Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.005352">
                <pb pagenum="473" xlink:href="016/01/122.jpg"/>
                <arrow.to.target n="marg767"/>
                <lb/>
              chritudo, gratia: genera illius nobiliora,
                <lb/>
              phengiticum, parium, zeblicum, porphy­
                <lb/>
              rites & ophites. </s>
              <s id="s.005353">Probantur omnia vel vi­
                <lb/>
              tuperantur, colore, nitore, duritie, perſ­
                <lb/>
              picuitate. </s>
              <s id="s.005354">Phengiticum nitet maximè, ima­
                <lb/>
              ginéſque reddit. </s>
              <s id="s.005355">Vnde Nero ædem Fortu­
                <lb/>
              næ olim à Seruio Tullio inchoatam, quàm
                <lb/>
              Setam vocauit, in domo aurea abſoluit, ita
                <lb/>
              vt intus conſtructa eſſet hoc marmoris ge­
                <lb/>
              nere, lucem ſic excipiente, concluſis vn­
                <lb/>
              dique foribus, vt diuturna claritas ſeruata
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg768"/>
                <lb/>
              ibi videretur. </s>
              <s id="s.005356">Zeblicum in Miſena inueni­
                <lb/>
              tur, quod aduerſus venena prodeſſe credi­
                <lb/>
              tum eſt: an iuuet, neſcio: quòd iuuare
                <lb/>
              poſſit, certum eſt, quandoquidem molle
                <lb/>
              admodum ſit: nam ſi ex vaſis è ſeruino cor­
                <lb/>
              nu bibamus, edamuſque, pocula vaſaque
                <lb/>
              contracta iam mora in illis venenorum
                <lb/>
              plerumque haud tamen omnium vires he­
                <lb/>
              betabunt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg769"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005357">
                <margin.target id="marg767"/>
              Marmorum
                <lb/>
              genera.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005358">Marmorum
                <lb/>
              ſigna.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005359">Phenigiti­
                <lb/>
              cum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005360">
                <margin.target id="marg768"/>
              Zeblicum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005361">
                <margin.target id="marg769"/>
              Parium, &
                <lb/>
              eius ſpecies.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005362">Parij marmoris ſpecies plurimæ ſunt, à
                <lb/>
              colore differentiam ſumentes. </s>
              <s id="s.005363">Condidiſſi­
                <lb/>
              mum, quod vbique cernitur in Italia: ci­
                <lb/>
              nereum in Hildesheimio tractu, qui eſt in
                <lb/>
              Germania: viride, vt in æde B. </s>
              <s id="s.005364">Ioannis Ba­
                <lb/>
              ptiſtæ Florentiæ. </s>
              <s id="s.005365">Ferreum, ſuper quo Stol­
                <lb/>
              pa arx Epiſcopi Miſeni fundata eſt: hoc
                <lb/>
              tantæ duritiei eſt, vt Agricola referat in
                <lb/>
              Miſena fabros ex eo fabricare incudes: pa­
                <lb/>
              làm verò tenax eſſe oportere, & tenuioris
                <lb/>
              ac denſioris ſubſtantiæ, itaque etiam gra­
                <lb/>
              ue. </s>
              <s id="s.005366">Eſt & nigrum ſplendidum, ac nitens,
                <lb/>
              quo conſtat ſepulchrum Cardinalis Carra­
                <lb/>
              cioli, viri ſingularis probitatis, & præſu­
                <lb/>
              lis prouinciæ noſtræ, in æde noſtra magna,
                <lb/>
              ad dextram conſtitutum altaris. </s>
              <s id="s.005367">Eſt & va­
                <lb/>
              rium generis diuerſi, quòd fragile plerun­
                <lb/>
              que eſt, & ſpontè rumpitur, quoniam par­
                <lb/>
              tes in eo quædam crudæ, quædam nimium
                <lb/>
              exuſtæ ſunt. </s>
              <s id="s.005368">Eſt & ſubruffum marmor. </s>
              <s id="s.005369">Quid
                <lb/>
              moror? </s>
              <s id="s.005370">nullus color marmori conceſſus non
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.005371">Senæ ſuper altari ſeptem ſimul genera
                <arrow.to.target n="marg770"/>
                <lb/>
              marmoris Parij ( Parium ſic appello, vt æs
                <lb/>
              Corinthium: nam ab inſula quod pul­
                <lb/>
              chrum eſt valde, ſic ſolet vocari ) viſun­
                <lb/>
              tur: candidum, cinereum, ſubruffum, vi­
                <lb/>
              ride, nigrum, porphyriticum, & ophites.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005372">Eſt autem porphyrites marmor rubeis, ac
                <lb/>
              quaſi candidis maculis diſtinctum, ſeu po­
                <lb/>
              tiùs rubeum cum maculis internitentibus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005373">Sunt ex eo columnæ duæ Mediolani inſi­
                <lb/>
              gnes in æde B. </s>
              <s id="s.005374">Ambroſij ante altare, nec­
                <lb/>
              non & ſepulchrum B. Dionyſij, quod tranſ­
                <lb/>
              latum eſt ad templum maius vrbis noſtræ
                <lb/>
              magnitudinis corporis humani, non paruæ
                <lb/>
              etiam craſſitudinis.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg771"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005375">
                <margin.target id="marg770"/>
              Porphyrites.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005376">
                <margin.target id="marg771"/>
              Ophites.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005377">Ophites verò viride eſt, maculis totum
                <lb/>
              plerunque albis, tum verò alterius coloris
                <lb/>
              diſtinguitur. </s>
              <s id="s.005378">
                <expan abbr="Frequẽtes">Frequentes</expan>
              vidi ex eo columnas,
                <lb/>
              tum menſas: ſicut & ex eo alio genere
                <lb/>
              varij coloris menſa eſt apud Andream Al­
                <arrow.to.target n="marg772"/>
                <lb/>
              ciatum non mediocris pulchritudinis. </s>
              <s id="s.005379">Inue­
                <lb/>
              niuntur quandoque in pario formæ conſpi­
                <lb/>
              cuæ venarum varietate ac concurſu, quæ
                <lb/>
              effigiem picta haut inferiorem referunt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005380">Nam præter reliquas in æde Sapientiæ
                <lb/>
              Conſtantinopoli imago B. </s>
              <s id="s.005381">Ioannis Baptiſtæ
                <lb/>
              tergore cameli tecti videtur, quæ abſolu­
                <lb/>
              tiſſima eſt in omnibus, præterquàm quòd
                <lb/>
              alterum ex pedibus non adeò vt pictura po­
                <lb/>
              teſt, exprimit. </s>
              <s id="s.005382">Cauſam horum iam diximus
                <lb/>
              fortuitam eſſe, non propriam. </s>
              <s id="s.005383">Sunt & mar­
                <lb/>
              morum genera à regione nobilitate, velut
                <lb/>
              Numidicum: hoc enim cùm ex ſubtiliſſi­
                <lb/>
              ma lachryma conſtet, ob regionis ardorem
                <lb/>
              ſplendidiſſimum eſt, ac maximè nitens, &
                <lb/>
              quòd facilè cælari poſſit ob mollitiem, &
                <lb/>
              æqualitatem. </s>
              <s id="s.005384">Silex enim & cotes, quia par­
                <lb/>
              tibus conſtant craſſioribus, ideò ſculpi com­
                <lb/>
              modè nequeunt. </s>
              <s id="s.005385">Itaque & nunc marmor
                <lb/>
              Numidicum eſt elegantiſſimum. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005386">
                <margin.target id="marg772"/>
              Imagines na­
                <lb/>
              turales in
                <lb/>
              marmore.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005387">E marmorum generibus eſt Alabaſtrum,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg773"/>
                <lb/>
              perſpicuum, & plerunque candidum, quo
                <lb/>
              pyxides pro odoratis vnguentis fiunt, robu­
                <lb/>
              ſtius vitro, metallicis purius: figulinis præ­
                <lb/>
              ſtat, quòd minus combibat, aut remittat
                <lb/>
              vnguenti, ergo & illius neceſſarius vſus fuit.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005388">Quòd ex eo perſpicuitatem acquirit aquæ
                <lb/>
              immerſum, magis combibit ſuccos ac remit­
                <lb/>
              tit, cuius cauſam ſuperiùs diximus. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005389">
                <margin.target id="marg773"/>
              Alabaſtrum</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005390">Proximæ marmori cotes: nobiliores ex
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg774"/>
                <lb/>
              his Lydia & Damaſcena. </s>
              <s id="s.005391">Lydia nigra, ſub­
                <lb/>
              ſtantia admodum tenui, ſplendens, mira
                <lb/>
              ſubtilitate refert metallorum colores: quo
                <lb/>
              auxilio auri & argenti puritatem aurifices
                <lb/>
              intelligunt: tenuitate quidem ſua detrimen­
                <lb/>
              tum non afferunt, vt liceat millies experi­
                <lb/>
              ri etiam ſine vnius grani iactura: nigredine
                <lb/>
              autem oſtendunt colorem metalli: nam ni­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg775"/>
                <lb/>
              gredo colligit nitorem, ac colorem. </s>
              <s id="s.005392">Cotis
                <lb/>
              dotes ſunt, celerrimè ſenſim & omnia ab­
                <lb/>
              ſumere, nec abſumi. </s>
              <s id="s.005393">Ob id Damaſcenæ
                <lb/>
              præſtantiſſimæ: cùm enim chalibem affri­
                <lb/>
              catæ, quantumuis durum celerrimè abſu­
                <lb/>
              mant, tum ſenſim ipſæ minimè atteruntur,
                <lb/>
              temporis tamen ſucceſſu & longo attritu, ac
                <lb/>
              frequenti etiam ipſæ pereunt & abſumun­
                <lb/>
              tur: prauæ, molles, carioſæ, venenoſæ, no­
                <lb/>
              doſæ, aſperæ nimis. </s>
              <s id="s.005394">E genere cotis lapis eſt
                <lb/>
              mollis, è quo vaſa fiunt Comi excoquendis
                <lb/>
              cibis: tener eſt hic, vt poſſit cælari, & ta­
                <lb/>
              men humido lento conſtat, quò fit vt igni­
                <lb/>
              bus diu reſiſtat: cinerei eſt & ſubfuſci co­
                <lb/>
              loris. </s>
              <s id="s.005395">Omnibus cotibus illud proprium eſt,
                <lb/>
              ſed præcipuè Lydiæ, vt ſupina parte optimæ
                <lb/>
              ſint, quia à Sole perficiuntur: peſſimæ pro­
                <lb/>
              na, qua terræ & humori incubant, in la­
                <lb/>
              teribus non parum duriores eſſe ſolent. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005396">
                <margin.target id="marg774"/>
              Cos, & eius
                <lb/>
              genera.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005397">
                <margin.target id="marg775"/>
              Cotes in qui­
                <lb/>
              bus proban­
                <lb/>
              tur.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005398">Cotis memoria adductus ſum in nauicu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg776"/>
                <lb/>
              læ recordationem. </s>
              <s id="s.005399">Lapis eſt apud Indos fla­
                <lb/>
              ui coloris, perſpicuus, qui nouaculæ inſtar
                <lb/>
              ſcindit: par autem eſt vt vitrum, & cryſtal­
                <lb/>
              lum chalibeam nouaculam ob tenuitatem
                <lb/>
              ſuperare. </s>
              <s id="s.005400">Sed quod addunt mirum eſt, non
                <lb/>
              cote, aut mola, alterove lapide, ſed aqua ipſa
                <lb/>
              acui. </s>
              <s id="s.005401">Id verò contingit, ob ſubſtantiæ tenui­
                <lb/>
              tatem. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005402">
                <margin.target id="marg776"/>
              Lapis inci­
                <lb/>
              dens.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005403">Onyx, eſt forma cuſpidis, potius quàm
                <lb/>
              gladij, & neque ſatis affabre: ſi omnes ſunt,
                <lb/>
              quales hi, quos ego vidi. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005404">Proximus marmori ac cotibus, craſſiore
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg777"/>
                <lb/>
              tamen ſubſtantia, eſt Silex, & ipſe varij ge­
                <lb/>
              neris, tener, durus, tenax, friabilis, grauis,
                <lb/>
              leuis, ignibus imperuius, & qui celeriter in
                <lb/>
              cineres tranſit, ſqualens, rubens, coloris
                <lb/>
              quoque varij. </s>
              <s id="s.005405">Squamoſus ſilex eſt, imbrium
                <lb/>
              ac frigoris patiens, liqueſcit plerumque,
                <lb/>
              demum in cineres vertitur: lapides reliqui </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>