Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.005602">
                <pb pagenum="478" xlink:href="016/01/127.jpg"/>
              ſecundùm longitudinem: alium continet la­
                <lb/>
              pidem, qui aurea ei iungitur armatura.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005603">Cúmque ex his quidam paleas trahant, fru­
                <lb/>
              ſtra creditum eſt Lyncurios eſſe, cùm his naſ­
                <lb/>
              cantur locis, quibus procul ſunt Lynces.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg806"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005604">
                <margin.target id="marg805"/>
              Encrinos.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005605">Belenites.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005606">
                <margin.target id="marg806"/>
              Conchites.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005607">Conchites conchæ ſimilitudine, liris in­
                <lb/>
              curuis, atque aurea decorus armatura. </s>
              <s id="s.005608">Eſt
                <lb/>
              & aliud Conchitis genus, marmoríſque ſpe­
                <lb/>
              cies, candida, mollitia, in qua conchyliorum
                <lb/>
              teſtæ ſemper inueniri ſolent: olim nullibi
                <lb/>
              niſi apud Megaram vrbem, teſte Pauſania.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005609">Atque hoc certum indicium, perfuſam an­
                <lb/>
              teà mari regionem illam. </s>
              <s id="s.005610">Nam conchylio­
                <lb/>
              rum teſtæ cùm diuturnæ ſint, inter lapides
                <lb/>
              ac ſub terra multis in locis lapideſcunt, for­
                <lb/>
              ma retenta, ſubſtantia verò mutata. </s>
              <s id="s.005611">Cur ve­
                <lb/>
              rò armaturis plerique muniantur aureis vel
                <lb/>
              argenteis, cauſa eſt materia ſalſedinis mini­
                <lb/>
              mè expers: nitet enim ſal: & ex pura qua­
                <lb/>
              dam parte conſtant. </s>
              <s id="s.005612">Quæ verò ex conchiliis
                <lb/>
              fiunt, è ſalſa quadam parte conſtant: hæc ex­
                <lb/>
              terius eiecta, immenſo loci frigore armatu­
                <lb/>
              ram conficit, quoniam aquea pars ſplendet.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005613">Quoniam verò aqueum benè immiſtum eſt
                <lb/>
              terreo tenui, non abſumitur. </s>
              <s id="s.005614">Sunt verò ho­
                <lb/>
              rum quædam ſagacis naturæ, & certum fi­
                <lb/>
              nem ſpectantis, quædam perennis mundi
                <arrow.to.target n="marg807"/>
                <lb/>
              argenta. </s>
              <s id="s.005615">Oſtracis verò oſtreis ſimilis, vt ſpe­
                <lb/>
              cularis foditur. </s>
              <s id="s.005616">Sic onychites odoratis vn­
                <lb/>
              guibus forma haud abſimilis. </s>
              <s id="s.005617">Et Ctenites in
                <lb/>
              pectinis effigiem ſtriatus. </s>
              <s id="s.005618">Strombites verò
                <lb/>
              in cochleæ formam turbinatus, atque in
                <lb/>
              acutum tendens.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg808"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005619">
                <margin.target id="marg807"/>
              Oſtracis.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005620">Onychites.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005621">Ctenites­
                <lb/>
              Strumbites.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005622">
                <margin.target id="marg808"/>
              Porphoroi­
                <lb/>
              des.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005623">Myites.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005624">Rhonbytes.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005625">Porphyroides cinerei coloris, aculeis, pur­
                <lb/>
              pureis inſtar armaturæ clauis ſcatens. </s>
              <s id="s.005626">Myi­
                <lb/>
              tes muſculo ſimilis eſt, extremis tenuioribus,
                <lb/>
              medio tumens. </s>
              <s id="s.005627">At rhombites duorum eſt
                <lb/>
              generum: alius ſquamis conſtat rhombi ſi­
                <lb/>
              militudinem habentibus, à quibus nomen
                <lb/>
              accepit, hic candidus eſt: alius habet cylin­
                <lb/>
              dri compreſſi figuram, verùm ſtriatus infrà,
                <lb/>
              ſupráque, adeò vt rhombi figuram refe­
                <lb/>
              rant.
                <arrow.to.target n="marg809"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005628">
                <margin.target id="marg809"/>
              Pentagonus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005629">Hexagonus.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005630">Pentagonus, hexagonúſque marginem
                <lb/>
              habent, & in medio planitiem vt fritillus,
                <lb/>
              in qua punctus eſt, à quo vt in trochitis ra­
                <lb/>
              diis vſque ad extrema deferuntur. </s>
              <s id="s.005631">Omnes
                <lb/>
              hos Hildesheimius Saxoniæ tractus mittit,
                <lb/>
              detulítque ad Georgium Agricolam Vale­
                <lb/>
              rius Cordus herbarum vir ſcientiſſimus,
                <lb/>
              quem ſtudio varia diſcendi Romæ degen­
                <lb/>
              tem, cùm Germanus eſſet, mors immatura
                <lb/>
              præuenit, omnium eruditorum ac bonorum
                <lb/>
              dolore. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005632">Hic idem alios etiam detulit lapides, for­
                <lb/>
              ma ſingulari ac mirabili: quemadmodum
                <arrow.to.target n="marg810"/>
                <lb/>
              gloſſopetram pici linguæ ſimilem, Lunæ
                <lb/>
              bergi in aluminoſis fodinis inuentam: & Se­
                <lb/>
              leniten forma renaſcentis in cornua lunæ:
                <lb/>
              hic aurea modò, modò argentea, vel ada­
                <lb/>
              mantina armatura integitur, inuenitúrque
                <lb/>
              in Mariæburgo. </s>
              <s id="s.005633">Sicut in agro Treuirenſi
                <lb/>
              hyſterapetra, quæ formam pudendi refert
                <lb/>
              muliebris: nigérque hic eſt lapis, ac prædu­
                <lb/>
              rus. </s>
              <s id="s.005634">Et iuxta Salphedam Truringiorum in
                <lb/>
              puteo viginti orgiis profundo effoſſus lapis,
                <lb/>
              qui ad vnguem pectoris humani integri for­
                <lb/>
              mam referebat, cum coſtarum diſcrimini­
                <lb/>
              bus: erat tamen paulò pectore humano an­
                <lb/>
              guſtior. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005635">
                <margin.target id="marg810"/>
              Gloſſo petra.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005636">Selenites.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005637">Hyſterape­
                <lb/>
              tra, lapis mi­
                <lb/>
              ras.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005638">Detulit ille idem lapides colore conſpi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg811"/>
                <lb/>
              cuos. </s>
              <s id="s.005639">Amochryſum aurei coloris, ſquamo­
                <lb/>
              ſum ex qua arena fit aurei coloris literis ſic­
                <lb/>
              candis apta: expertus ſum, ſi in igne conti­
                <lb/>
              neatur die vna tota, vberiorem arenæ co­
                <lb/>
              piam reddere, ac meliorem, pulchriorémque.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005640">Sic & Armaturam: ſquamoſus eſt & hic la­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg812"/>
                <lb/>
              pis, verùm coloris argentei, eidem vſui, ſi
                <lb/>
              non alteri ſaltem aptus. </s>
              <s id="s.005641">Hieracites quoque
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg813"/>
                <lb/>
              ſtriis & colore pennas accipitris, aut perdi­
                <lb/>
              cis imitatur. </s>
              <s id="s.005642">Et pyrauſtus, qui rutilus eſt co­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg814"/>
                <lb/>
              lore, aurea inſignis armatura, cauus, nitens:
                <lb/>
              vnde non ſecùs ac ſpeculum cauum Soli ex­
                <lb/>
              poſitus, ignem accendit: in Hildesheimio
                <lb/>
              tractu hic etiam ab illo inuentus eſt. </s>
              <s id="s.005643">Porrò
                <lb/>
              de Alabandico, quòd diuerſas referat figuras
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg815"/>
                <lb/>
              pictas, ſatis eſt ſcire. </s>
              <s id="s.005644">Diximus & de onyche,
                <lb/>
              & lapidibus, qui in agro Veronenſi inue­
                <lb/>
              niuntur: nam & in marmore quandoque re­
                <lb/>
              gij capitis figura cum diademate viſa eſt: at­
                <lb/>
              que hæc (vt dixi
                <emph type="italics"/>
              )
                <emph.end type="italics"/>
              quandoque fortuitò, quan­
                <lb/>
              doque ob naturam lapidis contingunt. </s>
              <s id="s.005645">Di­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg816"/>
                <lb/>
              ximus & de cruſtaceis lapidibus, qui igni re­
                <lb/>
              ſiſtunt: & de ſilice, qui etiam aduerſus aquas
                <lb/>
              reſiſtit, & ab ignibus liquatur,
                <expan abbr="quódq;">quódque</expan>
              mon­
                <lb/>
              tium cacumina ob ventos, & frigora fran­
                <lb/>
              guntur, lapidum fruſtis decidentibus. </s>
              <s id="s.005646">Super­
                <lb/>
              eſt, vt de nigris ſectilibus agamus, quorum
                <lb/>
              in Italia copia maxima eſt, pretium nullum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005647">Molles ſunt, & fruſtis eiuſdem lapidis albæ
                <lb/>
              lineæ in eis deſcribuntur. </s>
              <s id="s.005648">Lituram ſola ſali­
                <lb/>
              ua facit. </s>
              <s id="s.005649">Nec diu tamen retinent, etiamſi
                <lb/>
              non deleas. </s>
              <s id="s.005650">Vtiles meditationibus, ſi non
                <lb/>
              tam facilè frangerentur. </s>
              <s id="s.005651">Ob id tabulæ exco­
                <lb/>
              gitatæ è tenui lino obducto gypſo, ac ſuper
                <lb/>
              gypſum vernice (ſic enim hoc liquoris ge­
                <lb/>
              nus vocant) quæ flectuntur, nec franguntur:
                <lb/>
              atramentúmque ſcriptorium recipiunt, diú­
                <lb/>
              que retinent, nec remittunt niſi madida
                <lb/>
              ſpongia: quod olim tabularum genus cogni­
                <lb/>
              tum fuiſſe credo, atque in vſu, ex Auguſti
                <lb/>
              ioco, quòd Aiax in ſpongiam incubuiſſet:
                <lb/>
              quamuis frequens vſus eſſet ceræ ac ſtyli pro
                <lb/>
              epiſtolis ac medicationibus: æterna autem
                <lb/>
              monumenta ære cælabantur. </s>
              <s id="s.005652">Alij nunc ta­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg817"/>
                <lb/>
              bellis ex ligno ficus ac cinere oſſium, quod
                <lb/>
              antiquitus ex M. </s>
              <s id="s.005653">Marcelli elogio cognitum
                <lb/>
              fuiſſe perſpicuum eſt, pro abacis vtuntur.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005654">Quòd verò animam lapidibus ineſſe neceſſe
                <lb/>
              ſit, hoc abundè ſuperiùs demonſtratum eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005655">Atque vtinam non ineſſet vita lapidibus, ni­
                <lb/>
              hil enim prohiberet puluere è multis ſma­
                <lb/>
              ragdis ſepulto ſub terra,
                <expan abbr="additóq;">additóque</expan>
              humore pel­
                <lb/>
              lucido, magnam gemmam procreari. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005656">
                <margin.target id="marg811"/>
              Amochryſo</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005657">
                <margin.target id="marg812"/>
              Armatura.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005658">
                <margin.target id="marg813"/>
              Hieracites.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005659">
                <margin.target id="marg814"/>
              Pyrauſtus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005660">
                <margin.target id="marg815"/>
              Alabandi­
                <lb/>
              cus.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005661">
                <margin.target id="marg816"/>
              Tabulæ ſcri­
                <lb/>
              ptoriæ.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005662">
                <margin.target id="marg817"/>
              Ni lapides
                <lb/>
              viuerent,
                <lb/>
              gemmæ ar­
                <lb/>
              te fieri poſ­
                <lb/>
              ſent.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005663">Duplici autem modo augeri lapides, ex
                <lb/>
              dictis intelligere poſſumus: vel quòd per
                <lb/>
              venas materia accedat ſemper, nutriatúrque
                <lb/>
              lapis non ſecùs atque humo: vel quòd po­
                <lb/>
              tentia tale ſit, velut in generatione pulli ex
                <lb/>
              ouo, fiat actu tale: nam ſucceſſione dierum
                <lb/>
              totus pullus abſoluitur: partes autem in ma­
                <lb/>
              teria eodem tempore cum magnitudine ſua
                <lb/>
              fermè tota initium ſumunt, vt prius candi­
                <lb/>
              dum rubeſcat, inde concreſcat in neruos,
                <lb/>
              oſſa, membranas, ac talia. </s>
              <s id="s.005664">Nec etiam quòd
                <lb/>
              in aqua deſcendant lapides, terrei dici me­
                <lb/>
              rentur, ſed ſufficit concreto humido quan­
                <lb/>
              tulacunque pars terræ ad deſcenſum. </s>
              <s id="s.005665">Pellu­
                <lb/>
              cidi tamen omnes aquea ſubſtantia ſunt,
                <lb/>
              vel frigore concreti, quamobrem ab igne </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>