Clavius, Christoph, Geometria practica

Page concordance

< >
Scan Original
91 61
92 62
93 63
94 64
95 65
96 68
97 67
98 68
99 69
100 70
101 71
102 72
103 73
104 74
105 75
106 76
107 77
108 78
109 79
110 80
111 81
112 82
113 83
114 84
115 85
116 86
117 87
118 88
119 89
120 90
< >
page |< < (86) of 450 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div219" type="section" level="1" n="99">
          <pb o="86" file="116" n="116" rhead="GEOMETR. PRACT."/>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3322" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s3323" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Post</emph>
            hæc è centro A, procedat filum cum perpendiculo, aut certere-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-116-01" xlink:href="note-116-01a" xml:space="preserve">Quadratum
                <lb/>
              pendulum, ac
                <lb/>
              ſtabile.</note>
            gula tenuis, cum linea fiduciæ, quæ pendens libere moueatur, vt lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s3324" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s3325" xml:space="preserve">capit. </s>
            <s xml:id="echoid-s3326" xml:space="preserve">2.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3327" xml:space="preserve">Num 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s3328" xml:space="preserve">tradidimus: </s>
            <s xml:id="echoid-s3329" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3330" xml:space="preserve">in latere A B, duo pinnacidia affigantur, de quibus lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s3331" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s3332" xml:space="preserve">
              <lb/>
            cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s3333" xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:id="echoid-s3334" xml:space="preserve">Num. </s>
            <s xml:id="echoid-s3335" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s3336" xml:space="preserve">dictum eſt, ſi quadratum in ſuo vſu debeat eſſe pendulum. </s>
            <s xml:id="echoid-s3337" xml:space="preserve">Nam
              <lb/>
            ſi illud ſtabile eſſe velis, affigenda eſt circa centrum A, dioptra, hoc eſt, regula
              <lb/>
            cum linea fiduciæ, ac duobus pinnacidijs, eodem artificio conſtructis, vt libere
              <lb/>
            poſsit circumduci, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3338" xml:space="preserve">in omni ſitu firmari, vt loco ſupra citato in Quadrante ſta-
              <lb/>
            bili faciendum eſſe præcepimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3339" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3340" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Postremo</emph>
            iuxta latus A D, in plano quadrati (Nam ſi hoc fieret extra,
              <lb/>
            prope craſsitiem inſtrumenti, non poſſet quadratum in plano Horizontis lo-
              <lb/>
            carierectum ſupra latus A D. </s>
            <s xml:id="echoid-s3341" xml:space="preserve">quod tamen vt fiat, non raro vſus quadratipoſtu-
              <lb/>
            lat:) </s>
            <s xml:id="echoid-s3342" xml:space="preserve">apponàtur duæ tabellæ perforatæ cumfilo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3343" xml:space="preserve">perpendiculo, vt eius bene-
              <lb/>
            ficio dignoſcere poſsis, numinſtrumentum rectum ſit ad Horizontem, necne.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3344" xml:space="preserve">quod omnino neceſſarium eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s3345" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3346" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s3347" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Sed</emph>
            deceamus, quem ſitum vtraq; </s>
            <s xml:id="echoid-s3348" xml:space="preserve">vmbra in vſu quadrati habeat. </s>
            <s xml:id="echoid-s3349" xml:space="preserve">Res
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-116-02" xlink:href="note-116-02a" xml:space="preserve">Vmbrarecta,
                <lb/>
              & verſa, quo
                <lb/>
              pacto in vtro-
                <lb/>
              que quadrato
                <lb/>
              cognoſcenda
                <lb/>
              ſit.</note>
            enim hæc non parui momenti eſt, vt in dimenſionibus nulla confuſio inter vm-
              <lb/>
            bras oriatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s3350" xml:space="preserve">In quadrato ergo pendulo vmbra verſa opponitur ſemper lateri
              <lb/>
            pinna cidiorum: </s>
            <s xml:id="echoid-s3351" xml:space="preserve">recta autem cum eodem latere concurrit in puncto à centro A,
              <lb/>
            remotiori, vt in figura latus vmbræ rectæ eſt B C, verſæ autem C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s3352" xml:space="preserve">At in qua-
              <lb/>
            drato ſtabili, ſi metienda ſit altitudo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3353" xml:space="preserve">centrum A, inferiorem obtineatlo cum,
              <lb/>
            in eoque oculus ponatur, latus vmbræ rectæ ſupremam occupabit ſedem; </s>
            <s xml:id="echoid-s3354" xml:space="preserve">la-
              <lb/>
            tus vero vmbræ verſæ vergere debebit verſusip ſam altitudinem: </s>
            <s xml:id="echoid-s3355" xml:space="preserve">ita vt tunc ba-
              <lb/>
            ſis inſtrumenti ſit A D. </s>
            <s xml:id="echoid-s3356" xml:space="preserve">quo pacto iterum vmbra recta eſt B C, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3357" xml:space="preserve">verſa C D. </s>
            <s xml:id="echoid-s3358" xml:space="preserve">Si
              <lb/>
            autem centrum A, ſuperiorem locum poſsideat, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3359" xml:space="preserve">oculus in extremitate dio-
              <lb/>
            ptræ exiſtat, (quod etiam fieri poteſt) latus vmbræ rectæ erit baſis C D, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3360" xml:space="preserve">latus
              <lb/>
            vmbræ verſæ B C, prope oculum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3361" xml:space="preserve">ab altitudine metienda remotius. </s>
            <s xml:id="echoid-s3362" xml:space="preserve">Siau-
              <lb/>
            tem longitudo metienda proponatur, centrumque A, in ſuperiori loco ſitum
              <lb/>
            ſit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3363" xml:space="preserve">in eo oculus collocetur, erit quoque baſis C D, latus vmbræ rectæ: </s>
            <s xml:id="echoid-s3364" xml:space="preserve">latus
              <lb/>
            autem B C, vmbræ verſæ deputabitur, quod quidem verſus longitudinem me-
              <lb/>
            tiendam vergere debebit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s3365" xml:space="preserve">longius ab oculo abeſſe. </s>
            <s xml:id="echoid-s3366" xml:space="preserve">At vero ſi centrum A,
              <lb/>
            ponaturinloco inferiori, ita vt baſis ſit A D, oculus autem in extremitate dio-
              <lb/>
            ptræ conſiſtat, (quod etiam fieri poteſt, præſertim ſi quadratum in ſublimi fue-
              <lb/>
            rit poſitum, vt in monte, vel turri aliqua) latus vmbræ rectæ erit B C, baſi A D,
              <lb/>
            oppoſitum, vmbrævero verſæ latus erit C D, quod ſcilicet longius à longitudi-
              <lb/>
            ne metienda recedit. </s>
            <s xml:id="echoid-s3367" xml:space="preserve">In vtro que porro quadrato centrum A, per diametrum
              <lb/>
            opponitur puncto, in quo vmbra recta cum verſa concurrit: </s>
            <s xml:id="echoid-s3368" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s3369" xml:space="preserve">in ſtabili vm-
              <lb/>
            brarecta perpetuo vel ſupremum locum occupat, quando videlicet centrum
              <lb/>
            A, infimam ſedem tenet; </s>
            <s xml:id="echoid-s3370" xml:space="preserve">(vel infimum locum, quando ſcilicet centrum A, in
              <lb/>
            ſuperioriloco exiſtit, vt ex dictis liquet. </s>
            <s xml:id="echoid-s3371" xml:space="preserve">Hæcnon negligenter conſideranda
              <lb/>
            ſunt, ne in vario inſtrumentivſu vmbram rectam pro verſa accipias, aut contra;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s3372" xml:space="preserve">quando quidem pro diuerſo ſitu quadrati ſtabilis tamlatus BC, quam CD, mo-
              <lb/>
            do vmbrærectæ, modo verſæ munus obire poteſt, vt diximus.</s>
            <s xml:id="echoid-s3373" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s3374" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s3375" xml:space="preserve">
              <emph style="sc">Qvamvis</emph>
            autem vel ſola vmbrarecta, vel verſa ſatis ſit ad altitudines,
              <lb/>
            longitudines, profunditateſque perueſtigandas, vt ex ſequentibus fiet mani-
              <lb/>
              <handwritten xlink:label="hd-116-1" xlink:href="hd-116-1a" number="46"/>
            feſtum: </s>
            <s xml:id="echoid-s3376" xml:space="preserve">vtraque tamen aſſumitur à Geometris, eo quod interdum vmbrarecta
              <lb/>
            excedit latus B C, nimirum quando filum perpendiculi, aut linea fiduciæ </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>