1ad boream ferrum dirigit, vel ad auſtrum.
Relinquere etiam aliquas dubitationes po
ſteris licet. Nunc ad ferrugineum magnetem
oratio ipſa retrahatur. Naſcitur in Hiſpania
& Ilua etiam inſula, quæ inter Cyrnum ſeu
Corſicam, atque Italiam iacet. Elba nunc
dicitur, pluribúſque aliis regionibus: ſed
propinquioribus adduximus, vt manifeſti
erroris arguantur, qui ob regiones ipſas, in
quibus oritur ferrum, dirigi putant: neque
enim regiones ipſæ vbi oritur hic lapis, re
ſpiciunt oras eas, quas ferrum magnete illi
tum, neque vna eſt tantùm regio, quæ illum
ferat. Eſt & ſubſtantia ferro ac pondere ſi
milis, vt maſculus quaſi dicatur. Porrò in
his, quæ ſenſu prædita ſunt, maſculus ad fœ
minam mouetur: ſenſu enim trahitur. In his
quæ ſenſu carent, fœmina à maſculo trahi
tur. Ob id igitur ferrum à magnete trahitur
ac rapitur: mutuò tamen (vt dixi) feruntur
alterum ad alterum. Sed cur nullum aliud
metallum à lapide vllo alio trahitur? quo
niam nullum metallum adeò frigidum eſt,
quemadmodum ferrum, neque forſan om
ninò eſſe non poteſt, vt metalla alia ab aliis
trahantur lapidibus. Viribus celebrantur,
ſarcophagus, calamochus, halcyonium, pu
mex, ſmiris, tripolis. Sarcophagus quaſi car
nes edens, leuis, candidus, ſubcinereus, fria
bilis, in cuius ſuperficie ſumma velut ferina
quædem leuis reſidet, in imo autem at
que intus vt venæ luteæ. Ex hoc antiqui ſe
pulchra faciebant, quòd in quadraginta
diebus corpora ipſa præter dentes abſume
rentur.
Relinquere etiam aliquas dubitationes po
ſteris licet. Nunc ad ferrugineum magnetem
oratio ipſa retrahatur. Naſcitur in Hiſpania
& Ilua etiam inſula, quæ inter Cyrnum ſeu
Corſicam, atque Italiam iacet. Elba nunc
dicitur, pluribúſque aliis regionibus: ſed
propinquioribus adduximus, vt manifeſti
erroris arguantur, qui ob regiones ipſas, in
quibus oritur ferrum, dirigi putant: neque
enim regiones ipſæ vbi oritur hic lapis, re
ſpiciunt oras eas, quas ferrum magnete illi
tum, neque vna eſt tantùm regio, quæ illum
ferat. Eſt & ſubſtantia ferro ac pondere ſi
milis, vt maſculus quaſi dicatur. Porrò in
his, quæ ſenſu prædita ſunt, maſculus ad fœ
minam mouetur: ſenſu enim trahitur. In his
quæ ſenſu carent, fœmina à maſculo trahi
tur. Ob id igitur ferrum à magnete trahitur
ac rapitur: mutuò tamen (vt dixi) feruntur
alterum ad alterum. Sed cur nullum aliud
metallum à lapide vllo alio trahitur? quo
niam nullum metallum adeò frigidum eſt,
quemadmodum ferrum, neque forſan om
ninò eſſe non poteſt, vt metalla alia ab aliis
trahantur lapidibus. Viribus celebrantur,
ſarcophagus, calamochus, halcyonium, pu
mex, ſmiris, tripolis. Sarcophagus quaſi car
nes edens, leuis, candidus, ſubcinereus, fria
bilis, in cuius ſuperficie ſumma velut ferina
quædem leuis reſidet, in imo autem at
que intus vt venæ luteæ. Ex hoc antiqui ſe
pulchra faciebant, quòd in quadraginta
diebus corpora ipſa præter dentes abſume
rentur.
Sarcophagus.
Eadem verò ratione calx viua in cryptas
concameratas iniecta, ſuperfuſa aqua, ſi in
ea cadauera ſepeliantur, exedi ſolent, tum
verò à cadmia cum terra mixta: immodicè
enim omne tenue atque ſiccum, & quod vre
re poteſt, abſumit, non ſolùm carnes mor
tuorum, ſed etiam oſſa: atque non ſolum mor
tuorum, ſed etiam viuentium: vnde fit eſcha
roticum abſque dolore, facilè quod autem
pertundit in horis 24. Si ſana eſt cutis, ipſum
ſolum corio circumdatum imponitur: ſin au
tem ſanies, vt in ſuppurationibus ſubeſt, lo
cus aceto acerrimo lauatur. Conſtat medi
camentum è tenore ſapone, & calce viua
tenuiſſimè miſtis, adeò vt in vnguenti mol
lis formam tranſeat.
concameratas iniecta, ſuperfuſa aqua, ſi in
ea cadauera ſepeliantur, exedi ſolent, tum
verò à cadmia cum terra mixta: immodicè
enim omne tenue atque ſiccum, & quod vre
re poteſt, abſumit, non ſolùm carnes mor
tuorum, ſed etiam oſſa: atque non ſolum mor
tuorum, ſed etiam viuentium: vnde fit eſcha
roticum abſque dolore, facilè quod autem
pertundit in horis 24. Si ſana eſt cutis, ipſum
ſolum corio circumdatum imponitur: ſin au
tem ſanies, vt in ſuppurationibus ſubeſt, lo
cus aceto acerrimo lauatur. Conſtat medi
camentum è tenore ſapone, & calce viua
tenuiſſimè miſtis, adeò vt in vnguenti mol
lis formam tranſeat.
Eſcharoticum
ſine dolore.
ſine dolore.
Ergo eadem ratione ſarcophagus confert,
ſi quid aliud doloribus podagricorum, hu
mores extenuando. Sed & acetum verum
quantò acrius, eò magis vt dolore, ita & ſen
ſu priuat: nam euocant hæc quod intus eſt,
& attenuat, & diſſoluit: ideò ſtrenuè ſiccat.
Calamochus ſeu adarces, harundinum ſpu
ma, in humidis ac paluſtribus locis circa ha
rundines, & cremia naſcitur, in ſiccitati
bus ſapore ſubſalſo, viribus ſarcophago
non abſimilis. Colos alij lapidis, fora
minibus plenus, calidiſſimus eſt, & acer
rimus.
ſi quid aliud doloribus podagricorum, hu
mores extenuando. Sed & acetum verum
quantò acrius, eò magis vt dolore, ita & ſen
ſu priuat: nam euocant hæc quod intus eſt,
& attenuat, & diſſoluit: ideò ſtrenuè ſiccat.
Calamochus ſeu adarces, harundinum ſpu
ma, in humidis ac paluſtribus locis circa ha
rundines, & cremia naſcitur, in ſiccitati
bus ſapore ſubſalſo, viribus ſarcophago
non abſimilis. Colos alij lapidis, fora
minibus plenus, calidiſſimus eſt, & acer
rimus.
Podagricorum
doloribus.
doloribus.
Calamochus.
Halcyo
nium.
nium.
Huic ſimile viribus, & forma ferè quod
vocatur halcyonium, id eſt, maris ſpuma: &
eſt copioſum, at in vſu. Videtur autem à ni
do auium deductum nomen, de quo dicemus
inferius. Sed non ſolùm nidum verùm maris
recrementum quoddam vile hoc nomine
appellamus: & vt in vniuerſum dicam, Hal
cyonium homonymum eſt.
vocatur halcyonium, id eſt, maris ſpuma: &
eſt copioſum, at in vſu. Videtur autem à ni
do auium deductum nomen, de quo dicemus
inferius. Sed non ſolùm nidum verùm maris
recrementum quoddam vile hoc nomine
appellamus: & vt in vniuerſum dicam, Hal
cyonium homonymum eſt.
Pumicem conſtat eſſe genus lapidis mol
lioris, igne ſulphureo exuſti, ac per auras de
lati. Prohibere dicitur muſtum ne ferueat,
& præſumptum ebrietatem, ſed non abſque
iactura vehementi.
lioris, igne ſulphureo exuſti, ac per auras de
lati. Prohibere dicitur muſtum ne ferueat,
& præſumptum ebrietatem, ſed non abſque
iactura vehementi.
Pumex.
Smiris è genere eſt lapidum Oſtracoſo
rum: atterit ænea rota, gemmas pleraſque, &
dentes mundat fricando. Porrò lapide, &
fragmentis Obſidianæ cælabant gemmas
Romani. Quòd ſi non ſit Smiris Potus lapis,
ignotum illis eum fuiſſe neceſſe eſt. Te
nuium partium ac denſarum, ſolidæque ſub
ſtantiæ eſt Smiris, adeò vt ferrum poliat &
exacuat: nitorémque illi, & chalybi addit.
Nitor enim fit deraſa ſuperficie, donec
æqualis ac denſa reddatur. Quamobrem
quædam nitent, quædam non. Nitent quæ
cunque dura, ac vt magis, & denſa. Itaque
lapilli pretioſi magis metallis, & metalla li
gnis. Et inter lapides adamas, quòd ſit duriſ
ſimus: inter metalla aurum, quòd ſit denſiſ
ſimum: inter ligna ebenus, inter oſſa ebur,
inter cornua buffali, eiſdem rationibus, &
quæcunque his erunt denſiora ac duriora,
magis ſplendebunt. Additur ergo ſplendor
polita ſuperficie, auróque ilito, quod aurum
quantumuis tenue ſit, ſit ſemper denſiſſi
mum. Quæ verò expoliunt, dura omnia at
que æqualia ſunt: quod verò æquale eſt,
idem tenue, vel ex tenuibus. Quamobrem
exactiùs expolit ſmiride tripolis: hæc gleba
ferruginea eſt croceo proximior, aut ſi vis
tener lapis: non ob duritiem, ſed ob tenui
tatem ſubſtantiæ. Multa autem videntur in
his molliora, cùm dura ſint. Quædam ex
mollibus dura conſtant tenaci glutino, vt ſi
lex: alia ex duris mollia, vt tripolis.
rum: atterit ænea rota, gemmas pleraſque, &
dentes mundat fricando. Porrò lapide, &
fragmentis Obſidianæ cælabant gemmas
Romani. Quòd ſi non ſit Smiris Potus lapis,
ignotum illis eum fuiſſe neceſſe eſt. Te
nuium partium ac denſarum, ſolidæque ſub
ſtantiæ eſt Smiris, adeò vt ferrum poliat &
exacuat: nitorémque illi, & chalybi addit.
Nitor enim fit deraſa ſuperficie, donec
æqualis ac denſa reddatur. Quamobrem
quædam nitent, quædam non. Nitent quæ
cunque dura, ac vt magis, & denſa. Itaque
lapilli pretioſi magis metallis, & metalla li
gnis. Et inter lapides adamas, quòd ſit duriſ
ſimus: inter metalla aurum, quòd ſit denſiſ
ſimum: inter ligna ebenus, inter oſſa ebur,
inter cornua buffali, eiſdem rationibus, &
quæcunque his erunt denſiora ac duriora,
magis ſplendebunt. Additur ergo ſplendor
polita ſuperficie, auróque ilito, quod aurum
quantumuis tenue ſit, ſit ſemper denſiſſi
mum. Quæ verò expoliunt, dura omnia at
que æqualia ſunt: quod verò æquale eſt,
idem tenue, vel ex tenuibus. Quamobrem
exactiùs expolit ſmiride tripolis: hæc gleba
ferruginea eſt croceo proximior, aut ſi vis
tener lapis: non ob duritiem, ſed ob tenui
tatem ſubſtantiæ. Multa autem videntur in
his molliora, cùm dura ſint. Quædam ex
mollibus dura conſtant tenaci glutino, vt ſi
lex: alia ex duris mollia, vt tripolis.
Smiris.
Tripolis.
Fit & tartarum ex vini fæce, quod in de
tergendo compar non habet: ob id ſordida,
& duris nata locis, & carnis excreſcentia
purgat, ac viuam carnem oſtendit.
tergendo compar non habet: ob id ſordida,
& duris nata locis, & carnis excreſcentia
purgat, ac viuam carnem oſtendit.
Tartarum.
Gypſum terra candida, tenax, leuis, fin
gendis operibus idonea, glutinans vlcera, &
illius flos à pluribus talchum vocatur. Sunt
qui talchum lapidem alium a ſpeculari eſſe
velint. Quicquid ſit talchum, eſt ſimile vitro
ſquamoſum, & perſpicuum, ac quaſi ſpecu
lare. Epotum talchum vnius auellanæ pon
dere, difficultati inteſtinorum mirum in
modum prodeſt.
gendis operibus idonea, glutinans vlcera, &
illius flos à pluribus talchum vocatur. Sunt
qui talchum lapidem alium a ſpeculari eſſe
velint. Quicquid ſit talchum, eſt ſimile vitro
ſquamoſum, & perſpicuum, ac quaſi ſpecu
lare. Epotum talchum vnius auellanæ pon
dere, difficultati inteſtinorum mirum in
modum prodeſt.
Gypſum.
Talchum.
Ex eodem genere lapis eſſe videtur cru
ſtaceus, coloris nigri, aureis diſtinctus vęnis,
ex quo tabulæ fiunt, quæ ex Norimberga
deferuntur. Forma lapides inſignes ſunt abſ
que numero. Cauſa varietatis ea, quæ in
herbis atque arboribus dicetur.
ſtaceus, coloris nigri, aureis diſtinctus vęnis,
ex quo tabulæ fiunt, quæ ex Norimberga
deferuntur. Forma lapides inſignes ſunt abſ
que numero. Cauſa varietatis ea, quæ in
herbis atque arboribus dicetur.
Trochites ſtriatus in plano: & in plani
medio punctus eſt, ex quo diriguntur ſtriæ:
ſed planum illud leui tympano circumanbi
tur. In aceto poſitus non ſecùs ac Aſtroites
mouetur ſpontè. Entrochos verò ex multis
Trochitis componitur: éſtque vis eius qua
lis partium ex quibus conſtat.
medio punctus eſt, ex quo diriguntur ſtriæ:
ſed planum illud leui tympano circumanbi
tur. In aceto poſitus non ſecùs ac Aſtroites
mouetur ſpontè. Entrochos verò ex multis
Trochitis componitur: éſtque vis eius qua
lis partium ex quibus conſtat.
Trochites.
Pentacrinos quinque lilia refert, ſtria
tus lapis.
tus lapis.
Pentacrines.
Encrinos è pluribus conſtat Pentachrinis,
ruber lapis, nigro adnaſcens. Sic Belenites
forma eſt ſagittæ, rimam habens intùs
ruber lapis, nigro adnaſcens. Sic Belenites
forma eſt ſagittæ, rimam habens intùs
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib