Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005451
">
<
pb
pagenum
="
475
"
xlink:href
="
016/01/124.jpg
"/>
<
arrow.to.target
n
="
marg784
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005452
">
<
margin.target
id
="
marg781
"/>
Ferrugineus
<
lb
/>
magnes quas
<
lb
/>
habeat vi
<
lb
/>
res.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005453
">Lib. 2. Me
<
lb
/>
tal. </
s
>
<
s
id
="
s.005454
">tract. 3,
<
lb
/>
cap.6.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005455
">
<
margin.target
id
="
marg782
"/>
Cauſæ no
<
lb
/>
uem experi
<
lb
/>
mentorum
<
lb
/>
ferruginei
<
lb
/>
magnetis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005456
">
<
margin.target
id
="
marg783
"/>
Cur in horo
<
lb
/>
logiis non
<
lb
/>
eadem ſit li
<
lb
/>
nea pyxidis
<
lb
/>
& meridiei.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005457
">
<
margin.target
id
="
marg784
"/>
Horologia,
<
lb
/>
quæ lineam
<
lb
/>
meridiei abſ
<
lb
/>
que pyxide
<
lb
/>
oſtendunt.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005458
">Nuper verò inuenta ſunt horologia, quæ
<
lb
/>
abſque pyxide, & horas, & Meridiei lineam
<
lb
/>
oſtendunt: nam ſupra, ante, & à lateribus,
<
lb
/>
cùm eandem ſemper horam referant, & di
<
lb
/>
uerſa ratione, fieri non poteſt, vt alter idem
<
lb
/>
contingat, quàm cùm ſemper meridiei li
<
lb
/>
neam media horologij fuerit conſtituta: Ad
<
lb
/>
mirabile ſanè Germanorum inuentum. </
s
>
<
s
id
="
s.005459
">At
<
lb
/>
verò de Herculeo lapide, quod ab Oriente
<
lb
/>
ad dextram inflectatur, cauſa alia non eſt,
<
lb
/>
quàm ſitus lapidis. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005460
">Lapis autem ea parte vires recipit, quo
<
lb
/>
niam ortum ſtellæ in cauda Vrſæ minoris,
<
lb
/>
quæ quinque partibus orientalior eſt Polo
<
lb
/>
mundi, reſpicit. </
s
>
<
s
id
="
s.005461
">Verùm ratione oppoſita, non
<
lb
/>
à ſtellis Auſtralibus, ſed ab eadem cauſa Vr
<
lb
/>
ſæ, ſed ortu ſuo pars in magnate, quæ Au
<
lb
/>
ſtrum reſpicit, vires acquirit: ita fit, vt lapis
<
lb
/>
hic contrarius habere vires habeatur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005462
">Nihil mirum eſt igitur, ortam eſſe
<
lb
/>
ſuſpicionem Theamedis, quòd ferrum re
<
lb
/>
pellat, cùm magnes ſit. </
s
>
<
s
id
="
s.005463
">Res autem ita ſe
<
lb
/>
habet. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005464
">Magnetis pars vna ferrum ad Boream,
<
lb
/>
altera ad Auſtrum (quemadmodum dictum
<
lb
/>
eſt) impellit: quòd ſi pars quæ ad Auſtrum
<
lb
/>
dirigitur, ferro quod partem Borealem petit
<
lb
/>
applicetur, inſita inimicitia illud maiore im
<
lb
/>
petu propellit à ſe, quàm ferrum ad Auſtrum
<
lb
/>
tendens trahat: & rurſus pars Magnetis, quæ
<
lb
/>
Boream reſpicit, applicata ferro ea parte qua
<
lb
/>
Magnetem ad Auſtrum tendentem tetigit à
<
lb
/>
ſe repellit. </
s
>
<
s
id
="
s.005465
">Simile ferrum, atque ad eandem
<
lb
/>
partem tendens ad ſe trahit vehementer,
<
lb
/>
Magnetis expers ferrum mediocriter. </
s
>
<
s
id
="
s.005466
">Cauſa
<
lb
/>
huius luce ipſa clarior eſt: nam diſſimilia re
<
lb
/>
pelluntur, ſimilia trahuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.005467
">Itaque non iam
<
lb
/>
ferrum abigitur ab vllo lapide Herculeo,
<
lb
/>
ſed vt particeps contrariæ qualitatis, aut
<
lb
/>
quoniam cuſpis alterius lateris ſimili ma
<
lb
/>
gnete contacta eſt: vnde dum illa trahitur,
<
lb
/>
reliqua fugatur. </
s
>
<
s
id
="
s.005468
">Ergo ſi ferri vtraque cuſpis
<
lb
/>
à Boreali parte tangatur, vtraque ab Auſtra
<
lb
/>
li repelletur, quaſi totum ferrum propellat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005469
">Sunt qui affirment, partem in eo lapide eſſe,
<
lb
/>
quæ ad Orientem, & aliam quæ rurſus ad
<
lb
/>
Occidentem ferrum impellat: de quo nihil
<
lb
/>
certi afferre poſſunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005470
">Verùm ſimili ratione
<
lb
/>
qua ferrum à magnete, aut trahitur, aut im
<
lb
/>
pellitur, ſimili etiam ratione à ferro, cui ma
<
lb
/>
gnes contactu inhæſerit, ferrum aliud, aut
<
lb
/>
trahitur, aut impellitur. </
s
>
<
s
id
="
s.005471
">Dico cuſpis ferri
<
lb
/>
magnetis parte Auſtrali illita, ferro fixo cuſ
<
lb
/>
pidem aliam à ſe propellit, quæ in æquili
<
lb
/>
brio poſita
<
expan
abbr
="
Borealẽ
">Borealem</
expan
>
partem magnetis conti
<
lb
/>
gerit. </
s
>
<
s
id
="
s.005472
">Atque eadem ratione magnetis fruſtu
<
lb
/>
la à magnete trahuntur, cùm vires ferri ma
<
lb
/>
gnes, aut illius fruſta combiberint. </
s
>
<
s
id
="
s.005473
">Itaque
<
lb
/>
non magnes magnetem trahit, ſed ferrum
<
lb
/>
magneti hærens occultè. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005474
">Accedit his tot præclaris partibus, quòd
<
lb
/>
magnes ſub tabula poſitus, ferrum ſuper ta
<
lb
/>
bulam in æquilibrio poſitum, quanquam
<
lb
/>
interpoſita tabula, celerrimè circumagit, non
<
lb
/>
ſine leui aſtantium admiratione. </
s
>
<
s
id
="
s.005475
">Vnde peluis
<
lb
/>
lignea aqua plena ſuperponitur tabulæ, in
<
lb
/>
ea nauicula collocatur, tenuiſſimis tabellis
<
lb
/>
compaginata, ſine ferro, ſed glutine tantùm:
<
lb
/>
in prora muliercula formoſa flexa remo na
<
lb
/>
uiculam agens, ita vt illius nauiculæ motu
<
lb
/>
remus moueatur, & cùm eo mulieris imago:
<
lb
/>
ſub pede poſtremo mulieris clauiculus lato
<
arrow.to.target
n
="
marg785
"/>
<
lb
/>
capite, cuius pars illa latior, pileus vocata,
<
lb
/>
promineat è tabula, ſic figatur, vt lateat ſub
<
lb
/>
prora, nec tamen aquam tangat: optimi tan
<
lb
/>
dem magnetis fruſtulum capiti virgæ lineæ
<
lb
/>
ex abiete, vel cornu inſeratur, qua circumdu
<
lb
/>
catur lapis ipſe ſub tabula poſitus, atque ſic
<
lb
/>
ſuppoſito magnete claui capiti producetur
<
lb
/>
nauis lapidis motu quocunque voles, vide
<
lb
/>
bitúrque his qui virgam non poſſunt conſ
<
lb
/>
picere imago illa quaſi animata, nauim quo
<
lb
/>
cunque velis circumagere, ac ducere, audien
<
lb
/>
ti quidem ac remiganti ſimilis: non igitur
<
lb
/>
materia ipſa tranſit, ſed aliquid ſpiritui ſi
<
lb
/>
mile: nam tabula impediret motum, cùm cor
<
lb
/>
pora ſe inuicem nequeant penetrare. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005476
">
<
margin.target
id
="
marg785
"/>
Statua quæ
<
lb
/>
quolibet fer
<
lb
/>
ri videtur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005477
">Simili ratione Dæmon reſponſa dabit.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg786
"/>
<
lb
/>
Fit ſtatua parua ex orichalcho coronati viri,
<
lb
/>
aurea veſte, cùm cornibus in capite, facie,
<
lb
/>
pedibus ac manibus nigris, pedes ac manus
<
lb
/>
gryphis. </
s
>
<
s
id
="
s.005478
">Huic imagini ſceptrum ex ferro
<
lb
/>
diligenter inaurato, ac viribus magnetis im
<
lb
/>
buto, in dextra manu collocetur. </
s
>
<
s
id
="
s.005479
">Sedeat ima
<
lb
/>
go hæc ſuper ſolio ex ære ſplendenti, aut cæ
<
lb
/>
ruleo. </
s
>
<
s
id
="
s.005480
">Toti fabricæ vitrum in forma colum
<
lb
/>
næ circumponatur, vt quandoque tale in
<
lb
/>
manibus habuerim ſolidum, vel ſi placet
<
lb
/>
inane & ſolum ſolio vitrum iungatur. </
s
>
<
s
id
="
s.005481
">Inde
<
lb
/>
ſuſpendatur machina tenui filo ad perpen
<
lb
/>
diculum, vt pro arbitrio poſſit circumuolui.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005482
">Deinde in cacumine elegantis virgæ con
<
lb
/>
ſtituto occultè fruſto magnetis virga mota
<
lb
/>
ad partes interrogetur imago. </
s
>
<
s
id
="
s.005483
">Pulchræ virgæ
<
lb
/>
ignotæ notæ, ac characteres tum figuræ
<
lb
/>
adiiciuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.005484
">Poteſt & magnes annulo aureo
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg787
"/>
<
lb
/>
abſcondi. </
s
>
<
s
id
="
s.005485
">Eodem exemplo ſtatuam ſuper al
<
lb
/>
tare collocabimus è leuiſſima materia, atque
<
lb
/>
in ea ferrum magnetæ imbutum, lapis au
<
lb
/>
tem magnes ea parte muri collocetur, vt cùm
<
lb
/>
ferrum illum reſpiciat facies imaginis con
<
lb
/>
uertatur ac ſacrificium. </
s
>
<
s
id
="
s.005486
">Veriſimile autem eſt
<
lb
/>
talibus technis, nondum hominibus adeò
<
lb
/>
ſolertibus, ſacerdotes antiquos plebi ignaræ
<
lb
/>
ſæpius illuſiſſe. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005487
">
<
margin.target
id
="
marg786
"/>
Dæmon vt
<
lb
/>
reſponſum
<
lb
/>
dare videa
<
lb
/>
tur.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005488
">
<
margin.target
id
="
marg787
"/>
Statua ſem
<
lb
/>
per
<
expan
abbr
="
reſpiciẽs
">reſpiciens</
expan
>
<
lb
/>
ſacrificium.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005489
">Succedit ferrugineo magneti candidus, &
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg788
"/>
<
lb
/>
creagus, quaſi ſi carnem ducens: experimen
<
lb
/>
tum eſt quòd labiis hæret leuis, & venis
<
lb
/>
quibuſdam diſtinctus, rarus etſi, tamen
<
lb
/>
etiam nunc inuenitur, cùm nihil voluerit
<
lb
/>
nobis natura occultum eſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.005490
">Trahitur for
<
lb
/>
ſan ſiccus ab humido, hærétque labiis,
<
lb
/>
non alia ratione quàm feſtucæ ſolent ſuc
<
lb
/>
cino. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005491
">
<
margin.target
id
="
marg788
"/>
Magnes car
<
lb
/>
neus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005492
">Non abſimilis huic videtur magnes alius,
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg789
"/>
<
lb
/>
cuius ego experimentum tale vidi. </
s
>
<
s
id
="
s.005493
">Attule
<
lb
/>
rat Laurentius Guaſcus Cheraſcius, prouin
<
lb
/>
ciæ Turonenſis medicus empiricus, his die
<
lb
/>
bus hunc lapidem, pollicebatúrque poſſe, ſi
<
lb
/>
vel ſtylum, aut acum tangeret, carnem to
<
lb
/>
tam abſque vllo dolore penetrare: quòd cùm
<
lb
/>
nobis, vt par eſt, ridiculum videretur, rem
<
lb
/>
experimento in meis contubernalibus con
<
lb
/>
firmauit. </
s
>
<
s
id
="
s.005494
">Ego tandem, vt tam incredibilis rei
<
lb
/>
periculum facerem, acum ipſam priùs lapidi
<
lb
/>
affricatam cuti adiutorij brachij inutili, ſen
<
lb
/>
ſique primò leuiſſimam punctionis imagi
<
lb
/>
nem: pòſt cùm totum muſculum quaſi di
<
lb
/>
rectà penetraret: acum quidem in profun
<
lb
/>
dum, quà pererrabat penetrare ſentiebam, </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>