12573PARS PRIMA.
quietem Telluris, &
diurnum Solis, ac fixarum motum ſen-
ſuum teſtimonio evinci, cum apud Philoſophos jam conſtet,
ejuſmodi quæſtionem longe aliunde reſolvendam eſſe, quam
per ſenſus, in quibus debent eædem prorſus impreſſiones ſieri,
five ſtemus & nos, & Terra, ac moveantur aftra, ſive movea-
mur communi motu & nos, & Terra, ac aſtra conſiſtant.
Motum cognoſcimus per mutationem poſitionis, quam obje-
cti imago habet in oculo, & quietem per ejuſdem poſitionis
permanentiam. Tam mutatio, quam permanentia fieri poſ-
ſunt duplici modo: mutatio, primo ſi nobis immotis obje-
ctum moveatur; & permanentia, ſi id ipſum ſtet: ſecundo,
illa, ſi objecto ſtante moveamur nos; hæc, ſi moveamur ſi-
mul motu communi. Motum noſtrum non ſentimus, niſi
ubi nos ipſi motum inducimus, ut ubi caput circumagimus,
vel ubi curru delati ſuccutimur. Idcirco habemus tum qui-
dem motum ipſum pro nullo, niſi aliunde admoneamur de
eodem motu per cauſas, quæ nobis ſint cognitæ, ut ubi pro-
vehimur portu, quo caſu vector, qui jam diu affuevit ideæ lit-
toris ſtantis, & navis promotæ per remos, vel vela, corrigit
apparentiam illius, terræque, urbesque recedunt, & ſibi, non il-
lis, motum adjudicat.
ſuum teſtimonio evinci, cum apud Philoſophos jam conſtet,
ejuſmodi quæſtionem longe aliunde reſolvendam eſſe, quam
per ſenſus, in quibus debent eædem prorſus impreſſiones ſieri,
five ſtemus & nos, & Terra, ac moveantur aftra, ſive movea-
mur communi motu & nos, & Terra, ac aſtra conſiſtant.
Motum cognoſcimus per mutationem poſitionis, quam obje-
cti imago habet in oculo, & quietem per ejuſdem poſitionis
permanentiam. Tam mutatio, quam permanentia fieri poſ-
ſunt duplici modo: mutatio, primo ſi nobis immotis obje-
ctum moveatur; & permanentia, ſi id ipſum ſtet: ſecundo,
illa, ſi objecto ſtante moveamur nos; hæc, ſi moveamur ſi-
mul motu communi. Motum noſtrum non ſentimus, niſi
ubi nos ipſi motum inducimus, ut ubi caput circumagimus,
vel ubi curru delati ſuccutimur. Idcirco habemus tum qui-
dem motum ipſum pro nullo, niſi aliunde admoneamur de
eodem motu per cauſas, quæ nobis ſint cognitæ, ut ubi pro-
vehimur portu, quo caſu vector, qui jam diu affuevit ideæ lit-
toris ſtantis, & navis promotæ per remos, vel vela, corrigit
apparentiam illius, terræque, urbesque recedunt, & ſibi, non il-
lis, motum adjudicat.
160.
Hinc Philoſophus, ne fallatur, non debet primis hiſce
11Eorum corre-
ctio, ubi depre-
hn iatur, rem
alio etiam mo-
do cum ſenſu-
um apparentia
conciliari poſſe. ideis acquirere, quas e ſenſationibus haurimus, & ex illis de-
ducere conſectaria ſine diligenti perquiſitione, ac in ea quæ ab
infantia deduxit, debet diligenter inquirere. Si inveniat,
eaſdem illas ſenſuum perceptiones duplici modo æque fieri poſ-
ſe; peccabit utique contra Logicæ etiam naturalis leges, ſi al-
terum modum præ altero pergat eligere, unice, quia alterum
antea non viderat, & pro nullo habuerat, & idcirco alteri
tantum aſſueverat. Id vero accidit in caſu noſtro; ſenſatio-
nes habebuntur eædem, ſive materia conſtet punctis prorſus
inextenſis, & diſtantibus inter ſe per intervalla minima, quæ
ſenſum fugiant, ac vires ad illa intervalla pertinentes organo-
um noſtrorum fibras ſine ulla ſenſibili interruptione afficiant,
five continua fit, & per immediatum contactum agat. Pate-
bit autem in tertia hujusce operis parte, quo pacto proprie-
tates omnes ſenſibiles corporum generales, immo etiam ipſo-
rum præcipua diſcrimina, cum punctis hiſce indiviſibilibus
conveniant, & quidem multo ſane melius, quam in communi
ſententia de continua extenſione materiæ. Quamobrem erra-
bit contra rectæ ratiocinationis uſum, qui ex præjudicio ab
hujuſce conciliationis, & alterius hujuſce ſenſationum noſtrarum
cauſæ ignoratione inducto, continuam extenſionem ut proprie-
tatem neceffariam corporum omnino credat, & multo magis,
qui cenſeat, materialis ſubſtantiæ ideam in ea ipſa continua
extenſione debere conſiſtere.
11Eorum corre-
ctio, ubi depre-
hn iatur, rem
alio etiam mo-
do cum ſenſu-
um apparentia
conciliari poſſe. ideis acquirere, quas e ſenſationibus haurimus, & ex illis de-
ducere conſectaria ſine diligenti perquiſitione, ac in ea quæ ab
infantia deduxit, debet diligenter inquirere. Si inveniat,
eaſdem illas ſenſuum perceptiones duplici modo æque fieri poſ-
ſe; peccabit utique contra Logicæ etiam naturalis leges, ſi al-
terum modum præ altero pergat eligere, unice, quia alterum
antea non viderat, & pro nullo habuerat, & idcirco alteri
tantum aſſueverat. Id vero accidit in caſu noſtro; ſenſatio-
nes habebuntur eædem, ſive materia conſtet punctis prorſus
inextenſis, & diſtantibus inter ſe per intervalla minima, quæ
ſenſum fugiant, ac vires ad illa intervalla pertinentes organo-
um noſtrorum fibras ſine ulla ſenſibili interruptione afficiant,
five continua fit, & per immediatum contactum agat. Pate-
bit autem in tertia hujusce operis parte, quo pacto proprie-
tates omnes ſenſibiles corporum generales, immo etiam ipſo-
rum præcipua diſcrimina, cum punctis hiſce indiviſibilibus
conveniant, & quidem multo ſane melius, quam in communi
ſententia de continua extenſione materiæ. Quamobrem erra-
bit contra rectæ ratiocinationis uſum, qui ex præjudicio ab
hujuſce conciliationis, & alterius hujuſce ſenſationum noſtrarum
cauſæ ignoratione inducto, continuam extenſionem ut proprie-
tatem neceffariam corporum omnino credat, & multo magis,
qui cenſeat, materialis ſubſtantiæ ideam in ea ipſa continua
extenſione debere conſiſtere.
161.
Verum quo magis evidenter conſtet horum præjudicio-
22Ordo idearum,
quas hauſimus
circa corpus: rum origo, afferam hic differtationis De Materiæ
22Ordo idearum,
quas hauſimus
circa corpus: rum origo, afferam hic differtationis De Materiæ
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib