1dolorem nullum penitùs ſenſi: túncque fa
miliaribus, quod in me fueram, expertus
credidi. Dimiſi verò longo ſpatio flectens
vndique brachium, nec quicquam mole
ftum ſenſi, nec detracto effluxit ſanguis: nec
foramen vllum relictum eſt: quandoque ſe
miguttula leuis cruoris, non autem ſangui
nis, effluit, qua veſtigium vulneris deprehen
ditur. Nec qui autor rei huius erat, loco ner
uorum, aut venarum obſeruari volebat, vt
planè intelligeremus vim lapidi ineſſe. La
pis faba parua minor fuit, candidus, buxeúſ
que potiùs, quàm candidus, venis ferrugi
neis diſtinctus, lenis admodum ac leuis, vt
totus pondus granorum 13. tritici impleret.
Ipſa verò acus, quam ei obtuleram, confri
cata, etſi duriſſima eſſet, vt priùs, adeò ta
men apparebat lenis, vt non ampliùs ferri
naturam retinere videretur. Ergo cùm con
ſiderarem, tria mihi occurrebant. Primùm,
vt non arcus ingrederetur, ſed permutata
ſimilitudine cum noſtra aliam obtuliſſet,
quæ in ſe rediret, artificio non difficili, ſed
huic obſtabat, quòd acum ima penetrare
ſentiebamus: & dum extraheretur, magno
labore opus fuit. Secundum, quòd cum ſub
cute ſit pinguedo inter cutem, & carneam
membranam, inducta acu inter membra
nam, & cutem per ipſam pinguedinem, ſit
introitus ſine dolore eſſet. Sed enim huic
rationi ſubſcribere poterat, quòd acum in
ſummitate paululum inflexerat, ſeu dum la
pidi affricat, ſeu dum in muſculum per vim
immittit. Verùm ratio hæc haud ſatisfacit,
propter multa. Primùm, quòd ſenſu perci
piebamus vſque ad os penetraſſe. Secun
dùm, quòd ſummitas, quæ prominebat ex
tra carnem, angulum fermè rectum conſti
tuebat, vt ratio mathematica non pateretur
ſtante acu tota recta, niſi in ſummitate, at
que ibidem etiam paululum flexa, non mul
tum, ſitum habere cuti ipſi fermè æquidi
ſtantem: accedit, quòd acus ſub cute iuxta
foramen relucebat, nigræque virgulæ for
mam referebat. Quòd ſi tota adhæſiſſet cuti,
nigra illa virgula acus longitudini fermè
fuiſſet coæqualis. Vltimò adiiciatur, quòd
curuitas illa vix potuiſſet ſine læſione cutis
aut membranæ carneæ penetrare, tum præ
cipuè, quòd hanc operationem cuicunque
libuiſſet demandabat. Ergo ad tertium in
uentum confugi, quo pueri vti ſolent, ſcili
cet cùm cutim abſque dolore digitis com
prehenſam brachij perforant acu, & car
neam auris prominentiam inferiorem prius
attritam digitis. Attritione ipſa quatuor vi
dentur commoda haberi ad dolorem leuan
dum: raritas partis, per quam abſque dolore
acus præterlabitur: caliditas, quæ dolorem
non permittit ſentiri: vnde calida omnia
acopa: & quoniam dolor, qui atterendo ſuſ
citatur, dolorem punctionis leuat. Scriptum
eſt enim, duorum dolorum, qui ſecundùm
eandem partem fiunt, maior minorem obſ
curat. Sed hoc non ſolum contingit, verum
& minor maiorem, cum non ex eodem fue
rint genere. Denique è parte illa, quæ magis
ſentit, & eſt neruus, attritione ſpiritus exclu
ditur, ſicque pars ea ſenſu carere poteſt. Sed
tamen in priore experimento cutis ipſa ne
que atterebatur, imò paululum ſenſu dolo
ris retinebat, neque in ſummo hæſit acus, ſed
muſculum tranſgreſſa eſt. Quid ergo? aliò
ducenda ratio. Docet experimentum, ſepo
illitam acum dolorem penetrando non ex
citare, aut leuem: an forſan in lapide illo vis
erat pinguior, aut adeò frigida, quæ ſenſum
omnem ac ſanguinis fluxum prohiberet?
an illud proprium omninò huic lapidi, ve
lut & ferrugineo, quod ferrum (vt dixi) ad
eas partes, quæ iuxta polos ſunt, dirigatur?
an forſan præcantationi locus. Sed quis dicat
hoc commento quantum lucri liceat facere?
aut quis poſſit excogitare? Multa hîc narra
mus, quæ parua videntur, & tamen ſi ad
vſum humanum conuertantur, magnam af
ferent vtilitatem, pleraque verò turpe lu
crum. Eadem arma ſunt pro tuenda patria,
& quibus latrones vtuntur ad peregrinos
occidendos. Nam quis non diceret, non tan
ti eſſe habere fundum quingentorum iuge
rum, imò neque mille, quanti eſt ſcire hanc
technam? Idque oſtendit Alexander Vero
nenſis nuper Mediolani. Nam vulneratis
ferro hac arte præſtigioſo ſeruis, tum pue
ris & tota pectoris carne transfoſſa, tum
verò coxis, illíſque vulnere perterritis, ac
nec cogitantibus, quod non dolerent (erant
autem vulnera non ex acu, ſed gladiis præ
grandibus) oleo impoſito, quod vel modi
cum ſarcocollæ, aut thuris, aut aloës, aut al
terius cuiuſpiam rei, quæ oleum non eſſe
ſimplex oſtenderet, ſtatim ſanabantur. Sa
nabantur autem (vt dixi) ob vulneris præſti
gioſi naturam: & cùm nihil conferret oleum,
omnis tamen vis ſanationis in ipſum con
ferebatur. Quamobrem tanti vendebatur,
quanti ille licitator æſtimaret. Facilè eſſet
hoc vel naſuto cuique perſuadere, has præ
ſtigias ac venefaciam ignoranti, quòd oleo illi
tam repentè perſanarentur. Addebat in tam
procliui mortalium lapſu alias vires, vtpo
te ſedandi dolores, comitialem morbum de
pellendi, vermes occidendi, finiendi febres,
quæ tum fides ipſa, tum caſus, tum impoſi
ta illa medicamenta iuuabant. Amara enim
pleraque & odorata multos poſſunt finire
dolores, flatus diſcutere, coctionem iuuare,
vermes occidere, ſoluere lentas febres, &
comitialibus prodeſſe: hæc enim omnia in
humore pituitoſo, vt plurimùm, ſedem ha
bent. Itaque medicamentoſum hoc oleum,
omnium opinione erat. Tantum verò ex eo
vendebatur, & tanti æſtimabatur, vt ſenos
fermè aureos circulator ille indies collige
ret, præter id, quód ad ægros curandos non
ſecus ac medicus quiſpiam famoſiſſimus vo
cabatur. Indutus purpura, aſturcono gene
roſo, multis comitatus famulis, ſycophantiæ
fidem faciens, & lucri exuberantis terras
circuibat. Neque minore potuiſſet tantum
impenſæ ferræ. At egregium illud oleum
vulneribus aliis adhibitum cum ille abeſſet,
prodebat dolum, nihilo aut certè valdè pa
rum melius oleo puro oliuarum: nam & pu
rum oleum, vt aliàs docuimus, vulnera re
centia ſanare poteſt, quoniam (vt anteà di
ximus) non putreſcit.
miliaribus, quod in me fueram, expertus
credidi. Dimiſi verò longo ſpatio flectens
vndique brachium, nec quicquam mole
ftum ſenſi, nec detracto effluxit ſanguis: nec
foramen vllum relictum eſt: quandoque ſe
miguttula leuis cruoris, non autem ſangui
nis, effluit, qua veſtigium vulneris deprehen
ditur. Nec qui autor rei huius erat, loco ner
uorum, aut venarum obſeruari volebat, vt
planè intelligeremus vim lapidi ineſſe. La
pis faba parua minor fuit, candidus, buxeúſ
que potiùs, quàm candidus, venis ferrugi
neis diſtinctus, lenis admodum ac leuis, vt
totus pondus granorum 13. tritici impleret.
Ipſa verò acus, quam ei obtuleram, confri
cata, etſi duriſſima eſſet, vt priùs, adeò ta
men apparebat lenis, vt non ampliùs ferri
naturam retinere videretur. Ergo cùm con
ſiderarem, tria mihi occurrebant. Primùm,
vt non arcus ingrederetur, ſed permutata
ſimilitudine cum noſtra aliam obtuliſſet,
quæ in ſe rediret, artificio non difficili, ſed
huic obſtabat, quòd acum ima penetrare
ſentiebamus: & dum extraheretur, magno
labore opus fuit. Secundum, quòd cum ſub
cute ſit pinguedo inter cutem, & carneam
membranam, inducta acu inter membra
nam, & cutem per ipſam pinguedinem, ſit
introitus ſine dolore eſſet. Sed enim huic
rationi ſubſcribere poterat, quòd acum in
ſummitate paululum inflexerat, ſeu dum la
pidi affricat, ſeu dum in muſculum per vim
immittit. Verùm ratio hæc haud ſatisfacit,
propter multa. Primùm, quòd ſenſu perci
piebamus vſque ad os penetraſſe. Secun
dùm, quòd ſummitas, quæ prominebat ex
tra carnem, angulum fermè rectum conſti
tuebat, vt ratio mathematica non pateretur
ſtante acu tota recta, niſi in ſummitate, at
que ibidem etiam paululum flexa, non mul
tum, ſitum habere cuti ipſi fermè æquidi
ſtantem: accedit, quòd acus ſub cute iuxta
foramen relucebat, nigræque virgulæ for
mam referebat. Quòd ſi tota adhæſiſſet cuti,
nigra illa virgula acus longitudini fermè
fuiſſet coæqualis. Vltimò adiiciatur, quòd
curuitas illa vix potuiſſet ſine læſione cutis
aut membranæ carneæ penetrare, tum præ
cipuè, quòd hanc operationem cuicunque
libuiſſet demandabat. Ergo ad tertium in
uentum confugi, quo pueri vti ſolent, ſcili
cet cùm cutim abſque dolore digitis com
prehenſam brachij perforant acu, & car
neam auris prominentiam inferiorem prius
attritam digitis. Attritione ipſa quatuor vi
dentur commoda haberi ad dolorem leuan
dum: raritas partis, per quam abſque dolore
acus præterlabitur: caliditas, quæ dolorem
non permittit ſentiri: vnde calida omnia
acopa: & quoniam dolor, qui atterendo ſuſ
citatur, dolorem punctionis leuat. Scriptum
eſt enim, duorum dolorum, qui ſecundùm
eandem partem fiunt, maior minorem obſ
curat. Sed hoc non ſolum contingit, verum
& minor maiorem, cum non ex eodem fue
rint genere. Denique è parte illa, quæ magis
ſentit, & eſt neruus, attritione ſpiritus exclu
ditur, ſicque pars ea ſenſu carere poteſt. Sed
tamen in priore experimento cutis ipſa ne
que atterebatur, imò paululum ſenſu dolo
ris retinebat, neque in ſummo hæſit acus, ſed
muſculum tranſgreſſa eſt. Quid ergo? aliò
ducenda ratio. Docet experimentum, ſepo
illitam acum dolorem penetrando non ex
citare, aut leuem: an forſan in lapide illo vis
erat pinguior, aut adeò frigida, quæ ſenſum
omnem ac ſanguinis fluxum prohiberet?
an illud proprium omninò huic lapidi, ve
lut & ferrugineo, quod ferrum (vt dixi) ad
eas partes, quæ iuxta polos ſunt, dirigatur?
an forſan præcantationi locus. Sed quis dicat
hoc commento quantum lucri liceat facere?
aut quis poſſit excogitare? Multa hîc narra
mus, quæ parua videntur, & tamen ſi ad
vſum humanum conuertantur, magnam af
ferent vtilitatem, pleraque verò turpe lu
crum. Eadem arma ſunt pro tuenda patria,
& quibus latrones vtuntur ad peregrinos
occidendos. Nam quis non diceret, non tan
ti eſſe habere fundum quingentorum iuge
rum, imò neque mille, quanti eſt ſcire hanc
technam? Idque oſtendit Alexander Vero
nenſis nuper Mediolani. Nam vulneratis
ferro hac arte præſtigioſo ſeruis, tum pue
ris & tota pectoris carne transfoſſa, tum
verò coxis, illíſque vulnere perterritis, ac
nec cogitantibus, quod non dolerent (erant
autem vulnera non ex acu, ſed gladiis præ
grandibus) oleo impoſito, quod vel modi
cum ſarcocollæ, aut thuris, aut aloës, aut al
terius cuiuſpiam rei, quæ oleum non eſſe
ſimplex oſtenderet, ſtatim ſanabantur. Sa
nabantur autem (vt dixi) ob vulneris præſti
gioſi naturam: & cùm nihil conferret oleum,
omnis tamen vis ſanationis in ipſum con
ferebatur. Quamobrem tanti vendebatur,
quanti ille licitator æſtimaret. Facilè eſſet
hoc vel naſuto cuique perſuadere, has præ
ſtigias ac venefaciam ignoranti, quòd oleo illi
tam repentè perſanarentur. Addebat in tam
procliui mortalium lapſu alias vires, vtpo
te ſedandi dolores, comitialem morbum de
pellendi, vermes occidendi, finiendi febres,
quæ tum fides ipſa, tum caſus, tum impoſi
ta illa medicamenta iuuabant. Amara enim
pleraque & odorata multos poſſunt finire
dolores, flatus diſcutere, coctionem iuuare,
vermes occidere, ſoluere lentas febres, &
comitialibus prodeſſe: hæc enim omnia in
humore pituitoſo, vt plurimùm, ſedem ha
bent. Itaque medicamentoſum hoc oleum,
omnium opinione erat. Tantum verò ex eo
vendebatur, & tanti æſtimabatur, vt ſenos
fermè aureos circulator ille indies collige
ret, præter id, quód ad ægros curandos non
ſecus ac medicus quiſpiam famoſiſſimus vo
cabatur. Indutus purpura, aſturcono gene
roſo, multis comitatus famulis, ſycophantiæ
fidem faciens, & lucri exuberantis terras
circuibat. Neque minore potuiſſet tantum
impenſæ ferræ. At egregium illud oleum
vulneribus aliis adhibitum cum ille abeſſet,
prodebat dolum, nihilo aut certè valdè pa
rum melius oleo puro oliuarum: nam & pu
rum oleum, vt aliàs docuimus, vulnera re
centia ſanare poteſt, quoniam (vt anteà di
ximus) non putreſcit.
Magnes alius
carneus miræ
virtutis.
carneus miræ
virtutis.
Quomodo
auris abſque
dolore perfo
retur, & cu
tis, & cauſa
huius.
auris abſque
dolore perfo
retur, & cu
tis, & cauſa
huius.
Fraus maxi
mi quæſtus.
mi quæſtus.
Sed iam de his ſatis dictum eſt, quemad
modum & de cauſis lapidis Herculei, quibus
modum & de cauſis lapidis Herculei, quibus
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib