Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

List of thumbnails

< >
131
131 (79)
132
132 (80)
133
133 (81)
134
134 (82)
135
135 (83)
136
136 (84)
137
137 (85)
138
138 (86)
139
139 (87)
140
140 (88)
< >
page |< < (75) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <pb o="75" file="0127" n="127" rhead="PARS PRIMA."/>
          <note position="right" xml:space="preserve">Præjudicia in-
            <lb/>
          de orta exten-
            <lb/>
          ſionis continuæ
            <lb/>
          ut eſſentia lis,
            <lb/>
          odorum &c., ut
            <lb/>
          accidentalium.</note>
          <p>
            <s xml:space="preserve">163. </s>
            <s xml:space="preserve">In hac tanta rerum caligine ea prima ſeſe obtule-
              <lb/>
            runt animo, quæ minus alta indagine, minus intentis refle-
              <lb/>
            xionibus indigebant, eaque ipſa ideis toties repetitis altius
              <lb/>
            impreſſa ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">tenacius adhæſerunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">quendam veluti
              <lb/>
            campum nacta prorſus vacuum, & </s>
            <s xml:space="preserve">adhuc immunem, ſuo
              <lb/>
            quodammodo jure quandam veluti poſſeſſionem inierunt.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Intervalla, quæ ſub ſenſum nequaquam cadebant, pro nul-
              <lb/>
            lis habita: </s>
            <s xml:space="preserve">ca, quorum ideæ femper ſimul conjunctæ exci-
              <lb/>
            tabantur, habita ſunt pro iiſdem, vel arctiſſimo, & </s>
            <s xml:space="preserve">neceffa-
              <lb/>
            rio nexu inter ſe conjunctis. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc illud effectum eſt, ut
              <lb/>
            ideam extenſionis continuæ, ideam impenetrabilitatis prohi-
              <lb/>
            bentis ulteriorem motum in ipſo tantum contactu corpo-
              <lb/>
            ribus affinxerimus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad omnia, quæ ad corpus pertinent,
              <lb/>
            ac ad materiam, ex qua ipſum conſtat, temere tranſtule-
              <lb/>
            rimus: </s>
            <s xml:space="preserve">quæ ipſa cum primum inſediſſent animo, cum fre-
              <lb/>
            quentiſſimis, immo perpetuis phænomenis, & </s>
            <s xml:space="preserve">experimen-
              <lb/>
            tis con
              <gap/>
            rmarentur; </s>
            <s xml:space="preserve">ita tenaciter ſibi invicem adhæſerunt,
              <lb/>
            ita firmiter ideæ corporum immixta ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">cum ea
              <lb/>
            copulata; </s>
            <s xml:space="preserve">ut ea ipſa pro primis corporibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">omnium
              <lb/>
            corporearum rerum, nimirum etiam materiæ corpora com-
              <lb/>
            ponentis, ejuſque partium proprietatibus maxime intrinſecis,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ad naturam, atque eſſentiam earundem pertinentibus,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">tum habuerimus, & </s>
            <s xml:space="preserve">nunc etiam habeamus, niſi nos
              <lb/>
            præjudiciis ejuſmodi liberemus. </s>
            <s xml:space="preserve">Extenſionem nimirum
              <lb/>
            continuam, impenetrabilitatem ex contactu, compoſitio-
              <lb/>
            nem ex partibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">figuram, non ſolum naturæ corpo-
              <lb/>
            rum, ſed etiam corporeæ materiæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſingulis ejuſdem
              <lb/>
            partibus, tribuimus tanquam proprietates eſſentiales: </s>
            <s xml:space="preserve">cæ-
              <lb/>
            tera, quæ ſerius, & </s>
            <s xml:space="preserve">poſt aliquem reflectendi uſum depre-
              <lb/>
            hendimus, colorem, ſaporem, odorem, ſonum, tanquam
              <lb/>
            accidentales quaſdam, & </s>
            <s xml:space="preserve">adventitias proprietates conſidera-
              <lb/>
            vimus.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">164. </s>
            <s xml:space="preserve">Ita ego ibi, ubi Theoriam virium deinde refero, quam
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0127-02" xlink:href="note-0127-02a" xml:space="preserve">Binæ propoſi-
                <lb/>
              tiones diſſer-
                <lb/>
              tationis totam
                <lb/>
              Theoriam con-
                <lb/>
              tinentis.</note>
            fupra hic expoſui, ac ad præcipuas corporum proprietates
              <lb/>
            applico, quas ex illa deduco, quod hic præſtabo in parte
              <lb/>
            tertia. </s>
            <s xml:space="preserve">Ibi autem ea adduxeram ad probandam primam e ſe-
              <lb/>
            quentibus propoſitionibus, quibus probatis & </s>
            <s xml:space="preserve">evincitur Theo-
              <lb/>
            ria mea, & </s>
            <s xml:space="preserve">vindicatur: </s>
            <s xml:space="preserve">ſunt autem hujuſmodi: </s>
            <s xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:space="preserve">Nullo
              <lb/>
            prorſus argumento evincitur materiam habere extenſionem con-
              <lb/>
            tinuam, & </s>
            <s xml:space="preserve">non potius conſtare e punctis prorſus indiviſibilibus
              <lb/>
            a ſe per aliquod intervallum diſtantibus; </s>
            <s xml:space="preserve">nec ulla ratio ſecluſis
              <lb/>
            præjudiciis ſuadet extenſionem ipſam continuam potius, quam com-
              <lb/>
            poſitionem e punctis prorſus indiviſibilibus, inextenſis, & </s>
            <s xml:space="preserve">nul-
              <lb/>
            lum continuum extenſum conſtituentibus. </s>
            <s xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:space="preserve">Sunt argumenta,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ſatis valida illa quidem, quæ hanc compoſitionem e punctis in-
              <lb/>
            diviſibilibus evincant extenſioni ipſi continuæ præferri oportere.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">165. </s>
            <s xml:space="preserve">At quodnam extenſionis genus erit iſtud, quod e
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0127-03" xlink:href="note-0127-03a" xml:space="preserve">Quo pacto
                <lb/>
              congeries pu
                <gap/>
                <lb/>
              ctorum coale.</note>
            punctis inextenſis, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſpatio imaginario, ſive puro </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>