Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
241 189
242 190
243 191
244 192
245 193
246 194
247 195
248 196
249 197
250 198
251 199
252 200
253 201
254 202
255 203
256 204
257 205
258 206
259 207
260 208
261 209
262 210
263 211
264 212
265 213
266 214
267 215
268 216
269 217
270 218
< >
page |< < (63) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="63" file="0115" n="115" rhead="PARS PRIMA."/>
            iis ſupponitur, ipſa compenetratio excluditur, adeoque habetur
              <lb/>
            contradictio, & </s>
            <s xml:space="preserve">abſurdum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">140. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt alii, quibus videri poterit, contra hæc ipſa pun-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0115-01" xlink:href="note-0115-01a" xml:space="preserve">Inductionem
                <lb/>
              a fenſibilibus
                <lb/>
              compoſitis, &
                <lb/>
              extenſis haud
                <lb/>
              valere contra
                <lb/>
              puncta ſimpli-
                <lb/>
              cia, & inexten-
                <lb/>
              ſa.</note>
            cta indiviſibilia, & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſa adhiberi poſſe inductionis princi-
              <lb/>
            pium, a quo continuitatis legem, & </s>
            <s xml:space="preserve">alias proprietates deriva-
              <lb/>
            vimus ſupra, quæ nos ad hæc indiviſibilia, & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſa puncta
              <lb/>
            deduxerunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Videmus enim in materia omni, quæ ſe uſpiam
              <lb/>
            noſtris objiciat ſenſibus, extenſionem, diviſibilitatem, partes;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">quamobrem hanc ipſam proprietatem debemus transſerre ad e-
              <lb/>
            lementa etiam per inductionis principium. </s>
            <s xml:space="preserve">Ita ii: </s>
            <s xml:space="preserve">at hanc
              <lb/>
            difficultatem jam ſuperius præoccupavimus, ubi egimus de in-
              <lb/>
            ductionis principio. </s>
            <s xml:space="preserve">Pendet ea proprietas a ratione ſenſibilis, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            aggregati, cum nimirum ſub ſenſus noſtros ne compoſita qui-
              <lb/>
            dem, quorum moles nimis exigua ſit, cadere poſſint. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc di-
              <lb/>
            viſibilitatis, & </s>
            <s xml:space="preserve">extenſionis proprietas ejuſmodi eſt; </s>
            <s xml:space="preserve">ut ejus defe-
              <lb/>
            ctus, ſi habeatur alicubi is caſus, ex ipſa earum natura, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſenſuum noſtrorum conſtitutione non poſſit cadere ſub ſenſus
              <lb/>
            ipſos, atque idcirco ad ejuſmodi proprietates argumentum de-
              <lb/>
            ſumptum ab inductione nequaquam pertingit, ut nec ad ſenſi-
              <lb/>
            bilitatem extenditur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">141. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed etiam ſi extenderetur, eſſet adhuc noſtræ Theoriæ
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0115-02" xlink:href="note-0115-02a" xml:space="preserve">Per ipſam
                <lb/>
              etiam excluſio-
                <lb/>
              nem inextenſi
                <lb/>
              vi ind uctionis
                <lb/>
              habitam ipſum
                <lb/>
              extenſum ex-
                <lb/>
              cludi.</note>
            cauſa multo melior in eo, quod circa extenſionem, & </s>
            <s xml:space="preserve">compo-
              <lb/>
            ſitionem partium negativa ſit. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam eo ipſo, quod continui-
              <lb/>
            tate admiſſa, continuitas elementorum legitima ratiocinatione
              <lb/>
            excludatur, excludi omnino debet abſolute; </s>
            <s xml:space="preserve">ubi quidem illud
              <lb/>
            accidit, quod a Metaphyſicis, & </s>
            <s xml:space="preserve">Geometris nonnullis animad-
              <lb/>
            verſum eſt jam diu, licere aliquando demonſtrare propoſitio-
              <lb/>
            nem ex aſſumpta veritate contradictoriæ propoſitionis; </s>
            <s xml:space="preserve">cum e-
              <lb/>
            nim ambæ ſimul veræ eſſe non poſſint, ſi ab altera inferatur
              <lb/>
            altera, hanc poſteriorem veram eſſe neceſſe eſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Sic nimirum,
              <lb/>
            quoniam a continuitate generaliter aſſumpta deſectus continui-
              <lb/>
            tatis conſequitur in materiæ elementis, & </s>
            <s xml:space="preserve">in extenſione, de-
              <lb/>
            fectum hunc haberi vel inde eruitur: </s>
            <s xml:space="preserve">nec oberit quidquam
              <lb/>
            principium inductionis phyſicæ, quod utique non eſt demon-
              <lb/>
            ſtrativum, nec vim habet, niſi ubi aliunde non demonſtretur,
              <lb/>
            caſum illum, quem inde colligere poſſumus, improbabilem eſ-
              <lb/>
            ſe tantummodo, adhuc tamen haberi, uti aliquando ſunt & </s>
            <s xml:space="preserve">fal-
              <lb/>
            ſa veris probabiliora.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">143. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque hic quidem, ubi de continuitate ſeipſam exclu-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0115-03" xlink:href="note-0115-03a" xml:space="preserve">Cujuſmodi con-
                <lb/>
              tinuum in hac
                <lb/>
              Theoria admit-
                <lb/>
              tatur: quid ſit
                <lb/>
              ſpatium, & tem-
                <lb/>
              pus.</note>
            dente mentio injecta eſt, notandum & </s>
            <s xml:space="preserve">illud, continuitatis le-
              <lb/>
            gem a me admitti, & </s>
            <s xml:space="preserve">probari pro quantitatibus, quæ magni-
              <lb/>
            tudinem mutent, quas nimirum ab una magnitudine ad aliam
              <lb/>
            cenſeo abire non poſſe, niſi tranſeant per intermedias, quod
              <lb/>
            elementorum materiæ, quæ magnitudinem nec mutant, nec
              <lb/>
            ullam habent variabilem, continuitatem non inducit, ſed argu-
              <lb/>
            mento ſuperius facto penitus ſummovet. </s>
            <s xml:space="preserve">Quin etiam ego qui-
              <lb/>
            dem continuum nullum agnoſco coexiſtens, uti & </s>
            <s xml:space="preserve">ſupra mo-
              <lb/>
            nui; </s>
            <s xml:space="preserve">nam nec ſpatium reale mihi eſt ullum continuum, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>