Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
121
121 (69)
122
122 (70)
123
123 (71)
124
124 (72)
125
125 (73)
126
126 (74)
127
127 (75)
128
128 (76)
129
129 (77)
130
130 (78)
< >
page |< < (73) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="73" file="0125" n="125" rhead="PARS PRIMA."/>
            quietem Telluris, & </s>
            <s xml:space="preserve">diurnum Solis, ac fixarum motum ſen-
              <lb/>
            ſuum teſtimonio evinci, cum apud Philoſophos jam conſtet,
              <lb/>
            ejuſmodi quæſtionem longe aliunde reſolvendam eſſe, quam
              <lb/>
            per ſenſus, in quibus debent eædem prorſus impreſſiones ſieri,
              <lb/>
            five ſtemus & </s>
            <s xml:space="preserve">nos, & </s>
            <s xml:space="preserve">Terra, ac moveantur aftra, ſive movea-
              <lb/>
            mur communi motu & </s>
            <s xml:space="preserve">nos, & </s>
            <s xml:space="preserve">Terra, ac aſtra conſiſtant.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Motum cognoſcimus per mutationem poſitionis, quam obje-
              <lb/>
            cti imago habet in oculo, & </s>
            <s xml:space="preserve">quietem per ejuſdem poſitionis
              <lb/>
            permanentiam. </s>
            <s xml:space="preserve">Tam mutatio, quam permanentia fieri poſ-
              <lb/>
            ſunt duplici modo: </s>
            <s xml:space="preserve">mutatio, primo ſi nobis immotis obje-
              <lb/>
            ctum moveatur; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">permanentia, ſi id ipſum ſtet: </s>
            <s xml:space="preserve">ſecundo,
              <lb/>
            illa, ſi objecto ſtante moveamur nos; </s>
            <s xml:space="preserve">hæc, ſi moveamur ſi-
              <lb/>
            mul motu communi. </s>
            <s xml:space="preserve">Motum noſtrum non ſentimus, niſi
              <lb/>
            ubi nos ipſi motum inducimus, ut ubi caput circumagimus,
              <lb/>
            vel ubi curru delati ſuccutimur. </s>
            <s xml:space="preserve">Idcirco habemus tum qui-
              <lb/>
            dem motum ipſum pro nullo, niſi aliunde admoneamur de
              <lb/>
            e
              <unsure/>
            odem motu per cauſas, quæ nobis ſint cognitæ, ut ubi pro-
              <lb/>
            vehimur portu, quo caſu vector, qui jam diu affuevit ideæ lit-
              <lb/>
            toris ſtantis, & </s>
            <s xml:space="preserve">navis promotæ per remos, vel vela, corrigit
              <lb/>
            apparentiam illius, terræque, urbesque recedunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſibi, non il-
              <lb/>
            lis, motum adjudicat.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">160. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc Philoſophus, ne fallatur, non debet primis hiſce
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0125-01" xlink:href="note-0125-01a" xml:space="preserve">Eorum corre-
                <lb/>
              ctio, ubi depre-
                <lb/>
              h
                <gap/>
              n i
                <unsure/>
              atur, rem
                <lb/>
              alio etiam mo-
                <lb/>
              do cum ſenſu-
                <lb/>
              um apparentia
                <lb/>
              conciliari poſſe.</note>
            ideis acquirere, quas e ſenſationibus haurimus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ex illis de-
              <lb/>
            ducere conſectaria ſine diligenti perquiſitione, ac in ea quæ ab
              <lb/>
            infantia deduxit, debet diligenter inquirere. </s>
            <s xml:space="preserve">Si inveniat,
              <lb/>
            eaſdem illas ſenſuum perceptiones duplici modo æque fieri poſ-
              <lb/>
            ſe; </s>
            <s xml:space="preserve">peccabit utique contra Logicæ etiam naturalis leges, ſi al-
              <lb/>
            terum modum præ altero pergat eligere, unice, quia alterum
              <lb/>
            antea non viderat, & </s>
            <s xml:space="preserve">pro nullo habuerat, & </s>
            <s xml:space="preserve">idcirco alteri
              <lb/>
            tantum aſſueverat. </s>
            <s xml:space="preserve">Id vero accidit in caſu noſtro; </s>
            <s xml:space="preserve">ſenſatio-
              <lb/>
            nes habebuntur eædem, ſive materia conſtet punctis prorſus
              <lb/>
            inextenſis, & </s>
            <s xml:space="preserve">diſtantibus inter ſe per intervalla minima, quæ
              <lb/>
            ſenſum fugiant, ac vires ad illa intervalla pertinentes organo-
              <lb/>
              <gap/>
            um noſtrorum fibras ſine ulla ſenſibili interruptione afficiant,
              <lb/>
            five continua fit, & </s>
            <s xml:space="preserve">per immediatum contactum agat. </s>
            <s xml:space="preserve">Pate-
              <lb/>
            bit autem in tertia hujusce operis parte, quo pacto proprie-
              <lb/>
            tates omnes ſenſibiles corporum generales, immo etiam ipſo-
              <lb/>
            rum præcipua diſcrimina, cum punctis hiſce indiviſibilibus
              <lb/>
            conveniant, & </s>
            <s xml:space="preserve">quidem multo ſane melius, quam in communi
              <lb/>
            ſententia de continua extenſione materiæ. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem erra-
              <lb/>
            bit contra rectæ ratiocinationis uſum, qui ex præjudicio ab
              <lb/>
            hujuſce conciliationis, & </s>
            <s xml:space="preserve">alterius hujuſce ſenſationum noſtrarum
              <lb/>
            cauſæ ignoratione inducto, continuam extenſionem ut proprie-
              <lb/>
            tatem neceffariam corporum omnino credat, & </s>
            <s xml:space="preserve">multo magis,
              <lb/>
            qui cenſeat, materialis ſubſtantiæ ideam in ea ipſa continua
              <lb/>
            extenſione debere conſiſtere.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">161. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum quo magis evidenter conſtet horum præjudicio-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0125-02" xlink:href="note-0125-02a" xml:space="preserve">Ordo idearum,
                <lb/>
              quas hauſimus
                <lb/>
              circa corpus:</note>
            rum origo, afferam hic differtationis De Materiæ </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>