1per ſe amittit, adeò vt pulchra quamvis ſit,
ob id nemo dignetur eam geſtare. Vocant
piradotum, & natum adagium inter gemma
rios, nimium eſſe vnum habere Piradotum,
ſcilicet quòd ob mollitiem minimè vena
lis ſit.
ob id nemo dignetur eam geſtare. Vocant
piradotum, & natum adagium inter gemma
rios, nimium eſſe vnum habere Piradotum,
ſcilicet quòd ob mollitiem minimè vena
lis ſit.
Chryſolithus
qui antiquo
rum topa
zius.
qui antiquo
rum topa
zius.
Expertus tamen ſum, quindecim illius
grana epota, auxilio præſenti melancholicis
eſſe.
grana epota, auxilio præſenti melancholicis
eſſe.
Topazij vis.
Cæterùm, antequàm egrediar topazij
& chryſolithi narrationem, illud etiam
animaduertere decet, gemmas quaſdam
eſſe, quæ rapiant ceram, quaſdam quæ nul
lo pacto, atque inter has ſarda eſt præ
ſtantiſſima: nam nec chryſolithus ab hac
labe omninò eſt immunis. Itaque vt ad rem
reuertar, Sarda lapis eſt rubei coloris, cu
ius ſpecies quæ dilutior eſt, & minus ru
bra, vocatur carneolus, inde litera muta
ta Corneolus: cùm verò imo habet ony
chem, vocatur ſardonyx, qualem ego ha
beo, in cuius imo videtur onyx, in ſupre
mo ſarda: ex onyche enim ( vt diximus )
ſarda plerunque naſcitur. Aptiſſima ſigillis
ſarda, carneolus & ſardonyx, ob tria: pri
mum, quòd ceram non rapiat: ſecundum,
quòd facilè celetur, nam tenax eſt, & me
diocris duritiei: tertium, quòd humores
non facilè hebetentur. Onyx autem gem
ma eſt mollis, ab vnguis ſimilitudine ita
appellata. Eius plura ſunt genera, Chal
cedonium ab vrbe Bithyniæ, in quam de
ferebatur, ita appellatum: aſſimilatur co
lore & perſpicuitate propriè vngui. Refert
Albertus expertum eſſe, ſi lapis hic è col
lo ſuſpendatur, vires omnes corporis robo
rare, quòd haud eſt incredibile: nam fri
giditate ſua conſtringit ſpiritus atque vnit,
luce verò illos confirmat & caloris tempe
rie. Eadem ratione, Venerem collo ſu
ſpenſum cohibere fertur, atque in hunc
vſum Indi ferre paſſim conſueuerunt. Sed
ille quidem nobilior eſt quòd orientalis.
Ex hoc genere eſt cæruleum, quod pre
tioſiſſimum eſt, & ego tantum ſemel vi
di. Genus eſt aliud cæruleum, pallens in
ſummo & opacum, in imo autem ni
grum, quod vocatur Nicolus: geſtantem
facit triſtem & audacem, & ſomniis ter
ribilibus agitat: nam ſpiritus adeò cogit,
vt triſtitiam & turbationem moueat. Ter
tium genus ferruginei eſt coloris in ſupre
mo, in imo nigri, in medio candidi, vo
catur à pleriſque Oculus. Si fruſtra duo
ex onyche inuicem confricentur, calorem
tantùm concipiunt, vt vix ferri queat.
Fruſta namque magna inueniuntur ex illo,
adeò vt non gemma, ſed potiùs marmo
ris genus eſſe videatur: nam Romæ in æde
B. Petri ſex ſunt columnulæ ex hoc lapide.
In Colonia Agrippina Onyx adhuc extat
latior palmo, de quo Albertus olim, nunc
verò Agricola refert, candidas venas ſic
illum diſtinguere, vt duorum iuuenum ca
pita exprimant, rurſus nigras quæ ſerpen
tem effingunt è ſummo capitis vertice
vnius in imum alterius deſcendentem. In
mandibula quoque vnius ex iuuenibus,
imago apparet capitis Æthiopis cum ni
gra barba, reliquum lapidis vnguis co
lorem, vt plerunque ſolent hi lapides, ex
primit.
& chryſolithi narrationem, illud etiam
animaduertere decet, gemmas quaſdam
eſſe, quæ rapiant ceram, quaſdam quæ nul
lo pacto, atque inter has ſarda eſt præ
ſtantiſſima: nam nec chryſolithus ab hac
labe omninò eſt immunis. Itaque vt ad rem
reuertar, Sarda lapis eſt rubei coloris, cu
ius ſpecies quæ dilutior eſt, & minus ru
bra, vocatur carneolus, inde litera muta
ta Corneolus: cùm verò imo habet ony
chem, vocatur ſardonyx, qualem ego ha
beo, in cuius imo videtur onyx, in ſupre
mo ſarda: ex onyche enim ( vt diximus )
ſarda plerunque naſcitur. Aptiſſima ſigillis
ſarda, carneolus & ſardonyx, ob tria: pri
mum, quòd ceram non rapiat: ſecundum,
quòd facilè celetur, nam tenax eſt, & me
diocris duritiei: tertium, quòd humores
non facilè hebetentur. Onyx autem gem
ma eſt mollis, ab vnguis ſimilitudine ita
appellata. Eius plura ſunt genera, Chal
cedonium ab vrbe Bithyniæ, in quam de
ferebatur, ita appellatum: aſſimilatur co
lore & perſpicuitate propriè vngui. Refert
Albertus expertum eſſe, ſi lapis hic è col
lo ſuſpendatur, vires omnes corporis robo
rare, quòd haud eſt incredibile: nam fri
giditate ſua conſtringit ſpiritus atque vnit,
luce verò illos confirmat & caloris tempe
rie. Eadem ratione, Venerem collo ſu
ſpenſum cohibere fertur, atque in hunc
vſum Indi ferre paſſim conſueuerunt. Sed
ille quidem nobilior eſt quòd orientalis.
Ex hoc genere eſt cæruleum, quod pre
tioſiſſimum eſt, & ego tantum ſemel vi
di. Genus eſt aliud cæruleum, pallens in
ſummo & opacum, in imo autem ni
grum, quod vocatur Nicolus: geſtantem
facit triſtem & audacem, & ſomniis ter
ribilibus agitat: nam ſpiritus adeò cogit,
vt triſtitiam & turbationem moueat. Ter
tium genus ferruginei eſt coloris in ſupre
mo, in imo nigri, in medio candidi, vo
catur à pleriſque Oculus. Si fruſtra duo
ex onyche inuicem confricentur, calorem
tantùm concipiunt, vt vix ferri queat.
Fruſta namque magna inueniuntur ex illo,
adeò vt non gemma, ſed potiùs marmo
ris genus eſſe videatur: nam Romæ in æde
B. Petri ſex ſunt columnulæ ex hoc lapide.
In Colonia Agrippina Onyx adhuc extat
latior palmo, de quo Albertus olim, nunc
verò Agricola refert, candidas venas ſic
illum diſtinguere, vt duorum iuuenum ca
pita exprimant, rurſus nigras quæ ſerpen
tem effingunt è ſummo capitis vertice
vnius in imum alterius deſcendentem. In
mandibula quoque vnius ex iuuenibus,
imago apparet capitis Æthiopis cum ni
gra barba, reliquum lapidis vnguis co
lorem, vt plerunque ſolent hi lapides, ex
primit.
Sarda.
Corncolus
Cur corneolo
ad ſigilla
vtamur.
Onyx & il
lius genera.
ad ſigilla
vtamur.
Onyx & il
lius genera.
Onychis vi
res.
res.
Verùm iure quiſpiam dubitet, vnde fi
guræ hæ in gemmis & lapidibus proue
niant? neque enim credendum eſt omnem
figuram caſu contingere, cùm (vt inferiùs
dicemus ) lapides multi ex eodem genere
eaſdem retineant figuras. Itaque meo iudi
cio dicendum eſt, duo eſſe figurarum, &
imaginum genera: alterum, quòd ſemper
in eiſdem lapidibus apparet, & hoc à na
tura prouenit, quæ non ſecùs ac in plantis
foliorum, & fructuum numerum ſeruat &
rationem: hoc figurarum genus vim habet,
& aliquid ſignificat. Tale genus figuræ in
uentum eſt in lapide nigro, forma coni, cu
ius ſumma pars præciſa fuit: hic ſerpentem
in ſuprema parte pulcherrimè expreſſum,
quaſi pictus eſſet habuit, infima parte pal
lidior, nullibi autem perſpicuus. Qui hunc
Alberto dono dedit, affirmabat ſuper illum
coïſſe plus quàm quingentos ſerpentes: in
prato enim inuentus fuit inter Sueuiæ mon
tes poſito, atque ibi occiſis ſerpentibus, ſub
quibus latebat, à militibus Principis ſu
blatum cum capite maximi ſerpentis cuiuſ
dam qui lapidem tangebat, tranſlatúmque
domum. Exiſtimandum eſt igitur huic la
pidi à natura vim inditam, quæ ſerpentes
ad ſe traheret. Sed hæc mira videri poſſent,
ni Plinij teſtimonio conſtaret inueniri oua
ſerpentum, circa quæ illi coëant: vnde etiam
caduceis pingi ſolet. Sic enim inquit: Vi
dimus ouum mali orbiculati, parui forma,
cruſta cartilaginis, velut acetabulis brachio
rum polypi crebris inſigne Druidis. Hoc fe
runt in Gallia ſalinis & ſpuma conuoluto
rum ſerpentum cogi. Videtúrque ad con
cordiam ex generationis ratione potius fa
cere quàm ad lites, quamquam ferant ad
gratiam principum, & litium victoriam.
Nam conſtat equitem Romanum Vocunt iis
euocatum, & occiſum à Claudio Princi
pe, quòd ouum anguinum in ſinu geſtare
depræhenſus eſſet. Ego Plinium non men
tiri ſcio: vera an dicat vir Philoſophiæ rudis
neſcio.
guræ hæ in gemmis & lapidibus proue
niant? neque enim credendum eſt omnem
figuram caſu contingere, cùm (vt inferiùs
dicemus ) lapides multi ex eodem genere
eaſdem retineant figuras. Itaque meo iudi
cio dicendum eſt, duo eſſe figurarum, &
imaginum genera: alterum, quòd ſemper
in eiſdem lapidibus apparet, & hoc à na
tura prouenit, quæ non ſecùs ac in plantis
foliorum, & fructuum numerum ſeruat &
rationem: hoc figurarum genus vim habet,
& aliquid ſignificat. Tale genus figuræ in
uentum eſt in lapide nigro, forma coni, cu
ius ſumma pars præciſa fuit: hic ſerpentem
in ſuprema parte pulcherrimè expreſſum,
quaſi pictus eſſet habuit, infima parte pal
lidior, nullibi autem perſpicuus. Qui hunc
Alberto dono dedit, affirmabat ſuper illum
coïſſe plus quàm quingentos ſerpentes: in
prato enim inuentus fuit inter Sueuiæ mon
tes poſito, atque ibi occiſis ſerpentibus, ſub
quibus latebat, à militibus Principis ſu
blatum cum capite maximi ſerpentis cuiuſ
dam qui lapidem tangebat, tranſlatúmque
domum. Exiſtimandum eſt igitur huic la
pidi à natura vim inditam, quæ ſerpentes
ad ſe traheret. Sed hæc mira videri poſſent,
ni Plinij teſtimonio conſtaret inueniri oua
ſerpentum, circa quæ illi coëant: vnde etiam
caduceis pingi ſolet. Sic enim inquit: Vi
dimus ouum mali orbiculati, parui forma,
cruſta cartilaginis, velut acetabulis brachio
rum polypi crebris inſigne Druidis. Hoc fe
runt in Gallia ſalinis & ſpuma conuoluto
rum ſerpentum cogi. Videtúrque ad con
cordiam ex generationis ratione potius fa
cere quàm ad lites, quamquam ferant ad
gratiam principum, & litium victoriam.
Nam conſtat equitem Romanum Vocunt iis
euocatum, & occiſum à Claudio Princi
pe, quòd ouum anguinum in ſinu geſtare
depræhenſus eſſet. Ego Plinium non men
tiri ſcio: vera an dicat vir Philoſophiæ rudis
neſcio.
Figuræ in
lapidibus.
lapidibus.
Hiſtoria la
pidis iuxta
quæ ſerpen
tes congre
gabuntur.
pidis iuxta
quæ ſerpen
tes congre
gabuntur.
Credendum eſt etiam, lapides inuentos
in agro Veronenſi, in quibus, vt Leo Ba
ptiſta, Albertus refert, ſigilli Salomoni ima
go ad amuſſim depicta inueniebatur, à na
tura ex propoſito agente ſic depictos, non
fortuitò, atque inde vim illis ineſſe pecu
liarem quandam. Harum verò duo ſunt ge
nera. Primùm, quod quaſi caſu ſit, & tamen
neceſſariò: velut rotunditatis eorum qui in
mari naſcuntur: rotundi enim fiunt longo
fluctuum attritu, quicquid prominet exe
dente. Sed hi non exactè, neque in om
nibus: nam quum ante perfectionem ex
trahuntur, nihil tale proponente natura,
rotundi minimè ſunt. Qui verò in Polonia
extrahuntur forma ollarum, cauſam ean
dem habere poſſunt, quòd circumpoſiti al
teri lapidi oriantur: vel quòd, vt in Aetitis
quodam genere, terra incluſa non coaleſcat:
calor enim exterior, vaſa formare poteſt.
Non cogitur autem à calore, quia humi
dum ſolum circumfunditur. Vel quia na
tura hanc formam propriè delegit, & ſibi pro
in agro Veronenſi, in quibus, vt Leo Ba
ptiſta, Albertus refert, ſigilli Salomoni ima
go ad amuſſim depicta inueniebatur, à na
tura ex propoſito agente ſic depictos, non
fortuitò, atque inde vim illis ineſſe pecu
liarem quandam. Harum verò duo ſunt ge
nera. Primùm, quod quaſi caſu ſit, & tamen
neceſſariò: velut rotunditatis eorum qui in
mari naſcuntur: rotundi enim fiunt longo
fluctuum attritu, quicquid prominet exe
dente. Sed hi non exactè, neque in om
nibus: nam quum ante perfectionem ex
trahuntur, nihil tale proponente natura,
rotundi minimè ſunt. Qui verò in Polonia
extrahuntur forma ollarum, cauſam ean
dem habere poſſunt, quòd circumpoſiti al
teri lapidi oriantur: vel quòd, vt in Aetitis
quodam genere, terra incluſa non coaleſcat:
calor enim exterior, vaſa formare poteſt.
Non cogitur autem à calore, quia humi
dum ſolum circumfunditur. Vel quia na
tura hanc formam propriè delegit, & ſibi pro