Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005245
">
<
pb
pagenum
="
471
"
xlink:href
="
016/01/120.jpg
"/>
aëris non parum, qui intrò latens, multò le
<
lb
/>
uiores eos reddit, iidem excocti, aërêque re
<
lb
/>
ſoluto grauiores efficiuntur, quamque humi
<
lb
/>
dum abſumptum ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.005246
">Etenin ſi pluſquàm par
<
lb
/>
ſit torreantur, ferro ſimiles colore, pondere,
<
lb
/>
duritiéque euadunt: ſed cùm minores fiant,
<
lb
/>
autoritati Leonardi Iacchini inniti cogor.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005247
">An verò paruitas illa fiat grauitatis & colo
<
lb
/>
ris cauſa eadem eſſe poteſt: prauitas pro ra
<
lb
/>
tione materiæ, at paruitas ipſa fit coacto
<
lb
/>
per vim, & liqueſcente terra, quæ metal
<
lb
/>
licum quid retinet, vnde fermè ſemper plus
<
lb
/>
quàm par ſit excocti inflectuntur, atque in
<
lb
/>
curuatur. </
s
>
<
s
id
="
s.005248
">Illud verò magna dubitatione di
<
lb
/>
gnum, cur intermiſſo igne in fornacibus, vel
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg748
"/>
<
lb
/>
breui momento lateres frangantur. </
s
>
<
s
id
="
s.005249
">Id verò
<
lb
/>
non ſemper, ſed cùm calor immodicus igne
<
lb
/>
ceſſante contrahitur frangit lateres. </
s
>
<
s
id
="
s.005250
">Ideò
<
lb
/>
cùm denuò accenditur etiam frangit: nam
<
lb
/>
quæ iam ſicca ſunt, cùm nouo calore fer
<
lb
/>
uent, diſrumpuntur: ſicut de viro patet. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005251
">
<
margin.target
id
="
marg747
"/>
Later crudus
<
lb
/>
dum exco
<
lb
/>
quitur pon
<
lb
/>
dere auge
<
lb
/>
tur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005252
">
<
margin.target
id
="
marg748
"/>
Lateres in
<
lb
/>
termiſſo in
<
lb
/>
fornacibus
<
lb
/>
igne ſran
<
lb
/>
guntur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005253
">Cauſa eſt, quoniam antequàm liqueſcat,
<
lb
/>
& molliatur quod durum eſt, flatu diſtenden
<
lb
/>
te rumpitur. </
s
>
<
s
id
="
s.005254
">Ob eam igitur inæqualitatem
<
lb
/>
magna iactura figulis. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005255
">Nec verò, vt ad primum reuertar in
<
lb
/>
ſtitutum, gemmas ſolùm ars fabricat adul
<
lb
/>
terinas, ſed & lapides atque etiam cotes.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg749
"/>
<
lb
/>
Ex Smiri primò cotes fiunt, quæ gemmas
<
lb
/>
atterunt, & ex Geode geodes, & ex co
<
lb
/>
tibus alijs cotes ſui generis: teruntur tenui
<
lb
/>
ter ſingula horum, provt libuerit aliquid
<
lb
/>
conficere tale, & candido oui, oleo lini,
<
lb
/>
& l iuniperi lachryma excipiuntur, ſiccantúr
<
lb
/>
que ſub arena. </
s
>
<
s
id
="
s.005256
">Fit & lithoſtroton, quo pa
<
lb
/>
uimenta templorum figuris variantur ho
<
lb
/>
minum, ferarum arborúmque, vt Conſtan
<
lb
/>
tinopoli in æde Sapientiæ, Venetiis beati
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg750
"/>
<
lb
/>
Marci, & Florentiæ beati Ioannis Baptiſtæ:
<
lb
/>
aut muri, vt Mediolani in æde beati Lau
<
lb
/>
rentij, ex fruſtulis lapidum diuerſorum co
<
lb
/>
lorum, albis, rubris, cæruleis, viridibus, ni
<
lb
/>
gris, glutino tenaci inuicem iunctis, vt non
<
lb
/>
ſolam formam, ſed & colorem imagines
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg751
"/>
<
lb
/>
referant. </
s
>
<
s
id
="
s.005257
">Fit Maltha perpetua pro hoc ope
<
lb
/>
re ex calce & ſuillo adipe, vel pice, aut oui
<
lb
/>
candido: hæc præcipuè aquis reſiſtit, vnde
<
lb
/>
etiam canales producendis aquis iunguntur
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg752
"/>
<
lb
/>
ea. </
s
>
<
s
id
="
s.005258
">Alia ad eundem vſum optima, conſtat
<
lb
/>
calce, oui candido, oleo, ferri ſcobe, ma
<
lb
/>
rinis vmbilicis: ac canales ipſi fiunt ex li
<
lb
/>
gnis abietis, vel alni, aut piceæ, vel picea
<
lb
/>
ſtri: habent enim hæc ligna humidum pin
<
lb
/>
gue valde & calidum, vnde aquarum iniu
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg753
"/>
<
lb
/>
riis maximè reſiſtunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005259
">Fiunt & è plumbo,
<
lb
/>
ſed optimi atque æterni ex ære. </
s
>
<
s
id
="
s.005260
">Pro regula
<
lb
/>
enim haberi poteſt, quòd omnia quæ ignis
<
lb
/>
iuſtò plus exuſſit, vt carbones, æs, ſulphur,
<
lb
/>
ab aqua nunquam, etiamſi millibus anno
<
lb
/>
rum in ea perſiſterent, corrumpuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.005261
">Sed ad
<
lb
/>
iungendos lapides, aut marmoris fragmenta
<
lb
/>
Maltha ſufficit, ex puluere marmoris, & oui
<
lb
/>
candido, aut pice confecta. </
s
>
<
s
id
="
s.005262
">Palàm igitur eſt,
<
lb
/>
cur aliqua in aquis incorrupta maneant, &
<
lb
/>
quæ: alia tamen ob denſitatem aquarum
<
lb
/>
iniuriæ obnoxia minimè ſunt, ſed tamen in
<
lb
/>
illis cortex corrumpitur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005263
">
<
margin.target
id
="
marg749
"/>
Cotes adul
<
lb
/>
terinæ quæ
<
lb
/>
gemmas at
<
lb
/>
terunt.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005264
">
<
margin.target
id
="
marg750
"/>
Lithoſtroton.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005265
">
<
margin.target
id
="
marg751
"/>
Maltha pe
<
lb
/>
rennis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005266
">
<
margin.target
id
="
marg752
"/>
Aquarum
<
lb
/>
ductus è
<
lb
/>
quibus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005267
">
<
margin.target
id
="
marg753
"/>
Omnis mate
<
lb
/>
ria in
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
<
lb
/>
plus iuſtò
<
lb
/>
agit ignis
<
lb
/>
armarum in
<
lb
/>
iuriis perpe
<
lb
/>
tuò reſiſtet.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005268
">Sed his relictis ad gemmarum hiſtoriam
<
lb
/>
redeo. </
s
>
<
s
id
="
s.005269
">Cùm verò de his dictum abundè ſit,
<
lb
/>
quæ ſub terra & in aquis
<
emph
type
="
italics
"/>
;
<
emph.end
type
="
italics
"/>
aut inter lapi
<
lb
/>
des concreſcunt, nunc de his quæ in ani
<
lb
/>
malibus naſcuntur ſermo habendus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005270
">Et
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg754
"/>
<
lb
/>
quamuis gemmas veras in animalibus inue
<
lb
/>
niri poſſe credatur, nullam tamen veram
<
lb
/>
gemmam è corpore animalis alicuius detra
<
lb
/>
ctam ad hanc vſque diem vidi: raráſque
<
lb
/>
omninò eſſe oportet illas, quòd à frigore
<
lb
/>
concreſcant. </
s
>
<
s
id
="
s.005271
">Indicio eſt à frigore gemmas
<
lb
/>
concreſcere: primùm, quòd inter lapides &
<
lb
/>
locis frigidiſſimis oriantur. </
s
>
<
s
id
="
s.005272
">Deinde, quòd
<
lb
/>
etiam à frigore ſeruentur, à calore debili
<
lb
/>
tentur, & vitientur: aquea etiam ſubſtantia
<
lb
/>
non niſi gelu concreta ſplendet, velut in
<
lb
/>
glacie: at gemmæ omnes nitent, pleræque
<
lb
/>
etiam perſpicuæ ſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005273
">
<
expan
abbr
="
Molleſcũt
">Molleſcunt</
expan
>
etiam igni
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg755
"/>
<
lb
/>
bus, adeò vt poſſint perforari: vt adamas alię
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
etiã
">etiam</
expan
>
magis,
<
expan
abbr
="
quædã
">quædam</
expan
>
etiam liqueſcunt: molleſ
<
lb
/>
cit & liquatur, ſed difficillimè, hyacinthus,
<
lb
/>
facilè verò cryſtallus. </
s
>
<
s
id
="
s.005274
">Eſt etiam frigiditatis
<
lb
/>
omnium lapidum argentum haud dubium,
<
lb
/>
& ſi reliqua deeſſent, cactus ipſe. </
s
>
<
s
id
="
s.005275
">Ergo ſi fri
<
lb
/>
gore concreſcunt lapides, gemmæ autem vt
<
lb
/>
duriores maiore, nihil mirum eſt non gene
<
lb
/>
rari gemmas in animalibus, vbi nihil eſſe
<
lb
/>
poteſt frigidiſſimum. </
s
>
<
s
id
="
s.005276
">Sed ſi omninò gene
<
lb
/>
ratur aliquis lapis, qualis Alectorius, ſi gem
<
lb
/>
ma ſit, aut vires habeat, vita carere non po
<
lb
/>
teſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005277
">Gemma enim quòd durior ſit, cùm li
<
lb
/>
ma haud tangatur, calore concreſcere non
<
lb
/>
poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005278
">Quòd verò frigore fit impenetrabile,
<
lb
/>
viuere neceſſe eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005279
">Non igitur dura poteſt
<
lb
/>
eſſe in animali gemma, nam non tam li
<
lb
/>
quido humore nutriri poſſet, quale eſt id
<
lb
/>
quod in animali ſecernitur: neque mollis,
<
lb
/>
quia gemma non eſſet, imò neque lapis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005280
">Ab initio igitur per ſpiritum & humorem
<
lb
/>
gemmam viuere neceſſe eſt, atque mollem
<
lb
/>
ob id eſſe: inde paulatim hebetata vita, ve
<
lb
/>
lut in vteri mola concreſcere calore, donec
<
lb
/>
adeò dura reddatur, vt non poſſit amplius
<
lb
/>
augeri: tunc verò frigore concreſcere, do
<
lb
/>
nec extracta, vel mertuo animali abſolua
<
lb
/>
tur: nam eo viuente, perfici & perfectè du
<
lb
/>
reſcere non poteſt. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005281
">
<
margin.target
id
="
marg754
"/>
Cur verè
<
lb
/>
gemmæ ra
<
lb
/>
riſſima in
<
lb
/>
animalibus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005282
">
<
margin.target
id
="
marg755
"/>
Lapides om
<
lb
/>
nes frigore
<
lb
/>
concreſcere,
<
lb
/>
quinque ra
<
lb
/>
tionibus
<
lb
/>
oſtenditur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005283
">Precioſiſſima autem, quod ſciam, ex his
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg756
"/>
<
lb
/>
eſt margarita, quæ corticibus quibuſdam
<
lb
/>
conſtat rotundis. </
s
>
<
s
id
="
s.005284
">Naſcuntur ex conchyliis
<
lb
/>
rotundis nobiliores, ſed tamen minus ro
<
lb
/>
tundæ: aliæ ignobiles rotundæ ex oblon
<
lb
/>
gis, quaſi contraria ratione. </
s
>
<
s
id
="
s.005285
">Striatum ge
<
lb
/>
nus conchyliorum vtrumque, & in imo ma
<
lb
/>
ri moram ducens. </
s
>
<
s
id
="
s.005286
">Fabuloſum itaque eas ex
<
lb
/>
cœli rore concipere. </
s
>
<
s
id
="
s.005287
">Ignobile margarita
<
lb
/>
rum genus ex Nacaronibus (ſic enim oſtrea
<
lb
/>
vocant longa) ſeu melius dicam conchylia,
<
lb
/>
quòd ſtriata ſint, naſcitur. </
s
>
<
s
id
="
s.005288
">Seneſcit celerri
<
lb
/>
mè margarita, nec in hoc lapidibus ſimilis.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005289
">Mittit Indicum mare Boreale iuxta Cuba
<
lb
/>
gua inſulam, auſtrale iuxta Terarequi: naſ
<
lb
/>
cuntur & aliis pluribus locis. </
s
>
<
s
id
="
s.005290
">Maxima laus
<
lb
/>
eſt in candore, ſplendore, ac rotundita
<
lb
/>
te. </
s
>
<
s
id
="
s.005291
">Inuenitur in conchyliis, oſtreiſve iuxta
<
lb
/>
Britanniam,
<
expan
abbr
="
frequẽtior
">frequentior</
expan
>
in Indico mari. </
s
>
<
s
id
="
s.005292
">Vna
<
lb
/>
in theca plurimæ ſunt margaritæ,
<
expan
abbr
="
tũ
">tum</
expan
>
maximè
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
minimarũ
">minimarum</
expan
>
, vnde harum copia ſuprà
<
expan
abbr
="
fidẽ
">fidem</
expan
>
: ma
<
lb
/>
gnæ raræ ſunt: quæ vitio careant: & magnæ,
<
lb
/>
ſunt rariſſimæ
<
emph
type
="
italics
"/>
:
<
emph.end
type
="
italics
"/>
repurgant
<
expan
abbr
="
ſanguinẽ
">ſanguinem</
expan
>
, tenuem
<
lb
/>
que habent
<
expan
abbr
="
ſubſtantiã
">ſubſtantiam</
expan
>
. </
s
>
<
s
id
="
s.005293
">Sed colos eis vt pſeu-</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>