Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005207
">
<
pb
pagenum
="
470
"
xlink:href
="
016/01/119.jpg
"/>
ob tenuitatem ac coloris diluti, quarum (vt
<
lb
/>
dixi
<
emph
type
="
italics
"/>
)
<
emph.end
type
="
italics
"/>
maxima erat copia, eritque ſemper, vt
<
lb
/>
& hominem eius conditionis, accipiebat,
<
lb
/>
cui coæqualem ac craſſam ex cryſtallo ſub
<
lb
/>
iiciebat, glutinóque quàm tenuiſſimè pote
<
lb
/>
rat, iungebat, interpoſito colore proprio, vt
<
lb
/>
rubro ſplendido pro carbunculo, viridi pro
<
lb
/>
ſmaragdo, cæruleo pro ſapphiro, & vt ri
<
lb
/>
ma latêret, auro claudebat, quò etiam ſuſ
<
lb
/>
Picio doli tolleretur. </
s
>
<
s
id
="
s.005208
">Vetitum enim eſt in
<
lb
/>
vrbibus nobilioribus gemmam adulterinam
<
lb
/>
auro claudere. </
s
>
<
s
id
="
s.005209
">In hac fraude nihil præter
<
lb
/>
venditoris autoritatem deſideratur. </
s
>
<
s
id
="
s.005210
">Rima
<
lb
/>
latet auro abdita, & ob tenuitatem color
<
lb
/>
illuſtrem facit: ſumma ſuperficies, cùm ex
<
lb
/>
genere ſit veræ gemmæ, nitorem proprium
<
lb
/>
reddit. </
s
>
<
s
id
="
s.005211
">Ita mirificus hic artifex, gemmariis
<
lb
/>
etiam ipſis imponebat, donec agnita, frau
<
lb
/>
de cum fuga ſibi conſuleret, exilio ab om
<
lb
/>
nibus nobilioribus vrbibus damnaretur, at
<
lb
/>
que ſic minima auri quantitate pudorem
<
lb
/>
vrbis noſtræ proſtituit vndique: nec tamen
<
lb
/>
ſpernendum latrocinium, gemma trium au
<
lb
/>
reorum coronatorum, trecentis perſæpe,
<
lb
/>
etiam longè pluris vendebatur. </
s
>
<
s
id
="
s.005212
">Ergo agni
<
lb
/>
ta fraude, cùm deeſſet lucri immoderati
<
lb
/>
& abſque labore modus, ad egregiam illam
<
lb
/>
adulterinæ monetæ inuentionem ſe conuer
<
lb
/>
tit, eoque pœnas dedit.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg741
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005213
">
<
margin.target
id
="
marg740
"/>
Adulterandi
<
lb
/>
gemmas tres
<
lb
/>
modi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005214
">
<
margin.target
id
="
marg741
"/>
Sapphirus
<
lb
/>
quomodo in
<
lb
/>
adamantem
<
lb
/>
vertatur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005215
">Tertius gemmas adulterandi modus lon
<
lb
/>
gè nobilior, ac minus damnatus eſt, arte
<
lb
/>
cum natura luctante. </
s
>
<
s
id
="
s.005216
">Gemma in gemmam
<
lb
/>
mutatur ignis ope. </
s
>
<
s
id
="
s.005217
">Sapphirus nitidus, ſed
<
lb
/>
alioquin diluti coloris, cùm auro iungitur,
<
lb
/>
apponitur igni ſenſim donec liqueſcat: fer
<
lb
/>
uet aurum horis tribus, aut quatuor, inde
<
lb
/>
gemma tollitur, & ſenſim refrigerari per
<
lb
/>
mittitur, inuenies adamantem: gemma enim
<
lb
/>
manet, nec lima tangitur: quicquid autem
<
lb
/>
eſt coloris cærulei perit. </
s
>
<
s
id
="
s.005218
">Ideò coloris ditiſ
<
lb
/>
ſimi ſapphiros quærimus: ſunt enim vilio
<
lb
/>
res & celeriùs in adamantem tranſeunt, at
<
lb
/>
que perfectiùs mutantur. </
s
>
<
s
id
="
s.005219
">Qui primùm in
<
lb
/>
uenit hoc, ditatus eſt valde, breuique tem
<
lb
/>
pore. </
s
>
<
s
id
="
s.005220
">Inde detecta re, adhuc lucrum arti
<
lb
/>
relictum eſt: nitet enim plurimùm ob ſap
<
lb
/>
phiri duritiem. </
s
>
<
s
id
="
s.005221
">Sunt qui ex aqua marina
<
lb
/>
gemma viliore & molliore faciant adaman
<
lb
/>
tes pulchros. </
s
>
<
s
id
="
s.005222
">Sunt & qui ſapphirum non
<
lb
/>
incoquant auro, ſed creta inuolutum in
<
lb
/>
igne ſolùm, eodemque modo res ſuccedit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005223
">Obſeruandum tamen eſt, vt gemmæ fri
<
lb
/>
gidæ ignis ſenſim circumdetur, & rurſus vt
<
lb
/>
peracto opere permittatur refrigerari ignis
<
lb
/>
extinctione: nam detrahere ex igne haud
<
lb
/>
tutum eſt Vitium eſt, ſi quicquam reman
<
lb
/>
ſerit veſtigij coloris cærulei.
<
arrow.to.target
n
="
marg742
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005224
">
<
margin.target
id
="
marg742
"/>
Carbunculi
<
lb
/>
adulterini.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005225
">Carbunculi finguntur Auripigmento de
<
lb
/>
ſtillato, ſed præter ſplendorem, & colorem
<
lb
/>
nihil eſt quod non deſideretur.
<
arrow.to.target
n
="
marg743
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005226
">
<
margin.target
id
="
marg743
"/>
Smaragdus
<
lb
/>
quomodo
<
lb
/>
fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005227
">Maiore negotio ſmaragdus conficitur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005228
">Teritur cryſtallus tenuiſſimè, additur Mar
<
lb
/>
tia cocta & ærugo ſplendidiſſima, vel ver
<
lb
/>
micularis, foditur later crudus, imponun
<
lb
/>
tur hæc tria, ac in fornace laterum excoqui
<
lb
/>
tur inter alios ſigno addito, inde ex trahi
<
lb
/>
tur gleba ſmaragdo ſimilis, exſcinditur, por
<
lb
/>
tur, vitrum tamen eſt, ſed adeò elegans,
<
lb
/>
t niſi qui primò inuenerunt ( inuentum
<
lb
/>
enim hoc, eſt nouum, noſtræque ætatis)
<
lb
/>
magnis fruſtis nimis celeriter voluiſſent
<
lb
/>
ditari, indéque ſuſpicionem copia, & magni
<
lb
/>
tudine inieciſſent, potuiſſet & nunc latêre
<
lb
/>
fraus maximo ac incredibili inuentorum lu
<
lb
/>
cro, quanquam nec ſine lucro fuerint. </
s
>
<
s
id
="
s.005229
">Vidi
<
lb
/>
adeò pulchros, vt auro circundati natiuos
<
lb
/>
ſplendore vincerent. </
s
>
<
s
id
="
s.005230
">Optimè ſuccedit, ſi
<
arrow.to.target
n
="
marg744
"/>
<
lb
/>
omninò bullis careant: nam bullæ vitrum
<
lb
/>
eſſe declarant, & ſordidum lapidem faciunt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005231
">Tangitur tamen lima, nam vitrum eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005232
">Om
<
lb
/>
nis enim gemma plumbi odore tranſit in vi
<
lb
/>
trum, præcipuè verò cùm fuerit tenuem in
<
lb
/>
puluerem redacta. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005233
">
<
margin.target
id
="
marg744
"/>
Gemma om
<
lb
/>
nis odore
<
lb
/>
plumbi tran
<
lb
/>
ſit in
<
expan
abbr
="
vitrũ
">vitrum</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005234
">Porrò in Martiacocta plumbum conti
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg745
"/>
<
lb
/>
neri palàm eſt, Martiacocta enim conſtat
<
lb
/>
ſale chali, alumine & arena, tum plumbo
<
lb
/>
nigro, vel albo in calcem redacto: hac va
<
lb
/>
ſa figulina intinguntur, & in fornacibus
<
lb
/>
poſita nitorem vitri recipiunt ſimul ac ſo
<
lb
/>
liditatem: neque enim humorem conten
<
lb
/>
tum combibunt, aut tranſmittunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005235
">Hoc au
<
lb
/>
tem maximè ſuccedit in figulinis quibuſdam
<
lb
/>
Germaniæ, quæ ob terram ſolam ſpontè ta
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg746
"/>
<
lb
/>
lia ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005236
">Itaque Martiacocta & plumbi
<
lb
/>
odore gemmæ in vitrum tranſeunt, colo
<
lb
/>
rem tamen recipiunt: igne ſolo gemmæ eſ
<
lb
/>
ſe non deſinunt, ſed colorem amittunt, non
<
lb
/>
recipiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005237
">Si quid igitur medium inuenia
<
lb
/>
tur, quo gemma colorem recipiat, molleſ
<
lb
/>
cat etiam, ſed non adeò vt in nitrum tran
<
lb
/>
ſeat, tunc lucrum maximum ſuccedet. </
s
>
<
s
id
="
s.005238
">Opor
<
lb
/>
tet igitur vt minus molle reddat plumbo, &
<
lb
/>
magis quàm ignis ſolus: ſic enim ſapphirus
<
lb
/>
in carbunculum tranſire poterit, cùm ſit du
<
lb
/>
rior carbunculo: & ſi magis mollis euadat,
<
lb
/>
in ſmaragdum, addito viridi colore: rurſus
<
lb
/>
carbunculus in ſmaragdum, eſt enim longè
<
lb
/>
etiam durior eo, etſi ſit non parum ſapphi
<
lb
/>
ro mollior: tum multa huiuſce generis, quæ
<
lb
/>
beatum facerent inuentorem, proculdubio
<
lb
/>
eſſe poſſunt & latent: vbi enim extrema,
<
lb
/>
ibi etiam medium eſſe neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005239
">Vidi nu
<
lb
/>
per cryſtalli vnam ſuperficiem cæruleo per
<
lb
/>
fuſam, vt nec aqua dilueretur, nec ferro
<
lb
/>
abradi poſſet. </
s
>
<
s
id
="
s.005240
">Vtile inuentum ſi continuato
<
lb
/>
opere obducatur. </
s
>
<
s
id
="
s.005241
">Nam concors gemmæ in
<
lb
/>
ductus color, nullo tempore ſeneſcit: nec
<
lb
/>
concluſa annulo, vlla arte dignoſci poteſt,
<
lb
/>
cùm non ſecus ac natiua colorem reddat:
<
lb
/>
quamuis in ſola ſuperficie aduerſa ſparſum:
<
lb
/>
ſpargitur autem igne. </
s
>
<
s
id
="
s.005242
">Porrò inter vitri ge
<
lb
/>
nera, quæ Martia cocta & cryſtallo fiunt,
<
lb
/>
color ſi addatur rubens, carbunculus eua
<
lb
/>
dit: ſi cæruleus, ſapphirus: ſed omnes, vi
<
lb
/>
liores ſmaragdo: quia plus ab illarum natu
<
lb
/>
ra diſtant, quam vitrum, quod ſmaragdum
<
lb
/>
imitatur: nulla enim gemma non durior eſt
<
lb
/>
ſmaragdo, quemadmodum diximus ſupe
<
lb
/>
rius: ea de cauſa ſmaragdum ſolùm conan
<
lb
/>
tur imitari, quòd ſolùm vitrum ſmaragdo
<
lb
/>
poſſit aſſimilari, ob magnam ipſius ſma
<
lb
/>
ragdi mollitiem: conficiuntur tamen etiam
<
lb
/>
illæ in latere, quemadmodum & ſmaragdus
<
lb
/>
adulterinus. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005243
">
<
margin.target
id
="
marg745
"/>
Martiacoctæ
<
lb
/>
compoſitio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005244
">
<
margin.target
id
="
marg746
"/>
Tranſmuta
<
lb
/>
tio vtiliſſi
<
lb
/>
ma nondum
<
lb
/>
inuenta.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005245
">Sed illud mirum, quod
<
expan
abbr
="
quidã
">quidam</
expan
>
aiunt, lateres
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg747
"/>
<
lb
/>
coctos grauiores eſſe,
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
<
expan
abbr
="
antequã
">antequam</
expan
>
in forna
<
lb
/>
cem ponerentur Cauſa eſſe poteſt, quòd vbi
<
lb
/>
facti ſunt, in ſole ficcantur, concipiuntque </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>