Vitruvius, De architectura libri decem, 1567

Page concordance

< >
Scan Original
121 89
122 90
123 91
124 92
125 93
126 94
127 95
128 96
129 97
130 98
131 99
132 100
133 101
134 102
135 103
136 104
137 105
138 106
139 107
140 108
141 109
142 110
143 111
144 112
145 113
146 114
147 115
148 116
149 117
150 118
< >
page |< < (92) of 412 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div1" type="section" level="1" n="1">
          <div xml:id="echoid-div286" type="section" level="2" n="62">
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8732" xml:space="preserve">
                <pb o="92" file="514.01.124" n="124" rhead="LIBER"/>
              ſed ad duplicatum Aſſem, ideſt poſtquàm unum perfecerimus Aſſem ſenario concluſum, ſi quis alterum adij-
                <lb/>
              ciat Aſſem, incipiet iterum ab unitate. </s>
              <s xml:id="echoid-s8733" xml:space="preserve">ſimili ratione cum a ſenario ad alterum Aſſem peruenimus addendo
                <lb/>
              aliquid; </s>
              <s xml:id="echoid-s8734" xml:space="preserve">animaduertendum est, non ſimpliciter tertiarium, aut quintarium dicendum eſſe, ſed addendum ter-
                <lb/>
              tiarium, aut quintarium alterum, quemadmodum dicitur bes alterum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8735" xml:space="preserve">quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s8736" xml:space="preserve">Cræca Hocabula indicant, ad
                <lb/>
              ditione illius particulæ epi. </s>
              <s xml:id="echoid-s8737" xml:space="preserve">Sed bæc facile ab animaduertentibus cognoſci poſſunt.</s>
              <s xml:id="echoid-s8738" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8739" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Non</emph>
              minus etiam quod pes hominis altitudinis ſextam habet partem, ita etiam ex eo, quo perfi-
                <lb/>
              eitur pedum numero; </s>
              <s xml:id="echoid-s8740" xml:space="preserve">corpus his ſex altitudinis terminando, eum perſectũ conſtituerunt, cubitumq́;
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s8741" xml:space="preserve">animaduerterunt ex ſex palmis conſtare, digitis uiginti quatuor.</s>
              <s xml:id="echoid-s8742" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8743" xml:space="preserve">Ecce quod a ſenario numero altitudinis humanæ ſtaturæ dimenſio deſumpta est, quod uero dixit cubitum ex
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-01" xlink:href="note-514.01.124-01a" xml:space="preserve">10</note>
              ſex palmis conſtare, conſiderandum eſt, nam infra pedem quatuor conſtare palmis aſſerit. </s>
              <s xml:id="echoid-s8744" xml:space="preserve">ſiigitur pes eſt ſex-
                <lb/>
              ta pars; </s>
              <s xml:id="echoid-s8745" xml:space="preserve">& </s>
              <s xml:id="echoid-s8746" xml:space="preserve">ſex pedes ſunt palmi uigintiquatuor, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8747" xml:space="preserve">cubitus eſt palmorum ſex, certe cubitus erit quarta pars,
                <lb/>
              quod ſuperius dixit, altitudinis bumani corporis. </s>
              <s xml:id="echoid-s8748" xml:space="preserve">Quemadmodum uero ex digitis numerandi ratio profecta,
                <lb/>
              ita ex eiſdem menſuræ ortæ ſunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s8749" xml:space="preserve">qtque id ob facilitatem; </s>
              <s xml:id="echoid-s8750" xml:space="preserve">quid enim magis babemus in promptu, quam digi-
                <lb/>
              tos, manus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8751" xml:space="preserve">pedes?</s>
              <s xml:id="echoid-s8752" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8753" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ex</emph>
              eo etiam uidentur ciuitates Græcorum feciſſe, uti quemadmodum cubitus eſt ſex palmorum,
                <lb/>
              ita in dracma quoque eo numero uterentur.</s>
              <s xml:id="echoid-s8754" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8755" xml:space="preserve">Ob perfectionem, quam ſenario numero tributam uidebant, Græci ad monetam quoque ſenaij numeri par-
                <lb/>
              titionem tranſtulere, eo modo, quo dicit Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s8756" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8757" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Illae</emph>
              enim æreos ſignatos uti aſſes, ex æquo ſex, quos obolos appellant, quadrantesq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s8758" xml:space="preserve">obolo-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-02" xlink:href="note-514.01.124-02a" xml:space="preserve">20</note>
              rum, quæ alij dichalca, nonnulli trichalcha dicunt, pro digitis uigintiquatuor conſtituere.</s>
              <s xml:id="echoid-s8759" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8760" xml:space="preserve">Omnis intentio Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8761" xml:space="preserve">est, ut ostendat. </s>
              <s xml:id="echoid-s8762" xml:space="preserve">nos non debere dubitare, quin benefecerint bi, qui ædes Deorum im-
                <lb/>
              mortalium constituentes, ita membra operum ordinauerunt, ut proportionibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8763" xml:space="preserve">ſymmetrijs ſepar atque
                <lb/>
              uniuerſæ conuenientes efficerentur diſtributiones, nam ſi ex partibus bominis, licuit numeros, licuit monetas,
                <lb/>
              licuit alia quoque metiri, quid dubitamus eos ſuſcipere, qui proportiones ſequuti ædes ſacras conſtituerunt?
                <lb/>
              </s>
              <s xml:id="echoid-s8764" xml:space="preserve">Erat igitur apud Cræcos draema, cuius partes oboli uocabantur, ſex obolorum dracma erat, a ſenarij perfe-
                <lb/>
              ctione ita partita. </s>
              <s xml:id="echoid-s8765" xml:space="preserve">Obolus æreus erat nummus ſignatus, qui quia totum quoddam erat aſſis dicebatur, cuius
                <lb/>
              quarta pars, quæ quadrans nominatur dicbalca, aut tricbalcaratione rerum diuerſarum, dicta eſt. </s>
              <s xml:id="echoid-s8766" xml:space="preserve">quemad-
                <lb/>
              modum ergo obolorum numerus in dracma palmorum numero in cubito reſpondebat, ita numerus dicbalco-
                <lb/>
              rum, ſeu trichalcorum reſpondebat numero digitorum, qui erant 24. </s>
              <s xml:id="echoid-s8767" xml:space="preserve">in cubito, ut infra dicetur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8768" xml:space="preserve">bæc Cræci.</s>
              <s xml:id="echoid-s8769" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <note position="left" xml:space="preserve">30</note>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8770" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Nostri</emph>
              autem primo decem ſecerunt antiquum numerum, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8771" xml:space="preserve">in denario denos ereos aſſes con-
                <lb/>
              ſtituerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8772" xml:space="preserve">ea re compoſitio nummi ad hodiernum diem denarij nomen retinet, etiamq́; </s>
              <s xml:id="echoid-s8773" xml:space="preserve">quartam
                <lb/>
              eius partem, quod eſſiciebatur ex duobus aſsibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8774" xml:space="preserve">tertio ſemiſſe, ſeſtertium uocitauerunt. </s>
              <s xml:id="echoid-s8775" xml:space="preserve">Poſtea
                <lb/>
              quam animaduerterunt, utroſque numeros eſſe perſectos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8776" xml:space="preserve">ſex, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8777" xml:space="preserve">decem, utroſque in unum conie-
                <lb/>
              cerunt, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8778" xml:space="preserve">perfecerunt perſectiſsimum decuſsisſexis.</s>
              <s xml:id="echoid-s8779" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8780" xml:space="preserve">Licet denarij nomen a denario numero ſumptum ſit ab antiquis, propterea quod denarius numerus antiqui-
                <lb/>
              tus perfectus est babitus, tamen cum poſtea ſenarius perfectus eſſe uiſus ſit, additum est denario, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8781" xml:space="preserve">ſenarius
                <lb/>
              obtinuit tamen uſus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8782" xml:space="preserve">ſemper denarius nummus ſit appellatus, retinuit enim compoſitus nomen, quod ſimplex
                <lb/>
              babebat, ita ut ſexdecim ex duobus perfectis numeris perfectiſſimus babitus ſit.</s>
              <s xml:id="echoid-s8783" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8784" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Hvivs</emph>
              autem rei authorem inuenerunt pedem: </s>
              <s xml:id="echoid-s8785" xml:space="preserve">E cubito enim cum dem pti ſunt palmi duo, re-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-04" xlink:href="note-514.01.124-04a" xml:space="preserve">Je Cor inge in fine Ea bule.</note>
              linquitur pes quatuor palmorum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8786" xml:space="preserve">Palmus autem habet quatuor digitos, ita efficitur uti habeat pes
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-05" xlink:href="note-514.01.124-05a" xml:space="preserve">40</note>
              ſexdecim digitos, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8787" xml:space="preserve">totidem aſſes æreos denarius.</s>
              <s xml:id="echoid-s8788" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8789" xml:space="preserve">Credendum est Vitruuio. </s>
              <s xml:id="echoid-s8790" xml:space="preserve">Duo uero palmorum genera, maior, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8791" xml:space="preserve">minor, minor constat digitis quatuor,
                <lb/>
              maior. </s>
              <s xml:id="echoid-s8792" xml:space="preserve">12. </s>
              <s xml:id="echoid-s8793" xml:space="preserve">minor palesti, maior ſpitbame dicitur. </s>
              <s xml:id="echoid-s8794" xml:space="preserve">Digitus eſt ſpatium granorum quatuor ordei ſecundum eo-
                <lb/>
              rum latitudinem. </s>
              <s xml:id="echoid-s8795" xml:space="preserve">Romani igitur primo denarium tanquàm perfectum accepere, ideo denarium monetam uoca
                <lb/>
              uere, quod & </s>
              <s xml:id="echoid-s8796" xml:space="preserve">nostris temporibus obſeruatur, in ea decem æreos aſſes poſuere, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8797" xml:space="preserve">licet poſtea denarium cum
                <lb/>
              ſenario coniunxerint, uidentes ſenarium quoque perfectum eſſe, retinuere tarnen denarij nomen ſexdecim aſſium
                <lb/>
              denarium conſtituentes, qui aſſes ſexdecim digitis pedem conſtituentibus reſpondent. </s>
              <s xml:id="echoid-s8798" xml:space="preserve">Cum bæc igitur ita ſint,
                <lb/>
              concludit Vitr.</s>
              <s xml:id="echoid-s8799" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8800" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Ergo</emph>
              ſi conuenit ex articulis hominis numerum inuentum eſſe, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8801" xml:space="preserve">ex membris ſeparatis ad uni-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-06" xlink:href="note-514.01.124-06a" xml:space="preserve">50</note>
              uerſam corporis ſpeciem ratæ partis commenſus fieri reſponſum: </s>
              <s xml:id="echoid-s8802" xml:space="preserve">relinquitur, ut ſuſcipiamus eos, qui
                <lb/>
              etiam ædes Deorum immoratlium conſtituentes, ita membra operum ordinauerunt, ut proportioni-
                <lb/>
              bus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8803" xml:space="preserve">ſymmetrijs ſeparatæ, atque uniuerſæ conuenientes efficerentur eorum diſtributiones.</s>
              <s xml:id="echoid-s8804" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8805" xml:space="preserve">Abſoluit negotium ſuum Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8806" xml:space="preserve">multis rationibus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8807" xml:space="preserve">exemplis tractatum. </s>
              <s xml:id="echoid-s8808" xml:space="preserve">Arcbitecti autem maxime ani-
                <lb/>
              maduertere debent ad ea, quæ dicta ſunt; </s>
              <s xml:id="echoid-s8809" xml:space="preserve">nam ſi ars quælibet ſeparata non caſu ſed ratione regitur, quanto ma-
                <lb/>
              gis Arcbitectura artium domina, arbitra, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8810" xml:space="preserve">iudex ratione ducetur? </s>
              <s xml:id="echoid-s8811" xml:space="preserve">Attendamus igitur ad ea, quæ Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8812" xml:space="preserve">aſ
                <lb/>
              fert. </s>
              <s xml:id="echoid-s8813" xml:space="preserve">bic uero finem buic capiti imponerem, ſed nibil refert; </s>
              <s xml:id="echoid-s8814" xml:space="preserve">modo rem intelligamus.</s>
              <s xml:id="echoid-s8815" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p>
              <s xml:id="echoid-s8816" xml:space="preserve">
                <emph style="sc">Aedivm</emph>
              autem principia ſunt, e quibus conſtat figurarum aſpectus, & </s>
              <s xml:id="echoid-s8817" xml:space="preserve">primum in Antis, quod
                <lb/>
              Græce ναώς ε´ν παραςάσιν dicitur.</s>
              <s xml:id="echoid-s8818" xml:space="preserve"/>
            </p>
            <p style="it">
              <s xml:id="echoid-s8819" xml:space="preserve">Optima ralione factum eſt a Vitr. </s>
              <s xml:id="echoid-s8820" xml:space="preserve">ut cum uellet de templorum ædificatione tractare, ab ijs diſcriminibus
                <lb/>
              inciperet, quæ nobis primo ueniunt ſub aſpectum, ita enim cognitionis ordo poſtulat ( ut ſupra dixi ) ut ab uni-
                <lb/>
                <note position="left" xlink:label="note-514.01.124-07" xlink:href="note-514.01.124-07a" xml:space="preserve">60</note>
              </s>
            </p>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>