Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
71
71
72
72
73
73
74
74
75
75
76
76
77
77
78
78
79
79
80
80
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.004986">
                <pb pagenum="465" xlink:href="016/01/114.jpg"/>
              opalus, qui ſit ſcitur: nec is quem nunc
                <lb/>
              habeo, ſit opalus verus non eſt, quænam
                <lb/>
              gemma fuerit apud maiores coniectari poſ­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg702"/>
                <lb/>
              ſumus, Auro incluſa multum hebeſcit, ob
                <lb/>
              id 4. aureis vncis comprehendi debet. </s>
              <s id="s.004987">Mul­
                <lb/>
              tum enim ab hac pſeudopalus degenerat,
                <lb/>
              candidus hic eſt & nitet, ſed non perſpi­
                <lb/>
              cuus, oculum vocant cati, ſeu felis. </s>
              <s id="s.004988">In eo
                <lb/>
              quem ego habeo hoc mirum videtur quòd
                <lb/>
              altera ex parte candidus ac lacteus videtur
                <lb/>
              totus, ex altera autem fuſcus admodum totus,
                <lb/>
              adeóque fuſcus vt etiam obſcurus appareat:
                <lb/>
              nec hoc illi contingit lucis varietate, quan­
                <lb/>
              doquidem ſeu ad lumen, ſeu verſus tenebras
                <lb/>
              conuerteris eum, albus ex ea parte, qua al­
                <lb/>
              bus videri ſolet, ſemper eſt, fuſcus verò ex
                <lb/>
              alia. </s>
              <s id="s.004989">Itaque eadem ſuperficies ſola aſpectus
                <lb/>
              varietate ex aduerſis partibus conſpecta,
                <lb/>
              colores duos penè ex toto contrarios oſten­
                <lb/>
              dit. </s>
              <s id="s.004990">Horum lapidum quidam molliores,
                <lb/>
              quidam duri, vt is quem ego habeo. </s>
              <s id="s.004991">Tam
                <lb/>
              mirabilis igitur proprietatis cauſam redde­
                <lb/>
              re oportet. </s>
              <s id="s.004992">Ea eſt, quod criſpus lapis eſt,
                <lb/>
              atque partibus peruiis, aliis autem mini­
                <lb/>
              mè: partibus non peruiis lumen recipit ſed
                <lb/>
              reddit, eóque fit vt candida ac velut nix
                <lb/>
              ſplendens reluceat: contraria conuerſione
                <lb/>
              lumen excipit, ſed non reddit, atque ea de
                <lb/>
              cauſa obſcurus lapis videtur ac fuſcus. </s>
              <s id="s.004993">In­
                <lb/>
              dicio eſt ſubſtantia
                <emph type="italics"/>
              (
                <emph.end type="italics"/>
              vt dixi ) illius mini­
                <lb/>
              mè æqualis. </s>
              <s id="s.004994">At dices: Cur non excipit lu­
                <lb/>
              men, ſi peruia eſt gemma? </s>
              <s id="s.004995">Melius itaque
                <lb/>
              eſt, vt dicamus perſpicuam totam eſſe in
                <lb/>
              ſuperficie, altera quidem tamen parte ſca­
                <lb/>
              bram, atque ideo nigram: altera verò po­
                <lb/>
              litam, atque ea de cauſa ſplendidam atque
                <lb/>
              albam.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg703"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004996">
                <margin.target id="marg701"/>
              Opali mira
                <lb/>
              pulchritudo.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.004997">Lib.37.c.6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004998">
                <margin.target id="marg702"/>
              Opali degene­
                <lb/>
              ris mira na­
                <lb/>
              tura.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.004999">
                <margin.target id="marg703"/>
              Sapphirus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005000">Proximus adamanti ac quintus in ordine
                <lb/>
              nobilium gemmarum eſt ſapphirus, duritie
                <lb/>
              maxima, colore cæruleo, atque admodum
                <lb/>
              ſi ſit non dilutus nec vitioſus, iucundo ocu­
                <lb/>
              lis: quamobrem nullæ res magis recreant
                <arrow.to.target n="marg704"/>
                <lb/>
              viſum ſmaragdo & ſapphiro: recreat etiam
                <lb/>
              hominem, & epotus bili nigræ & melan­
                <lb/>
              cholicis, ac ſcorpionum ictibus auxiliatur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005001">Refert Albertus Magnus bis expertum, quòd
                <lb/>
              Sapphirus ſolo contactu anthraces curat:
                <lb/>
              optimum & grandem eſſe, ac diu carni
                <lb/>
              hærere illum oportet. </s>
              <s id="s.005002">Id efficit quòd ale­
                <lb/>
              xipharmacam habeat vim, & vt ictu di­
                <lb/>
              pſadis ſitis inuehitur, & torpedinis con­
                <lb/>
              tactu obſtupeſcit manus, ita contactu diu­
                <lb/>
              turno Sapphiri virus anthracis extingui­
                <lb/>
              tur.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg705"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005003">
                <margin.target id="marg704"/>
              Sapphiro
                <lb/>
              vires.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005004">
                <margin.target id="marg705"/>
                <expan abbr="Heliotropiũ">Heliotropium</expan>
                <lb/>
              & vires eius.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005005">Heliotropium gemma eſt viridis, iaſpidi
                <lb/>
              haud abſimilis: ſed iaſpidi maculæ, aut
                <lb/>
              guttæ ſanguineæ hærent, at Heliotropium
                <lb/>
              ſanguineis venis interſtinguitur, expoſitus
                <lb/>
              Soli ſub aqua ob viuacem rubedinem aut
                <lb/>
              viriditatem colorem croceum ſpargit, vt
                <lb/>
              aërem obnubilare videatur, atque deliquium
                <lb/>
              Solis oſtendere. </s>
              <s id="s.005006">Hunc vſque ad hanc diem
                <arrow.to.target n="marg706"/>
                <lb/>
              videre non licuit, ſicut nec verum Aſtri­
                <lb/>
              tem Hæc gemma eſt dura, quæ Solem dum
                <lb/>
              circumuertitur oſtendit inus lucem. </s>
              <s id="s.005007">Ve­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg707"/>
                <lb/>
              rùm gemmarij ex Chalcedonio Onyche
                <lb/>
              eam æmulantur, quæ nitorem & vires bre­
                <lb/>
              ui amittit, maximè ſi calore, aut ſudore
                <lb/>
              vitietur. </s>
              <s id="s.005008">Melior eſt quæ fit ex Sarda ſplendi­
                <lb/>
              diore, quam Carncolum vocant: optima
                <lb/>
              fit ex ea, tum ex aliis lapidibus durioribus
                <lb/>
              cauis, nam cauitate colligitur lumen: ſola ta­
                <lb/>
              men vera Atrites pulchritudinem ac deco­
                <lb/>
              rem retinet. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005009">
                <margin.target id="marg706"/>
              Aſtrites.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005010">
                <margin.target id="marg707"/>
              Pſeudoaſtri­
                <lb/>
              tes.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005011">Stellaris ſignificati ratione parum viribus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg708"/>
                <lb/>
              & ſubſtantia, multum differt ab aſtrite, nam
                <lb/>
              nec gemma eſt, nec perſpicua, maculis ci­
                <lb/>
              nerei coloris tota diſtincta eſt, vnde nomen
                <lb/>
              ſumpſit. </s>
              <s id="s.005012">Spontè in aceto ac etiam vino
                <lb/>
              mouetur, ac animalium inceſſum imita­
                <lb/>
              tur, procedens inde ad latus, inde retro­
                <lb/>
              gradiens. </s>
              <s id="s.005013">Hunc lapidem cognouit ac il­
                <lb/>
              lius vires olim Rabbi Aben Ezra: frequens
                <lb/>
              eſt apud nos, ac vilis pretij. </s>
              <s id="s.005014">Ego cùm mo­
                <lb/>
              tus illius ſæpius conſideraſſem, lapidem te­
                <lb/>
              nui conſtare humido; & quod ab aceti ac
                <lb/>
              vini vi in vaporem conuerti poſſet intelle­
                <lb/>
              xi, vnde quærens exitum, nec inueniens,
                <lb/>
              huc illúcque lapidem alioquin etiam leuem
                <lb/>
              facilè impellit: nam tenuitatis vaporis in­
                <lb/>
              dicium eſt, quòd bullas non mittit: vnde
                <lb/>
              nec metuas habere magnos illum credere
                <lb/>
              oportet. </s>
              <s id="s.005015">Sunt qui geſtantes collo appenſos,
                <lb/>
              exiſtiment victores efficere. </s>
              <s id="s.005016">Ego quæ ſo­
                <lb/>
              lùm expertus ſum, hic ſcribere agreſſus ſum:
                <lb/>
              verùm hoc adiicere non piguit, vt quiſque
                <lb/>
              poſſit experiri: nam de motu ( vt dixi ) in
                <lb/>
              vino & aceto ego ſæpiùs experimentum
                <lb/>
              feci. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005017">
                <margin.target id="marg708"/>
              Aſtrites &
                <lb/>
              illius vis ad­
                <lb/>
              mirabilis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005018">Iaſpis ſimilis eſt heliotropio: hunc, vi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg709"/>
                <lb/>
              ridis ſi ſit, & è directo ventriculi ſuſpen­
                <lb/>
              ſus, ventriculum non leuiter confirmare
                <lb/>
              ſcripſit Galenus: nos ſiſtere etiam hoc mo­
                <lb/>
              do ſanguinem vndequaque manantem, ſed
                <lb/>
              è naribus præcipuè, vidimus: nec mirum,
                <lb/>
              quandoquidem vim maximam habeat
                <lb/>
              aſtringentem. </s>
              <s id="s.005019">Eligitur ex oriente non ad­
                <lb/>
              modum paruus, ſplendens, viridis, ſan­
                <lb/>
              guineis guttulis plurimis ac valde vinum
                <lb/>
              ſanguinem æmulantibus conſperſus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005020">
                <margin.target id="marg709"/>
              Iaſpis, &
                <lb/>
              eius vires.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005021">Omnibus tamen gemmis vnus opponi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg710"/>
                <lb/>
              tur lapis achates, & ipſe è gemmarum nu­
                <lb/>
              mero, ſed tam varij generis, vt vnum la­
                <lb/>
              pidem eſſe non credas: candidus, rubens,
                <lb/>
              croceus, cinereus, viridis, niger, varius,
                <lb/>
              cæruleus. </s>
              <s id="s.005022">Quid moror? </s>
              <s id="s.005023">huic vni nec om­
                <lb/>
              nium aliarum gemmarum colores ſatisfa­
                <lb/>
              ciunt: ille lucos, prata, animalia, flumi­
                <lb/>
              na, flores, arbores, natura ludente refert.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005024">Celeberrimus in hiſtoriis eſt achates Pyr­
                <lb/>
              rhi regis, nouem Muſas cum Appolline in
                <lb/>
              medio citharam pulſante referens, ſingu­
                <lb/>
              láſque cum propriis ornamentis, vt videa­
                <lb/>
              tur tunc natura cum pictore certaſſe: atque
                <lb/>
              hic miraculum dici potiùs debet quàm gem­
                <lb/>
              ma. </s>
              <s id="s.005025">Nobis tres ſunt achates, in quorum
                <lb/>
              vno natura hemiſphærium pinxit cœli, di­
                <lb/>
              ſtinctis orbibus: in medio terra rotunda,
                <lb/>
              quaſi aquis ſupereminens. </s>
              <s id="s.005026">Secundus, ex
                <lb/>
              hiatu fumum emittere videtur, qui aërem
                <lb/>
              obumbret: atque illud in eo admiratio­
                <lb/>
              ne dignum, quòd alius fumi color, alius
                <lb/>
              aëris, qui ex eo obſcuratur: fumus can­
                <lb/>
              didus quaſi ac denſus, aër ſubrubens, ac
                <lb/>
              mediocriter perſpicuus. </s>
              <s id="s.005027">Tertius, cæteris
                <lb/>
              longè admirabilior, ſcilicet Galbæ fer­
                <lb/>
              mè imaginem huiuſmodi depictam ha­
                <lb/>
              bet: nec in ſuperficie, ſed quaſi ſub
                <lb/>
              vitro: & tamen vera gemma eſt, non
                <lb/>
              vitrum: quoniam tamen qua parte tangit </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>