Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005154
">
<
pb
pagenum
="
469
"
xlink:href
="
016/01/118.jpg
"/>
defluunt, & ſaxum nudatur: quamobrem cry
<
lb
/>
ſtallus, qui inter lapides, ac ſub terra geni
<
lb
/>
tus eſt, quomodocunque hæreat, pendere
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg730
"/>
<
lb
/>
videtur. </
s
>
<
s
id
="
s.005155
">In mucrone rarius, frequenter in
<
lb
/>
corpore cryſtalli generatur argentum rude:
<
lb
/>
quòd non inter illius vitia, ſed egregias
<
lb
/>
laudes reponitur: namque ſic pulchrior ha
<
lb
/>
betur, & rarioris exempli
<
expan
abbr
="
gẽma
">gemma</
expan
>
. </
s
>
<
s
id
="
s.005156
">Inuenitur &
<
lb
/>
ex eo ſpecies amethyſto ſimilis, adeò obſcura
<
lb
/>
eſt, quàm quidam beryllum eſſe putant. </
s
>
<
s
id
="
s.005157
">Vi
<
lb
/>
di & aquam cryſtallo ingenitam, atque in
<
lb
/>
aqua corpus tenue nigrum, quod motu aquæ
<
lb
/>
ad contrariam ferebatur, quòd eſſet illa le
<
lb
/>
uius, itaque dum conſideret cryſtallus ſpon
<
lb
/>
tè aſcendebat: ludentes igitur dicebamus, &
<
lb
/>
perſuadebantur aliquid dæmonem cryſtallo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg731
"/>
<
lb
/>
incluſum. </
s
>
<
s
id
="
s.005158
">Sed cur non multùm nitet? </
s
>
<
s
id
="
s.005159
">quia
<
lb
/>
mollis: nulla enim gemma mollis nitet. </
s
>
<
s
id
="
s.005160
">Sed
<
lb
/>
cur molle non nitet? </
s
>
<
s
id
="
s.005161
">quia radios non om
<
lb
/>
nes, aut plurimos reflectit: igitur quod plu
<
lb
/>
rimum nitet, non adeò perſpicuum eſſe po
<
lb
/>
teſt: itaque magis perſpicuus eſt cryſtallus
<
lb
/>
adamante, quia adamas multò magis
<
lb
/>
nitet.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg732
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005162
">
<
margin.target
id
="
marg727
"/>
Chryſtallus
<
lb
/>
cur ſex ha
<
lb
/>
beat ſuperfi
<
lb
/>
cies.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005163
">
<
margin.target
id
="
marg728
"/>
Lapides ro
<
lb
/>
tundi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005164
">
<
margin.target
id
="
marg729
"/>
Cryſtallum
<
lb
/>
non eſſe gla
<
lb
/>
ciem.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005165
">
<
margin.target
id
="
marg730
"/>
In cryſtallo
<
lb
/>
argentum
<
lb
/>
rude genera
<
lb
/>
tur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005166
">Aqua in
<
lb
/>
cryſtallo.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005167
">
<
margin.target
id
="
marg731
"/>
Gemmarum
<
lb
/>
durities quo
<
lb
/>
modo cognoſ
<
lb
/>
catur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005168
">
<
margin.target
id
="
marg732
"/>
Prannium.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005169
">Eſt & alia cauſa, quòd vbi exactè leuis
<
lb
/>
eſt ſuperficies, ad eundem penitus angu
<
lb
/>
lum radij reflectuntur, atque ideò validio
<
lb
/>
res fiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005170
">Si autem non ſit dura, non erit
<
lb
/>
exactè plana ſuperficies: quamobrem radij
<
lb
/>
diuerſis angulis incident & reflectentur, diſ
<
lb
/>
ſipabunturque, ac impedientur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005171
">Vt verò cryſtallus gemma eſt alba, ita
<
lb
/>
pranium nigra & perſpicua, quòd rarum
<
lb
/>
eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005172
">Huius radix è genere cryſtalli eſſe vi
<
lb
/>
detur, & in Saxonia inuenitur. </
s
>
<
s
id
="
s.005173
">Aliquan
<
lb
/>
do verò contingit radici nigræ fermè adnaſ
<
lb
/>
ci gemmas alias, vt ſarda in Cypro è tranſ
<
lb
/>
lucido non exactè nigro, & hyacinthus in
<
lb
/>
Miſena Volcheſtein ſic exoritur. </
s
>
<
s
id
="
s.005174
">Exoriun
<
lb
/>
tur & quemadmodum diximus, rubræ, viri
<
lb
/>
des, cæruleæ, ac amethyſtinæ. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005175
">Nebrites gemma non eſt, ſed rarus ta
<
lb
/>
men lapis, opacus, colorem pellis cerui ad
<
lb
/>
vnguem referens: vocant noſtri gemmarij
<
arrow.to.target
n
="
marg733
"/>
<
lb
/>
Garatronium: creditur geſtantem omninò
<
lb
/>
tueri, ne poſſit vulnerari. </
s
>
<
s
id
="
s.005176
">Vulgaris & vilis,
<
lb
/>
pulcher tamen.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg734
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005177
">
<
margin.target
id
="
marg733
"/>
Garatronius</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005178
">
<
margin.target
id
="
marg734
"/>
Pazar lapis
<
lb
/>
ſeu bezar.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005179
">Nobilior hoc, ſed non ei tamen valdè diſ
<
lb
/>
ſimilis eſt pazar lapis, quem corrupto no
<
lb
/>
mine vocant bezar. </
s
>
<
s
id
="
s.005180
">Gemma nec hic eſt, ſed
<
lb
/>
mollis ac cinerei coloris, auellanæ magni
<
lb
/>
tudine, omnibus venenis egregiè reſiſtit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005181
">Hic eſt ille lapis ab omnibus laudatus, & à
<
lb
/>
nemine fermè cognitus:
<
expan
abbr
="
quẽ
">quem</
expan
>
Scribonius Lar
<
lb
/>
gus, quamuis Cæſaris medicus, falsò ſcripſit
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
lachrymã
">lachrymam</
expan
>
eſſe ceruorum in Cicilia inuentam
<
lb
/>
cùm conſtet in Pely Orientalis Indiæ regio
<
lb
/>
ne ſolitam inueniri. </
s
>
<
s
id
="
s.005182
">Vbi etiam
<
expan
abbr
="
referũt
">referunt</
expan
>
<
expan
abbr
="
radi-cẽ
">radi
<
lb
/>
cem</
expan
>
eſſe venenoſiſſimam, nomine bezar, quæ
<
lb
/>
ſtatim occidat
<
emph
type
="
italics
"/>
:
<
emph.end
type
="
italics
"/>
cuius fructus non ſolùm ad
<
lb
/>
uerſus radicem, ſed etiam quæcunque alia
<
lb
/>
venena, præſtantiſſimum ſit auxilium: voca
<
lb
/>
tur autem fructus nirabri. </
s
>
<
s
id
="
s.005183
">Sed quomodo ale
<
lb
/>
xipharmacum, atque venenum ex eodem
<
lb
/>
oriri poſſint, dictum eſt aliàs.
<
arrow.to.target
n
="
marg735
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005184
">
<
margin.target
id
="
marg735
"/>
Amethyſtus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005185
">Amethyſto color vini, & grata gemma
<
lb
/>
vilis pretij, etiamſi ſit orientalis: creditur
<
lb
/>
ebrietatem alligatus vmbilico prohibere: &
<
lb
/>
(quod diximus
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
ſuperius) ſomnia mouere. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005186
">Corallius verò gemma non eſt: eius ſpe
<
lb
/>
cies ſunt, candida, rubens, & nigra quæ ta
<
arrow.to.target
n
="
marg736
"/>
<
lb
/>
men omnes in eadem planta conſpiciuntur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005187
">Quò fit vt nec ætate, nec ſpecie differant, ſed
<
lb
/>
velut lapides reliqui vapore maris tingan
<
lb
/>
tur: tener eſt, atque arbuti inſtar in imo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg737
"/>
<
lb
/>
maris inter lapides & ſaxa oritur. </
s
>
<
s
id
="
s.005188
">Nobiliſſi
<
lb
/>
mus rubens, & qui ex eo rubet, vt purpu
<
lb
/>
ra, igneum quendam emittens ſplendorem,
<
lb
/>
è directo ventriculi ſuſpenſus illum vehe
<
lb
/>
menter confirmat, quod Albertus, Galeno
<
lb
/>
& Auicennæ adſcribere nititur: tenuis eſt
<
lb
/>
ſubſtantiæ, & inter ea, quæ in mari con
<
lb
/>
creſcunt etiam tenuiſſimæ, ideóque confir
<
lb
/>
mat membra, & ſpiritus temperat. </
s
>
<
s
id
="
s.005189
">Vnde
<
lb
/>
qui talis eſt qualem ſuprà eſſe debere di
<
lb
/>
ximus, cor & cerebrum confirmat, men
<
lb
/>
tem exhilarat, & morbo comitiali aduerſa
<
lb
/>
tur. </
s
>
<
s
id
="
s.005190
">Sed cùm frequentiſſimus ſit illius pro
<
lb
/>
uentus, optimi certè rariſſimus. </
s
>
<
s
id
="
s.005191
">Nam quæ
<
lb
/>
abundant, facilè abſoluuntur: & quæ fa
<
lb
/>
cilè abſoluuntur, perfecta eſſe non poſſunt.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg738
"/>
<
lb
/>
Itaque optima quæque rara eſſe neceſſe eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005192
">Concreſcit & duratur aëre poſtquam è
<
lb
/>
mari extractus fuerit, quoniam aër quod
<
lb
/>
tenue eſt illius humidum ſiccat, & frigus
<
lb
/>
etiam partes cogit. </
s
>
<
s
id
="
s.005193
">Refrigeratur autem ab
<
lb
/>
aëre etiam æſtate media, quia pars, quæ
<
lb
/>
intus penetrat, frigida euadit: oſtenſum
<
lb
/>
enim eſt aërem cum diſſipatur refrigerari.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005194
">Vnde Ouidius:
<
lb
/>
<
emph
type
="
quote
"/>
<
emph
type
="
italics
"/>
Nunc quoque coraliis idem natura remanſit,
<
lb
/>
Duritiem tacto capiantur ab aëre, quoque,
<
lb
/>
Vimen in æquore erant, fiant ſuper æthera ſaxum.
<
emph.end
type
="
italics
"/>
<
emph.end
type
="
quote
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005195
">
<
margin.target
id
="
marg736
"/>
Corallius.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005196
">
<
margin.target
id
="
marg737
"/>
Vires coral
<
lb
/>
li.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005197
">
<
margin.target
id
="
marg738
"/>
Cur optima
<
lb
/>
quæque raræ
<
lb
/>
ſint.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005198
">Proprium rubei ac ſynceri, fulgentiſque,
<
lb
/>
vt carbunculus, eſt quòd ſi annectatur collo,
<
lb
/>
vt carnem tangat, cùm ægrotat homo, aut
<
lb
/>
breui ægrotaturus eſt, aut ſi venenum hau
<
lb
/>
ſerit, quod nondum ſentiat, impalleſcere, &
<
lb
/>
nitorem amittere, adeò vt mireris, atque hoc
<
lb
/>
non ſemel obſeruaui. </
s
>
<
s
id
="
s.005199
">Cauſa eſt, quod vapor
<
lb
/>
ille, qui nondum moleſtiam homini afferre,
<
lb
/>
poteſt, ſubſtantiam teneriorem corali affli
<
lb
/>
git miro experimento.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg739
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005200
">
<
margin.target
id
="
marg739
"/>
Morbis fu
<
lb
/>
turis digno
<
lb
/>
ſcendis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005201
">Hæ igitur nobiliores ac magis vulgates
<
lb
/>
ſunt gemmæ. </
s
>
<
s
id
="
s.005202
">Cæterùm adulterantur miris
<
lb
/>
modis, qui tamen in tres numero modos de
<
lb
/>
ducuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.005203
">Horum autem primus eſt vulgaris,
<
lb
/>
vt inter duas planas tabulas cryſtalli color,
<
lb
/>
cum glutine perſpicuo ponatur, inde coaleſ
<
lb
/>
centibus his gemma annulo clauditur, vt ri
<
lb
/>
ma coniunctionis lateat: atque hic modus
<
lb
/>
vulgaris ac vilis eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005204
">Copia hàrum gemma
<
lb
/>
rum, imò emporium eſt ipſa vrbs noſtra in
<
lb
/>
qua virtus eadem cum gemmis colitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005205
">Peſſima eſt fraus quæ ſubiicitur, nec vul
<
arrow.to.target
n
="
marg740
"/>
<
lb
/>
garis ad fallendum, cuius autor Zocolinus ex
<
lb
/>
vrbe noſtra, quem ob adulterinam monetam
<
lb
/>
Princeps debito ſupplicio affici iuſſit, quan
<
lb
/>
quam omnes gemmarij pro illo
<
expan
abbr
="
ſupplicarẽt
">ſupplicarent</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005206
">Vides ingenia
<
expan
abbr
="
hominũ
">hominum</
expan
>
,
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
ex vno collegio
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
argumentũ
">argumentum</
expan
>
multitudinis accipe: cui ſi diſpli
<
lb
/>
ceo, non
<
expan
abbr
="
tã
">tam</
expan
>
pudet, aut pœnitet,
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
gratulor,
<
lb
/>
quòd
<
expan
abbr
="
horũ
">horum</
expan
>
morum hominibus odio habitus
<
lb
/>
ſim. </
s
>
<
s
id
="
s.005207
">Igitur ille inclytus vir, tabellam ex vero
<
lb
/>
lapide, veluti pro carbunculo ex carbunculo,
<
lb
/>
pro ſmaragdo ex ſmaragdo
<
expan
abbr
="
nitidã
">nitidam</
expan
>
, ac vilem </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>