Buonamici, Francesco
,
De motu libri X
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Table of figures
<
1 - 30
[out of range]
>
<
1 - 30
[out of range]
>
page
|<
<
of 1055
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
>
<
pb
pagenum
="
99
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg847
"/>
<
lb
/>
fit in ea quæ ſunt priora; certè & hęc communia reſoluentur in aliqua priora, & ſic
<
expan
abbr
="
rationẽ
">rationem</
expan
>
po
<
lb
/>
ſteriorum obtinebunt. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Indeq́
">Indeque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>factum fuiſſe puto, quòd idem auctor cauſſas primas in quas re
<
lb
/>
ſoluuntur demonſtrationes, diſtinxerit à
<
expan
abbr
="
cõpoſitis
">compoſitis</
expan
>
, & has eſſe prædicarit, materiam primam, &
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
vltimã
">vltimam</
expan
>
formam. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Nanq.
">Nanque</
expan
>
paullò inferius docet Auerroës compleri ſcientiam per cauſſas exiſten
<
lb
/>
teis in re propinquas &
<
expan
abbr
="
eſsẽtialeis
">eſsentialeis</
expan
>
ad quas
<
expan
abbr
="
idẽ
">idem</
expan
>
nobilis auctor per remotas iubet eſſe
<
expan
abbr
="
procedẽdum
">procedendum</
expan
>
.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>Ergo remotæ ſunt hîc poſteriores. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Itaq.
">Itaque</
expan
>
interpretor materiam primam, non illam ſanè quæ eſt
<
lb
/>
omnia potentia, & remotiſsima, ſed primam, ideſt, medio vacantem: hæc verò eſt proxima, cui
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
reſpondet vltima forma quas diſtinguit Auerroës à compoſitis, eo quòd reliquæ cauſſæ
<
lb
/>
remotiores habeant alias cauſſas in quas reſoluantur; hę verò in nullam reſolui poſſunt. </
s
>
<
s
>Atque
<
lb
/>
ita accipit Auerroës compoſitionem non materialem, ideſt,
<
expan
abbr
="
coagmẽtationem
">coagmentationem</
expan
>
plurium
<
expan
abbr
="
cauſſarũ
">cauſſarum</
expan
>
<
lb
/>
diuerſi generis, ſed cauſſarem, ſeu formalem, ideſt ex prioribus & poſterioribus &
<
expan
abbr
="
deniq.
">denique</
expan
>
ordine
<
lb
/>
quodam ſubiectis, & ſubordinatis illi primę cauſſę in eodem genere, hoc eſt proximę qua poſita
<
lb
/>
è veſtigio ponitur effectus, cuius adeptione conſiſtit vniuerſa notitia quæſtionis. </
s
>
<
s
>Quòd ſi cauſſę
<
lb
/>
illæ communes primæ perhibentur, non ſunt primæ omnibus modis, ſed ratione tantùm non re;
<
lb
/>
nihil autem vetat aliquid eſſe prius ratione, re verò poſterius, vt antè ſignificauimus. </
s
>
<
s
>Ab hoc vię
<
lb
/>
ſignificato pendent omnes diſcurſus, ſeu mentis progreſſus qui pertinent ad ſcientias. </
s
>
<
s
>Nanque
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg848
"/>
<
lb
/>
demonſtratio quod eſt, erit reſolutio: demonſtratio propter quid, compoſitio. </
s
>
<
s
>conſimiliter de
<
lb
/>
finituri prius reſoluimus, deinde componimus. </
s
>
<
s
>licebit etiam vniuersè affirmare ad hos progreſ
<
lb
/>
ſus referri quæcunque munera
<
foreign
lang
="
grc
">διανόιας</
foreign
>
, vt ſyllogiſmos dialecticos ad reſolutionem, quia diri
<
lb
/>
guntur ad principia ſcientiarum, & definitiones. </
s
>
<
s
>modò tamen in his progreſsibus ratio notioris
<
lb
/>
& ignotioris habeatur: nam reliqua ſunt viæ tertij ſignificati: Quocirca & hæc via deſinet in
<
lb
/>
inſtrumenta: atqui non inſtrumentorum fabricam, ſed animum potius, vt ita dicam, ſpectabit,
<
lb
/>
& accipiet ordine ſolùm,
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
docebit; accipiet autem, quatenus in ipſa non neceſsitas aliqua, vel
<
lb
/>
illatio ſpectatur, ſed cognitio & lumen duntaxat. </
s
>
<
s
>Ab huiuſmodi viarum vſu methodus eſt no
<
lb
/>
minata, ſed cùm ea
<
expan
abbr
="
quoq.
">quoque</
expan
>
vox ſit multiplex; operęprecium fore puto, ſi prius
<
expan
abbr
="
itẽ
">item</
expan
>
de ipſa diſtin
<
lb
/>
guatur. </
s
>
<
s
>Etenim primo loco methodus ab Ariſtotele vocatur ratio parandi inſtrumenta quibus
<
lb
/>
efficitur ſcientia, quare conuenit cum via tertij ſignificati,
<
emph
type
="
sup
"/>
a
<
emph.end
type
="
sup
"/>
de qua ſuprà dictum eſt abundè.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg849
"/>
<
lb
/>
Deinde methodus à Galeno frequenter accipitur pro vniuerſali ratione tractandi aliquid, ſiue
<
lb
/>
agendi generatim. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
illudq́
">illudque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ab eodem auctore animaduertitur, in omni arte duo prima capita
<
expan
abbr
="
cõ-prehendi
">con
<
lb
/>
prehendi</
expan
>
, methodum quę item ab Ariſtotele vocatur ars, & experientiam,
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
illam quidem,
<
lb
/>
vt habeamus vnam quandam communem
<
expan
abbr
="
viã
">viam</
expan
>
quæ complectatur omnia particularia ob id, vt ea
<
lb
/>
quæ conſimilia ſunt, ad ſuum caput referri valeant, & ſuis locis digeri: alterum verò, vt ſimili
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg850
"/>
<
lb
/>
tudines ac diſsimilitudines obſeruare liceat. </
s
>
<
s
>& illa in ſingularibus agnoſcere, & ad ſingula ſigil
<
lb
/>
latim applicare quæ in methodo generatim
<
expan
abbr
="
cõprehenſa
">comprehenſa</
expan
>
fuerint. </
s
>
<
s
>Tertiò methodus eſt inſtrumen
<
lb
/>
tum quod vel declarat vel fidem facit: vel ad hęc inſtrumenta deducit, quæ item communiter à
<
lb
/>
Ptolemęo & Theone dicitur
<
foreign
lang
="
grc
">ἔφοδος</
foreign
>
, nos inſinuationem vertimus. </
s
>
<
s
>Quartò eſt doctrina recta ra
<
lb
/>
tione procedens
<
emph
type
="
sup
"/>
b
<
emph.end
type
="
sup
"/>
ad ea quæ cognoſcenda ſunt, & id potiſsimè reſpicere videtur, vt doceatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
>
<
arrow.to.target
n
="
marg851
"/>
<
lb
/>
quo pacto dici poteſt methodus definitiua &
<
expan
abbr
="
demõſtratiua
">demonſtratiua</
expan
>
, ſeu ſyllogiſtica in qua definitio, de
<
lb
/>
monſtratio,
<
expan
abbr
="
ſyllogiſmuſq́
">ſyllogiſmuſque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>ratione & via docerentur, quam nonnulli ſic acceperunt,
<
emph
type
="
sup
"/>
c
<
emph.end
type
="
sup
"/>
vt non vi
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg852
"/>
<
lb
/>
derint eiuſmodi tractationes à via, aut ordine quibus traditę ſunt, ac diſpoſitę, fuiſſe
<
expan
abbr
="
nonnunquã
">nonnunquam</
expan
>
<
lb
/>
vocatas, & hæc ponitur 1. Phyſ. T. 1. de hac ſermo eſt habendus. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Explicandũ
">Explicandum</
expan
>
verò eſt ante alia,
<
lb
/>
quæ'nam
<
expan
abbr
="
conſtituãt
">conſtituant</
expan
>
methodum in hoc ſignificato, & quid ipſa ſit. </
s
>
<
s
>Atqui docet Ariſtoteles eam
<
lb
/>
è duobus conſtare principiis, altero quod eſt ſcientia rei tractandę;
<
expan
abbr
="
atq.
">atque</
expan
>
altero quod Ariſtoteles
<
lb
/>
eruditionem vocat. </
s
>
<
s
>Agamus de primo. </
s
>
<
s
>Scientia eſt habitus per demonſtrationem acquiſitus: hęc
<
lb
/>
enim recta eſt ratio, quia conſiſtit certis & propriis principiis, atque ita connexis, vt id quod per
<
lb
/>
demonſtrationem cognoſcitur, aliter ſe habere non poſsit. </
s
>
<
s
>Quocirca cùm mens noſtra collimet
<
lb
/>
in verum, demonſtratione vtens eo certiſsimè potietur. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
eaq́
">eaque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>videtur eſſe pars propria docentis in
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg853
"/>
<
lb
/>
methodo. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Sciẽtia
">Scientia</
expan
>
verò tametiſi reſpicit ſolam veritatem per ſe, ſi preſsius accipiatur, & ea vel eſt
<
lb
/>
naturalis, vel mathematica, vel diuina; funditur etiam ad omne genus veritatis, ſiue illa per ſe
<
expan
abbr
="
re-quirat̃
">re
<
lb
/>
quiratur</
expan
>
, ſiue actionis aut effectionis gratia quod in ciuilibus facultatibus euenit, & in reliquis ar
<
lb
/>
tibus, vbi citrà actionem, aut effectiones rerum naturas
<
expan
abbr
="
ſpectãdas
">ſpectandas</
expan
>
ſuſcipimus, vt ex iis quæ opor
<
lb
/>
tunè conſiderata fuerint, de ſingulis quæ nobis occurrunt,
<
expan
abbr
="
rectũ
">rectum</
expan
>
iudicium facere valeamus & ex
<
lb
/>
eorum agere pręſcripto, quod item contemplari vocauit Ariſtoteles. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
d
<
emph.end
type
="
sup
"/>
Itaque duplex ſolet eſſe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg854
"/>
<
lb
/>
pars huiuſmodi facultatum; altera quidem quę theorica dici ſolet, atque altera quam vulgò pra
<
lb
/>
cticen appellant, pars quidem illa, quę theorica dicitur,
<
expan
abbr
="
cõſtituit
">conſtituit</
expan
>
<
expan
abbr
="
methodũ
">methodum</
expan
>
. </
s
>
<
s
>Etenim, vt monet nos
<
lb
/>
Ariſt. </
s
>
<
s
>
<
emph
type
="
sup
"/>
e
<
emph.end
type
="
sup
"/>
inter varias conſiderationeis quę in vna quaque re,
<
expan
abbr
="
naturaq́
">naturaque</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
excutiẽda
">excutienda</
expan
>
negocium
<
expan
abbr
="
faciũt
">faciunt</
expan
>
,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg855
"/>
<
lb
/>
&
<
expan
abbr
="
contẽplationis
">contemplationis</
expan
>
egent, alię ad
<
expan
abbr
="
cognoſcendũ
">cognoſcendum</
expan
>
tantùm pertinent, aliæ verò ad
<
expan
abbr
="
acquiſitionẽ
">acquiſitionem</
expan
>
, & ne
<
lb
/>
gocia
<
expan
abbr
="
ſpectãt
">ſpectant</
expan
>
. </
s
>
<
s
>
<
expan
abbr
="
Quamobrẽ
">Quamobrem</
expan
>
ea quę in ſola
<
expan
abbr
="
contẽplatione
">contemplatione</
expan
>
poſita
<
expan
abbr
="
sũt
">sunt</
expan
>
, oportuno
<
expan
abbr
="
tẽpore
">tempore</
expan
>
tractare opor
<
lb
/>
tet: hoc
<
expan
abbr
="
.n.
">enim</
expan
>
methodi
<
expan
abbr
="
propriũ
">proprium</
expan
>
munus eſt, & hic eius finis,
<
emph
type
="
sup
"/>
f
<
emph.end
type
="
sup
"/>
vt
<
foreign
lang
="
grc
">ὁδῷ καὶ ρᾷστα</
foreign
>
, vt verbis Ariſt. </
s
>
<
s
>vtar, ideſt,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg856
"/>
</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>