Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
101 49
102 50
103 51
104 52
105 53
106 54
107 55
108 56
109 57
110 58
111 59
112 60
113 61
114 62
115 63
116 64
117 65
118 66
119 67
120 68
121 69
122 70
123 71
124 72
125 73
126 74
127 75
128 76
129 77
130 78
< >
page |< < (70) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="70" file="0122" n="122" rhead="THEORIÆ"/>
            pagetur. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam ſi extenſa quidem eſſent corpora, ſed impe-
              <lb/>
            netrabilitate carerent; </s>
            <s xml:space="preserve">manu contrectata fibras non ſiſterent,
              <lb/>
            nec motum ullum in iis progignerent, ac eadem radios non
              <lb/>
            reſlecterent, ſed liberum intra ſe aditum luci præberent. </s>
            <s xml:space="preserve">Por-
              <lb/>
            ro hoc diſcrimen utrumque manere poteſt integrum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ma-
              <lb/>
            net inter mea indiviſibilia hæc puncta, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſpiritus. </s>
            <s xml:space="preserve">Ipſa im-
              <lb/>
            penetrabilitatem habent, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſus noſtros afficiunt, ob illud
              <lb/>
            primum crus aſymptoticum exhibens vim illam repulſivam pri-
              <lb/>
            mam; </s>
            <s xml:space="preserve">ſpiritus autem, quos impenetrabilitate carere credimus,
              <lb/>
            ejuſmodi viribus itidem carent, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſus noſtros idcirco ne-
              <lb/>
            quaquam afficiunt, nec oculis inſpectantur, nec manibus pal-
              <lb/>
            pari poſſunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Deinde in meis hiſce punctis ego nihil admit-
              <lb/>
            to aliud, niſi illam virium legem cum inertiæ vi conjunctam,
              <lb/>
            adeoque illa volo prorſus incapacia cogitationis, & </s>
            <s xml:space="preserve">voluntatis.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem diſcrimen eſſentiæ illud utrumque, quod inter cor-
              <lb/>
            pus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſpiritum agnoſcunt omnes, id & </s>
            <s xml:space="preserve">ego agnoſco, nec ve-
              <lb/>
            ro id ab extenſione, & </s>
            <s xml:space="preserve">compoſitione continua deſumitur, ſed
              <lb/>
            ab iis, quæ cum ſimplicitate, & </s>
            <s xml:space="preserve">inextenſione æque conjungi
              <lb/>
            poſſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">cohærere cum ipſis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">155. </s>
            <s xml:space="preserve">At ſi ſubſtantiæ capaces cogitationis & </s>
            <s xml:space="preserve">voluntatis ha-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0122-01" xlink:href="note-0122-01a" xml:space="preserve">Si poffibilis fit
                <lb/>
              fubſtantia præ-
                <lb/>
              dita hiſce viri-
                <lb/>
              bus, & capax
                <lb/>
              cogitationis;
                <lb/>
              eam nec fore
                <lb/>
              materiam, nec
                <lb/>
              ſpiritum.</note>
            berent ejuſmodi virium legem, an non eoſdem præſtarent effe-
              <lb/>
            ctus reſpectu noſtrorum ſenſuum, quos ejuſmodi puncta? </s>
            <s xml:space="preserve">Re-
              <lb/>
            ſpondebo ſane, me hic non quærere, utrum impenetrabilitas,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſibilitas, quæ ab iis viribus pendent, conjungi pofſint
              <lb/>
            cum facultate cogitandi, & </s>
            <s xml:space="preserve">volendi, quæ quidem quæſtio
              <lb/>
            eodem redit, ac in communi ſententia de impenetrabilitate
              <lb/>
            extenſorum, ac compofitorum relata ad vim cogitandi, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            volendi. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud ajo, notionem, quam habemus partim ex
              <lb/>
            obſervationibus tam ſenſuum reſpectu corporum, quam in-
              <lb/>
            timæ conſcientiæ reſpectu fpiritus, una cum reflexione, par-
              <lb/>
            tim, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam circa ſpiritus potifſimum, ex principiis
              <lb/>
            immediate revelatis, vel connexis cum principiis revelatis,
              <lb/>
            continere pro materia impenetrabilitatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">fenſibilitatem,
              <lb/>
            una cum incapacitate cogitationis, & </s>
            <s xml:space="preserve">pro ſpiritu incapaci-
              <lb/>
            tatem afficiendi per impenetrabilitatem noſtros ſenſus, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            potentiam cogitandi, ac volendi, quorum priores illas ego etiam
              <lb/>
            in meis punctis admitto, poſteriores haſce in ſpiritibus; </s>
            <s xml:space="preserve">un-
              <lb/>
            de ſit, ut mea ipſa puncta materialia ſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">eorum maſ-
              <lb/>
            fæ conſtituant corpora a ſpiritibus longiffime diſcrepantia.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Si poffibile ſit illud ſubſtantiæ genus, quod & </s>
            <s xml:space="preserve">hujuſmodi vi-
              <lb/>
            res activas habeat cum inertia conjunctas, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſimul cogitare
              <lb/>
            poſſit, ac velle; </s>
            <s xml:space="preserve">id quidem nec corpus erit, nec ſpiritus,
              <lb/>
            fed tertium quid, a corpore diſcrepans per capacitatem co-
              <lb/>
            gitationis, & </s>
            <s xml:space="preserve">voluntatis, diſcrepans autem a ſpiritu per in-
              <lb/>
            ertiam, & </s>
            <s xml:space="preserve">vires haſce noſtras, quæ impenetrabilitatem indu-
              <lb/>
            cunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed, ut ajebam, ea quæſtio huc non pertinet, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            aliunde reſolvi debet; </s>
            <s xml:space="preserve">ut aliunde utique debet reſolvi quæ-
              <lb/>
            ftio, qua quæratur, an ſubſtantia extenſa, & </s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>