Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Table of figures

< >
[31] FRONS TEMPLI CVM PODIO.
[32] A. Plinthus, laterculus, uel lataſtrum.B. Torus. Stybas, rondbozel. Baſtone.C. ſcotia, cauetto, ſcorza, contrabozel orbiculus, Trochilus.D. Aſtragalus. talus, tondino. talon.E. Quadra, listello, Filetto,F. Apopbygis, annulus, cimbia. E D B A C F
[33] A. Plinthus.B. Torus inferior.O. quadræ.C. Scotia.D. torus ſuperior.E. quadra apophygis.F. apophygis.tt. craſſitudo columnæ. f x F q E D C B I K 3 a 2 1 0 b
[34] A. plinthus.B. ſcotia inferior.B. ſcotia ſuperior.C. torus.D. quadra apophygis.o. centrum apophygis.f. Signum ubi decuſſatio facienda.2. ſupercilium.3 aſtragali. f c b a D C B B A 2
[35] A. abacus.B. quadra abaci.C. latitudo uolutæ.D. canalis.E. cymatium.F. Aſtragalus.G H. Apotbeſis. α ρ ϊ b c οα 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ρo p q hh d 1 2 4 3 1 2 4 3 m d @ x X @ dA B C D E F G H
[36] e b d f c a
[Figure 37]
[38] A. Trabs, epiſtylium.1. prima faſcia.2. ſecunda faſcia.3. Tertia faſcia.B. cymatium epistylij.C. Zopborus puluinatus.D. cymatium zophori.E. Denticulus.O. Interſectio.F. cymatium denticuli.G. corona.L. Faſtigium.K. tympanum.I. Acroteria.H. ſtmæ. L H g F P E D O D B 3 A 2 1
[Figure 39]
[40] ſi fuerinf commoda ſpacia,.b. coſumen. a. canfenTignorum ca:Pifa ſupra frabem ef frabs ſupra coſumnasſiampſiora ſunt spaciaC. Capteol@ I. AssereſA. ſunt Cantherij.B. Columen.Vbi Hero ampla ſunt ſpatia.C. capreoli.I. Aſſeres.O. Templa.Integra hæc compoſitio, tectum nominatur. a a a a D a a a a c c c c c c c
[41] A B
[42] ... adiectio.G. H. abacus.G. cymatium.I. echinus.K. annuli.L. hypotrachelium.M. aſtragalus.N. apotheſis. S R Q P O G H I K L M N F E D C B A
[43] A. epiſtylium.B. Guttæ.C. regulaD. faſcia.E. femur.F. Canalis.G. Me-topa.H. ſemimetopa.F. E. triglyphus.I. capitulum triglyphi.K. cymatium.L. corona.M. cymatium coronæ.N. tympanum.O P Q. partes faſtigij, quæ reſpon-dent partibus coronæ.R. ſima.S. Acroterium. S R Q P O N M L K I H q F E D C B A
[44] a tilg@iftb metopęmodſusodiaſtiſoſ.tetraſti@oſdiaſtiloſmodolo@exaſtiſo@Striarum modus. c.Centrum quadrati. a.ſiſtiſoſ modvcxaſtilosſiſtiloſtetraſtiloſ b a b a b a a c c c c a a
[45] ICHNOGRAPHIA PROSTRLOS.
[46] ORTHOGRAPHIA PROSTRLOS.
[47] FIGVRA EXA STTLI DORICI.
[48] A B. altitudo ad lacunaria.C. D. luminis altitudo.C. E. luminis latitudo inferior.D F. ſuperior luminis latitudo.C. G. craſſitudo antepagmentorum inferior.D. H. craſſitudo antepagmentorũ ſuperior.I. Supercilium.K. cymatium.M. antepagmentũ.N. hyperthy-ron.O. cymatium Doricum.P. corona plana cum cymatio.Q R. altitudo antepagmenti.S. Tympanum.T. impagines.V. ſcapi cardinales.X. impagines.r. Z. cymatia. A P N K I F D H V Q M Y S T S X E C B R G
[49] I. Corona.f. Ancones.d. hyperthyron.c. folium.e. cymatia.I E. ſcapusg. cymatium.h. replum.A B. Altitudo ad lacunaria.D. corona.G. by-perthyron.H. cymatium.I. prima corſa.K. ſecunda corſa.L. Tertia corſa.M. Tympana.N. impagines.O. ſcapi.C. hyperthyron. r d f e D C C I o o N N g G M M H g N N L K M M I E B
[50] A. corona.O. cymatium Lesbium.P. cymatium Doricum.Q. Hyperthyron.R. Cyma-tium antepagmentorum.S. Aſtragali.T. Prima faſcia.S. ſecunda faſcia.V. Tertia faſcia.X X. ſcapus.Y. cymatium.Z. replum.I. Tympanum.K K. impages. A O p Q R Q X s Q s R s V I s T I I I I K K I I X
[51] P. Corona.o. Aſtragalus lesbi.C. cymatium Doricum.N. Hy-perthyrum.K. cymatium.F. Aſtragalus.IONICDORICCORINTH D P A O O C N P e C k H F R S L V K S T I
[52] Tuſcanici capituli partes.E. Abacus.F. Echinus.G. Annulus.H I K L. Hypotrachelium cum Apophygi.f a q. ſpatia centrorum.A B C. partes ſpiræ quibus in ueſtigio pariter A B C. reſpondet.A. Apopbygis.B. Torus.C. Plinthus. M E F q G H I k L h d C b a e D A a B C C B A A B C
[Figure 53]
[54] TVSCAN AE AEDIS COMPOSIT AE DISPOSITIO.
[Figure 55]
[56] a 4 3 2 1 o
[57] b 3 d e 2 1 f c a
[58] Ichnographia, orthographia, & ſchiographia œdis peripterœ.
[59] FRABES COMPACTILES.
[60] Figura apponenda erat in fine primi capitis huius libri.e c g a d b h h f
< >
page |< < (82) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div276" type="section" level="2" n="61">
            <pb o="82" file="514.01.114" n="114" rhead="LIBER"/>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7752" xml:space="preserve">7#9#11#13#15#17#19#21</s>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7753" xml:space="preserve">2#3#4#5#6#7#8#9.</s>
              <s xml:id="echoid-s7754" xml:space="preserve">#Atque ita ſubſequentes rationes additione conficies. </s>
              <s xml:id="echoid-s7755" xml:space="preserve">Sed diſcri-
                <lb/>
              mina ſuperpartientis muliiplicis rationis ſub ratione dupla efficies, ſi ab octonario per tres unitates diſcedenles
                <lb/>
              numeros ordinatim ſuprapones , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7756" xml:space="preserve">a ternario ſeriem naturæ ſeruaueris in inferiori loco, hoc modo.</s>
              <s xml:id="echoid-s7757" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7758" xml:space="preserve">8#11#14#17#20#23#26#29</s>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s7759" xml:space="preserve">3#4#5#6#7#8#9#10.</s>
              <s xml:id="echoid-s7760" xml:space="preserve">#quod ſi multiplicem ſub ratione tripla, ac ſuprapartiente na-
                <lb/>
              ſci videre cupis, ſubſcribe ſeriem numerorum ab undecim, ſe ſe quatuor unitatibus excedentium, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7761" xml:space="preserve">natur alem
                <lb/>
              ordinem a ternario ſubſcribe, hoc modo.</s>
              <s xml:id="echoid-s7762" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7763" xml:space="preserve">11#15#19#23#27#31#35#39</s>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s7764" xml:space="preserve">3#4#5#6#7#8#9#10.</s>
              <s xml:id="echoid-s7765" xml:space="preserve">#Atque hæc ſatis pro exemplo ſint poſita , Cætera per quàm
                <lb/>
              facilia studioſis eſſe poſſunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7766" xml:space="preserve">quia comparationum termini immutarri poßunt, ita ut a minori incipere , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7767" xml:space="preserve">
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.114-01" xlink:href="note-514.01.114-01a" xml:space="preserve">10</note>
              in maius terminare poßumus: </s>
              <s xml:id="echoid-s7768" xml:space="preserve">ideo non ignorandum eandem eße comparationem mutatis terminis , eo ſolo di-
                <lb/>
              ſcrimine, ut ſi comparamus quod maius eſt, ad minus , ut 4. </s>
              <s xml:id="echoid-s7769" xml:space="preserve">ad. </s>
              <s xml:id="echoid-s7770" xml:space="preserve">2. </s>
              <s xml:id="echoid-s7771" xml:space="preserve">tunc utimur ea particula, ſupra.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7772" xml:space="preserve">ut cum dicimus ſupraparticularis. </s>
              <s xml:id="echoid-s7773" xml:space="preserve">ſuprapartiens. </s>
              <s xml:id="echoid-s7774" xml:space="preserve">cum uero comparamus quod minus eſt ad maius, ut 2. </s>
              <s xml:id="echoid-s7775" xml:space="preserve">ad
                <lb/>
              4. </s>
              <s xml:id="echoid-s7776" xml:space="preserve">tunc utimur ea particula, ſub. </s>
              <s xml:id="echoid-s7777" xml:space="preserve">atque in ſubmultiplicem, ſubparticularem, ſubpartientem nominamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s7778" xml:space="preserve">
                <lb/>
              Totidem igitur differentiæ, formæq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7779" xml:space="preserve">comparationum inueniuntur , cum minus ad maius comparabitur, quod
                <lb/>
              ſunt eæ, quibus maius minori confertur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7780" xml:space="preserve">Cæterum utſciamus & </s>
              <s xml:id="echoid-s7781" xml:space="preserve">uno obtutu cernamus a quibus numeris pro-
                <lb/>
              portiones nomina ſua ſortiantur, hanc regulam obſeruabimus . </s>
              <s xml:id="echoid-s7782" xml:space="preserve">Erit enim hoc utile in ædificijs , cæterisq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7783" xml:space="preserve">re-
                <lb/>
              bus arte, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7784" xml:space="preserve">ratione perfectis, ad dignoſcendum quæ nam proportio maior , quæ minor, quæ amplior, quæue
                <lb/>
              ſtrictior habeatur, magni enim refert, qua quis utatur proportione. </s>
              <s xml:id="echoid-s7785" xml:space="preserve">Cum alia ædes magnificæ, alia priuatorũ
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.114-02" xlink:href="note-514.01.114-02a" xml:space="preserve">20</note>
              domus, alia templa proportione perficiantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7786" xml:space="preserve">Quare hoc diligentiſſime obſeruandum Architectis cenſemus.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7787" xml:space="preserve">Denominatio proportionum partitione dignoſcitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7788" xml:space="preserve">Partitio eſt experientia quædam, qua ſcitur , quot uicibus
                <lb/>
              numerus minor , in maiori inſit, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7789" xml:space="preserve">quid inde ſuperſit. </s>
              <s xml:id="echoid-s7790" xml:space="preserve">ex partitione igitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7791" xml:space="preserve">reliquo nomen proportio quæq; </s>
              <s xml:id="echoid-s7792" xml:space="preserve">
                <lb/>
              ſuum capit, Verbi gratia. </s>
              <s xml:id="echoid-s7793" xml:space="preserve">Quæro quæ nam proportio ſit inter octo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7794" xml:space="preserve">quatuor, ſtatim partior octo per qua-
                <lb/>
              tuor, id eſt experior quot uicibus quatuor constituant octo, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7795" xml:space="preserve">inuenio duabus uicibus quatuor in octo ineſſe,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s7796" xml:space="preserve">nihil inde ſupereſſe, ab hoc igitur numero, duo, proportionis nomen deſumo, aioq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s7797" xml:space="preserve">inter octo , & </s>
              <s xml:id="echoid-s7798" xml:space="preserve">quatuor
                <lb/>
              duplam cadere proportionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s7799" xml:space="preserve">Quæro iter um quæ proportio inter quinque, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7800" xml:space="preserve">ſexdecim intercidat , partior
                <lb/>
              ſexdecim per quinarium, inuenio quinarium ter in ſexdecim, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7801" xml:space="preserve">amplius unum eſſe. </s>
              <s xml:id="echoid-s7802" xml:space="preserve">Triplam igitur a ternis ui-
                <lb/>
              cibus proportionem illam nomino, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7803" xml:space="preserve">quia ſupereſt unitas, quæ pars quinta eſt quinarij, ideo addo ſeſqui quin-
                <lb/>
              tam, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7804" xml:space="preserve">triplam eam ſeſquiquintam nomino proportionem. </s>
              <s xml:id="echoid-s7805" xml:space="preserve">Similis ratio in reliquis reperitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7806" xml:space="preserve">Quod cum
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.114-03" xlink:href="note-514.01.114-03a" xml:space="preserve">30</note>
              ita ſit, facile reperiemus, quæ nam æqualis, quæ maior, aut minor proportio intelligatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7807" xml:space="preserve">nam æquales & </s>
              <s xml:id="echoid-s7808" xml:space="preserve">ſi-
                <lb/>
              miles ſunt, quæ eaſdem babent nominationes. </s>
              <s xml:id="echoid-s7809" xml:space="preserve">Inæquales, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7810" xml:space="preserve">dißimiles, quarum non eſt ſimilis denominatio.
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7811" xml:space="preserve">primum id oſtendam in multiplicibus, deinde in reliquis. </s>
              <s xml:id="echoid-s7812" xml:space="preserve">Ex multiplicibus illæ ſunt maiores , quarum nomina-
                <lb/>
              tio a maiori numero prouenit. </s>
              <s xml:id="echoid-s7813" xml:space="preserve">Quadrupla igitur maior est proportio, quàm dupla, quoniam illa a quater-
                <lb/>
              nario, hæc a binario ſumitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7814" xml:space="preserve">In ſuperparticularibus ratio contraria eſt, nam illa maior eſt, quæ a minori nu-
                <lb/>
              mero conſtituitur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7815" xml:space="preserve">hoc eſt ratione minutorũ, quas fractiones nominant, ne de uerbis contendamus. </s>
              <s xml:id="echoid-s7816" xml:space="preserve">nam quo
                <lb/>
              plures ſunt fractiones, eo minor eſt proportio, ideo ſeſquitertia minor ſeſquialtera est, nam ſeſquitertia a terna-
                <lb/>
              rio, ſeſquialtera a dimidio nominatur, maior igitur pars eſt dimidium, quàm tertia pars, atque ita de ſingulis,
                <lb/>
              ſed in ſuprapartientibus intelligendum hoc est, quod ſupra non attuli. </s>
              <s xml:id="echoid-s7817" xml:space="preserve">Dixi ſuprapartientem proportionem
                <lb/>
              fieri cum id, quod amplius, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7818" xml:space="preserve">maius eſt continet id, quod minus eſt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7819" xml:space="preserve">plures eius partes , ſed id hoc modo ca-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.114-04" xlink:href="note-514.01.114-04a" xml:space="preserve">40</note>
              piendum est, ut tam de numero partium, quàm de ipſa denominatione, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7820" xml:space="preserve">de utroque ſimul intelligatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7821" xml:space="preserve">De nu-
                <lb/>
              mero quidem partium quando plus continet, quod minus eſt ſemel, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7822" xml:space="preserve">duas uerbi gratia eius partes ſic ſuper-
                <lb/>
              bipartiens nominatur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7823" xml:space="preserve">ſi tres ſupratripartiens, atque ita in infinitum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7824" xml:space="preserve">De denominatione uero partium, cum
                <lb/>
              plus continet minus ſemel, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7825" xml:space="preserve">partes eius, quæ ſunt uel terliæ, uel quartæ, uel huiuſmodi partes totius, unde
                <lb/>
              proportio dicitur ſuprapartiens tertias, uel quartas, uel huiuſmodi. </s>
              <s xml:id="echoid-s7826" xml:space="preserve">De utroque ſimul, ut cum dicimus pro-
                <lb/>
              portionem ſuprabipartientem tertias, uel quartas, atque ita in infinitum. </s>
              <s xml:id="echoid-s7827" xml:space="preserve">Sed in his maior ea proportio eſt,
                <lb/>
              quæ a maiori numero nomen capit, in his dico, quæ ſecundum priorem modum, quo numerus partium expri-
                <lb/>
              mitur, continetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7828" xml:space="preserve">nam ubi exprimuntur quales ſint minoris partes, ibi eadem ratio, ut ſi dicas proportionem
                <lb/>
              ſupra octo partientem undecimas eſſe maiorem proportioni, ſupr atripartientem undecimas, quoniam hæc a
                <lb/>
              numero minori, qui ternarius eſt, illa ab octonario, qui maior eſt denominatus, cum ſecunda denominatio , ut-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.114-05" xlink:href="note-514.01.114-05a" xml:space="preserve">50</note>
              pote ab undecima deducta, ſit eadem in utroque, atque it a facillime comparamus eam cognitionem, qua ma-
                <lb/>
              iores, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7829" xml:space="preserve">minores proportiones habemus, unde alia, ut di
                <unsure/>
              xi, in templis, alia in publicis , alia in priuatis ædifi-
                <lb/>
              cijs utemur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7830" xml:space="preserve">Similis quoque ratio in atrijs, tablinis, œcis , exedris, reliquiſque conclauibus habetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7831" xml:space="preserve">nam quæq;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s7832" xml:space="preserve">babitatio ſuis gaudet proportionibus. </s>
              <s xml:id="echoid-s7833" xml:space="preserve">Cæterum quoniam ſæpe locorum anguſtiæ, proportiones mutare nos co-
                <lb/>
              gunt, ſæpe etiam ſtudio alios ædificiorum proſpectus, alias formas oſtendi uolumus, ideo non ignorandum eſt, qua
                <lb/>
              nam via proportiones inter ſe permutentur, ſubtrahantur, partiantur, componantur, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7834" xml:space="preserve">amplientur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7835" xml:space="preserve">Sic enim,
                <lb/>
              & </s>
              <s xml:id="echoid-s7836" xml:space="preserve">medium inter extrema, & </s>
              <s xml:id="echoid-s7837" xml:space="preserve">extrema ex medijs inueniemus, tam in rebus, quas efficiemus , quàm in muſi-
                <lb/>
              cis conſonantijs, de quibus quinto libro dicemus. </s>
              <s xml:id="echoid-s7838" xml:space="preserve">Et in reliquis diſciplinis, quarum cognitione homines dele-
                <lb/>
              ctantur. </s>
              <s xml:id="echoid-s7839" xml:space="preserve">Quemadmodum igitur eſt quædam comparatio rerum ſub uno genere comprehenſarum, quæ propor-
                <lb/>
              tio nominatur, ita & </s>
              <s xml:id="echoid-s7840" xml:space="preserve">quædam proportionum inter ſe comparatio, quæ reſpectus eſt quidam non unius quanti-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.114-06" xlink:href="note-514.01.114-06a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>