquid prius cui accedens ipſum diſtinguat. </s>
              <s>Nunquid ab ente ipſo differet? </s>
              <s>An
                <lb/>
              ſi ita differat; erit non ens, & ita non ens, vt non aliquid futura ſit, ſed omnino nihil. </s>
              <s>Deinde eſto,
                <lb/>
              quòd hæc & huiuſmodi omne genus entium peruagentur & collectim & ſeorſum. </s>
              <s>Atqui omnia
                <lb/>
              hæc, aut ſubſtantiæ ſunt, aut radices egerunt in ſubſtantiis. </s>
              <s>Idcirco & in ſubſtantia exiſtunt, & ex
                <lb/>
              ipſis exiſtunt, ſicut actus accidentis. </s>
              <s>
                <expan abbr="Ideoq́">Ideoque</expan>
              . </s>
              <s>ſubſtantiæ ſunt, aut in ſubſtantiam reſoluuntur. </s>
              <s>Vnde
                <lb/>
              etiam notio ſubſtantiæ præcedit ſimpliciter. </s>
              <s>ob
                <expan abbr="eamq́ue">eamque</expan>
              rem primùm ſubſtantia, & accidens per
                <lb/>
              hæc diuidentur, non autem ens. </s>
              <s>Quamobrem non erit differentiæ quæ diuidat ens, niſi quatenus
                <lb/>
              diuidit partes entis. </s>
              <s>Neque ob id ea differentia quam iſti ponunt, à nulla certa
                <expan abbr="determinataq́ue">determinataque</expan>
                <lb/>
              virtute proficiſcentem; ſed planè à
                <expan abbr="ſubſtãtia">ſubſtantia</expan>
              , vel accidente determinabitur. </s>
              <s>Poſtremò quæ ineptia
                <lb/>
              iſthæc erit, ſi præter ens vna iſta communis differentia ponatur quæ à nulla certa virtute ducat
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg813"/>
                <lb/>
              originem? </s>
              <s>etenim ſic per ſe exiſteret, nullo poſterior eſſet. </s>
              <s>Nam ſic ab eo determinari poſſet. </s>
              <s>Nam
                <lb/>
              ſiue quid ſit origine, ſeu natura poſterius aliquam ab eo quod prius eſt, determinationem capiat
                <lb/>
              oportet. </s>
              <s>& ab eo quidem, quod natura prius eſt: quòd orta, vt fertur, producentibus atteſtantur.
                <lb/>
              </s>
              <s>ab eo verò, quod eſt prius origine, quia quæ conſequuntur antecedentium conditionem imitan­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>& vt itidem dici ſolet, formæ pro meritis materiæ tribuuntur. </s>
              <s>Et ſi prima ſint indeterminata,
                <lb/>
              quod indeterminatum eſt, determinato contra philoſophorum placita natura pręcedet. </s>
              <s>Tùm
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
              ſi principia indeterminata & abſque ordine ſunt; nullus ordo
                <gap/>
              iuerit in iis quæ conſequentur.
                <lb/>
              </s>
              <s>Ita nullus ordo in rerum natura, quem tamen eſſentiam mundi perhibent. </s>
              <s>Quandoquidem, ſi
                <lb/>
              ordo, ibi prius. </s>
              <s>Si prius; ergo vnum. </s>
              <s>At hic non vnum: genus nimirum analogum, & differentia
                <lb/>
              à nulla certa virtute pendens, ergo neque prius: neque item ordo. </s>
              <s>Atque hæc quidem me per­
                <lb/>
              ſuadent, vt antiquorum veſtigiis hæream potius quàm in eorum ſententiam, quanuis ſapientiſsi­
                <lb/>
              morum hominum cadam. </s>
              <s>Cęterùm pertineant hæc ad ens, quibus de illis quæ enti comitantur
                <lb/>
              vnum, multa, neceſſarium, contingens quæ vel entis affectiones vel modi nuncupantur? </s>
              <s>nunquid
                <lb/>
              ſunt ſubſtantiæ quantitates & qualitates, an aliud de illis iudicium facere oportebit? </s>
              <s>quod enim
                <lb/>
              eſt huius quantitas qua ratione illud erit cuius eſt? </s>
              <s>An ita dicemus hæc etiam ad prædicamenta
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg814"/>
                <lb/>
              reduci bifariam, nec quidem ſimpliciter, quia ſubſtantiæ ſint, ſed vel vt ea quorum ſunt affectio­
                <lb/>
              nes, vtputa vniuerſitas ſubſtantiarum ad ſubſtantiam, cùm ſit ſubſtantiæ qualitas & ita ex rei na­
                <lb/>
              tura contingere, vel vt certa figura dictionis exprimuntur, & ita multa numeri & quanti
                <expan abbr="rationẽ">rationem</expan>
                <lb/>
              continent pendens & independens ad aliquid, & ad hæc ſimpliciter & in recto referri. </s>
              <s>Hæc ha­
                <lb/>
              bui, quæ de communibus ad vnum è re nata breuiter exponerem, quæ ſanè magno nobis vſui
                <lb/>
              fore ſpero, cùm propter definitiones Ariſtotelicas, tùm etiam vt ratio methodi, atque inſtituti
                <lb/>
              noſtri magis appareat.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg788"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg789"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg790"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg791"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg792"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg793"/>
              a 2. Poſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg794"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg795"/>
              a Alex. 1.
                <expan abbr="q.">que</expan>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg796"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg797"/>
              b T. 10.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg798"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg799"/>
              c 4. Top.
                <lb/>
              c. 2.
                <lb/>
                <lb/>
              6. Top. c. 2</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg800"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg801"/>
              d 11. Met.
                <lb/>
              c. 1.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg802"/>
              e 3. de cę­
                <lb/>
              lo T. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg803"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg804"/>
              a 1. Poſt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg805"/>
              b 8. Met.
                <lb/>
              T. vlt.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg806"/>
              c 4. Met.
                <lb/>
              T: 3.
                <lb/>
                <lb/>
              5. Met.
                <lb/>
              T. 14.
                <lb/>
                <lb/>
              10. Met.
                <lb/>
              T. 8.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg807"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg808"/>
              d 4. Met.
                <lb/>
              T. c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg809"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg810"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg811"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg812"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg813"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg814"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              De methodis compendiaria diſputatio. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXIIII
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>VSVS frequentiſsimus apud interprętes Ariſtotelis huiuſmodi vocum, viæ, inſtrumento­
                <lb/>
              rum, methodi,
                <expan abbr="horumq́">horumque</expan>
              . </s>
              <s>inter ſe & cùm ordine affinitas ad ſeſe reuocat, & nos admonet,
                <lb/>
              ne tantam rerum confuſionem ſilentio patiamur inuolui, ſed accuratius ſingula perpendamus,
                <lb/>
              quantum tamen loci
                <expan abbr="conſilijq́">conſilijque</expan>
              . </s>
              <s>noſtri ratio poſtulabit, non ignari complura volumina conſcripta </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>