127103Liber Decimus.
E.
æquales, per 15.
primi Elem.
Tandem etiam per duos Quadrantes, duoſque obſeruatores quemadmo-
dum iu Luna dictum eſt, voti compotes erimus. Habita igitur quouis modo hac apparenti diametro ad cer-
@am aliquam Solis a centro diſtantiam, v. g. ad mediocrẽ, quam ſtatuimus eſſe ſemediametrorum terræ 1142.
82[Figure 82]
in qua diſtantia diameter appa.
eſt minutorum 31.
con-
ſtruatur triangulum A B C. Iſoſceles, cuius angulus A. ſit
31′. latera vero A B. A C. contineant partes æquales 1142.
quæ ſemidiametros terrę referant. hoc|eenim triangulum
ſimile, ac proportionale erit triangulo illi magno, ſub quo
Solem cernimus, quare vtſe habet in co baſis B C. ad particulas 1142. lateris A B. ira ſe habet diameter Solis,
in magno triangulo, ad mediocrem eius diſtantiam: quot igitur particulas ex illis 1142. continebit biſis
B C. totidem etiam terræ ſemidiametros continebit Solis dimetiens. vnde, & ipſa Solis dimetiens cogni-
ta erit, & conſequenter Solis ſphæræ magnitudo ad terram.
dum iu Luna dictum eſt, voti compotes erimus. Habita igitur quouis modo hac apparenti diametro ad cer-
@am aliquam Solis a centro diſtantiam, v. g. ad mediocrẽ, quam ſtatuimus eſſe ſemediametrorum terræ 1142.
ſtruatur triangulum A B C. Iſoſceles, cuius angulus A. ſit
31′. latera vero A B. A C. contineant partes æquales 1142.
quæ ſemidiametros terrę referant. hoc|eenim triangulum
ſimile, ac proportionale erit triangulo illi magno, ſub quo
Solem cernimus, quare vtſe habet in co baſis B C. ad particulas 1142. lateris A B. ira ſe habet diameter Solis,
in magno triangulo, ad mediocrem eius diſtantiam: quot igitur particulas ex illis 1142. continebit biſis
B C. totidem etiam terræ ſemidiametros continebit Solis dimetiens. vnde, & ipſa Solis dimetiens cogni-
ta erit, & conſequenter Solis ſphæræ magnitudo ad terram.
PRimi cęleſtium rerum exploratores, vt penitus Solis motum perſpectum haberent, primo obſeruarunt
eum moueri ab ortu in occaſum, non ſemper per eamdem viam, ſeu circulationem; neque oriri, aut oc-
cidere in ijſdem ſemper horizontis punctis; ſed quotidie hæc omnia variari: ſic eum in ſumma æſtate, præ-
ſertim extra Zonam torridam, incedere videbant propè verticem. dein paulatim quotidie per alias circula-
tiones a vertice remotiores; & pariter eum oriri, & occidere in punctis horizontis auſtralioribus; atque
in meridiano humilius pertranſire, donec tandem in ſumma hyeme, brunali tempore, humillime per meri-
diem incedat. vnde poſtea iterum ſupra horizontem ſubleuari incipiat, ac verſus vert cem noſtrum reuerti.
hiſce præhabitis, poſtea per inſtrumenta huius ſolaris euagationis a borea in auſtrum, & è contra, latitudi-
nem, ac metas ſeu tropicos compererunt, idque eo modo, quem ſup. in tractatu de Tropicis explicauimus.
hanc autem Tropicorum, diſtantiã inuenerunt eſſe gr. ferè 47. qui numerantur in merid ano circulo. quem
arcum ſi bifariam diuiſeris, habebis locum æquatoris circuli, ab vtroque tropico æque diſtantis per gradus
23 {1/2}. ferè. His conſtructis qua via Sol ab vno tropico ad alterum remearet inquirebant. ac tandem eodem
modo, quem ſupra cap. primo huis tract. expoſui, obſeruarunt eum per viam, ſeu ſub via, quam eclypticam
iam nominauimus perpetuo à borea in auſtrum, & viciſſim accedere, & reuerti. quanta autem ſit maxima.
eclypticæ diſtantia, & quam variationem ſubeat, quanraque ſit ſingulorum punctorum eius declinatio, di-
ctum eſt in cap. de Zodiaco, & eclyptica. cuius in ea progreſſum cum attentius obſeruarent, cognouerunt
tandem Solem percurrere totam eclypticam, & conſequenter totum Zodiacum abſoluere diebus 365. horis
5. minutis horarum 49′. quod tempus, aſtronomicus annus, tropicus ſi ad tropicos, æquinoctialis ſi ad æqui-
noctialem referatur, vertens, actemporalis, naturaliſque appellatus eſt. initiumq; ac finem huius annuæ reuo-
lutionis ſtatuerunt eſſe vel punctum vnum ſolſtitiale, ſeu tropicale, aut æquinoctiale alterum. vnde ſequitur
Solem ſingulis diebus in vniuerſum progredi in eclyptica m. 59′ 8. 19 1′1. & c. hunc autem in eclyptica pro-
greſſum animaduerterunt fieri ab occaſu in ortum, ſeu ſecundum ſignorum ordinem ac ſequelam. Huncq;
etiam proprium Solis motum ſtatuernnt, motumque in longitudinem appellarunt. quem ſic facile cogno-
uerunt; viderunt enim ſtellas, quæ mane ante Solem oriuntur quo idie c tius oriri, ac Solem magis præue-
ni re; quod inde neceſſe oritur quia Sol ab eis paulatim verſus orientem recedit. idem ex ſtellis veſpertinis
aſſequi licuit, quibus Sol quotidie veſperi fit propior, donec eas aſſequatur, ac ſuo lumine occultet.
eum moueri ab ortu in occaſum, non ſemper per eamdem viam, ſeu circulationem; neque oriri, aut oc-
cidere in ijſdem ſemper horizontis punctis; ſed quotidie hæc omnia variari: ſic eum in ſumma æſtate, præ-
ſertim extra Zonam torridam, incedere videbant propè verticem. dein paulatim quotidie per alias circula-
tiones a vertice remotiores; & pariter eum oriri, & occidere in punctis horizontis auſtralioribus; atque
in meridiano humilius pertranſire, donec tandem in ſumma hyeme, brunali tempore, humillime per meri-
diem incedat. vnde poſtea iterum ſupra horizontem ſubleuari incipiat, ac verſus vert cem noſtrum reuerti.
hiſce præhabitis, poſtea per inſtrumenta huius ſolaris euagationis a borea in auſtrum, & è contra, latitudi-
nem, ac metas ſeu tropicos compererunt, idque eo modo, quem ſup. in tractatu de Tropicis explicauimus.
hanc autem Tropicorum, diſtantiã inuenerunt eſſe gr. ferè 47. qui numerantur in merid ano circulo. quem
arcum ſi bifariam diuiſeris, habebis locum æquatoris circuli, ab vtroque tropico æque diſtantis per gradus
23 {1/2}. ferè. His conſtructis qua via Sol ab vno tropico ad alterum remearet inquirebant. ac tandem eodem
modo, quem ſupra cap. primo huis tract. expoſui, obſeruarunt eum per viam, ſeu ſub via, quam eclypticam
iam nominauimus perpetuo à borea in auſtrum, & viciſſim accedere, & reuerti. quanta autem ſit maxima.
eclypticæ diſtantia, & quam variationem ſubeat, quanraque ſit ſingulorum punctorum eius declinatio, di-
ctum eſt in cap. de Zodiaco, & eclyptica. cuius in ea progreſſum cum attentius obſeruarent, cognouerunt
tandem Solem percurrere totam eclypticam, & conſequenter totum Zodiacum abſoluere diebus 365. horis
5. minutis horarum 49′. quod tempus, aſtronomicus annus, tropicus ſi ad tropicos, æquinoctialis ſi ad æqui-
noctialem referatur, vertens, actemporalis, naturaliſque appellatus eſt. initiumq; ac finem huius annuæ reuo-
lutionis ſtatuerunt eſſe vel punctum vnum ſolſtitiale, ſeu tropicale, aut æquinoctiale alterum. vnde ſequitur
Solem ſingulis diebus in vniuerſum progredi in eclyptica m. 59′ 8. 19 1′1. & c. hunc autem in eclyptica pro-
greſſum animaduerterunt fieri ab occaſu in ortum, ſeu ſecundum ſignorum ordinem ac ſequelam. Huncq;
etiam proprium Solis motum ſtatuernnt, motumque in longitudinem appellarunt. quem ſic facile cogno-
uerunt; viderunt enim ſtellas, quæ mane ante Solem oriuntur quo idie c tius oriri, ac Solem magis præue-
ni re; quod inde neceſſe oritur quia Sol ab eis paulatim verſus orientem recedit. idem ex ſtellis veſpertinis
aſſequi licuit, quibus Sol quotidie veſperi fit propior, donec eas aſſequatur, ac ſuo lumine occultet.
Hinc etiam diligenter annotarunt Solem ad eandem affixam ſtellam reuerti diebus 365.
horis 6 min.
9@
huncque circuirum, annum ſydereum, appellarunt; qui paulo maior eſt anno tropico quoniam ſtellæ motu
proprio tardiſſimo mouentur verſus ortum, quapropter ad eas Sol tardius reuertitur, quam ad ſtabile æqui-
noctij punctum.
huncque circuirum, annum ſydereum, appellarunt; qui paulo maior eſt anno tropico quoniam ſtellæ motu
proprio tardiſſimo mouentur verſus ortum, quapropter ad eas Sol tardius reuertitur, quam ad ſtabile æqui-
noctij punctum.
Vt autem prædictas motuum, atq;
annorum quantitates quam exactiſſime definirent, hanc methodum
inierunt. primo omnium tempus ſeu momentum, quo Sol in aliquod quatuor punctorum cardinalium Zo-
diaci ingreditur, accuratiſſime obſeruarunt. quoniam vero ingreſſus in duo puncta ſolſtitialia difficilior ſit,
quam in puncta ęquinoctialia (quia hic Solis declinatio magis ſenſibiliter ad ſingulos dies variatur) propte-
rea de eo, hoc eſt, qua ratione momentum æquinoctij deprehendatur, nunc dicemus.
inierunt. primo omnium tempus ſeu momentum, quo Sol in aliquod quatuor punctorum cardinalium Zo-
diaci ingreditur, accuratiſſime obſeruarunt. quoniam vero ingreſſus in duo puncta ſolſtitialia difficilior ſit,
quam in puncta ęquinoctialia (quia hic Solis declinatio magis ſenſibiliter ad ſingulos dies variatur) propte-
rea de eo, hoc eſt, qua ratione momentum æquinoctij deprehendatur, nunc dicemus.
Momentum ingreſſus Solis in puncta Aequinoctia determinare. Cap. V.
ANte omnia neceſſe eſt exactè altititudinem poli, ac proinde altitudinem æquatoris meridianam loci il-
lius, vbi fit obſeruatio, & præterea declinationes punctorum eclypticæ ab æquatore, de qu bus iam egi-
mus, prænouiſſe. poſtea per noſtrum Quadrantem, circa tempus æquinoctij obſeruandi, obſerua diligenter
meridianas Solis altitudines eo modo, quo ſupra Tropicorum diſtantiam, & æquatoris altitudinem obſerua-
re docuim 28. ſi enim altitudo Solis meridiana fuerit omnino æqualis altitudini æquatoris, erit tunc tempo-
ris in meridie ipſum Æquinoctij momentum, ideſt, in puncto meridiei Sol Arietem vel Lib am vna cum
æquatore attinget. Si iuxta vernale æquinoctlum altitudo Solis meridiana fuerit proximè minor altitudine
æquatoris, erit is defectus aliquot minutorum. pro ſingulis igitur minutis vnam horam accipe, tot enim ho-
ris poſt illius diei meridiem erit æquinoctij inſtans quot minutis deficit illa altitudo. Idem proportionaliter
fiat ad autumni æquinoctium explorãdum, notetur enim altitudo meridiana Solis proximè maior
lius, vbi fit obſeruatio, & præterea declinationes punctorum eclypticæ ab æquatore, de qu bus iam egi-
mus, prænouiſſe. poſtea per noſtrum Quadrantem, circa tempus æquinoctij obſeruandi, obſerua diligenter
meridianas Solis altitudines eo modo, quo ſupra Tropicorum diſtantiam, & æquatoris altitudinem obſerua-
re docuim 28. ſi enim altitudo Solis meridiana fuerit omnino æqualis altitudini æquatoris, erit tunc tempo-
ris in meridie ipſum Æquinoctij momentum, ideſt, in puncto meridiei Sol Arietem vel Lib am vna cum
æquatore attinget. Si iuxta vernale æquinoctlum altitudo Solis meridiana fuerit proximè minor altitudine
æquatoris, erit is defectus aliquot minutorum. pro ſingulis igitur minutis vnam horam accipe, tot enim ho-
ris poſt illius diei meridiem erit æquinoctij inſtans quot minutis deficit illa altitudo. Idem proportionaliter
fiat ad autumni æquinoctium explorãdum, notetur enim altitudo meridiana Solis proximè maior