Buonamici, Francesco, De motu libri X

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="108"/>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Nonnulla ad ſententias veterum pertinentia notantur, & eorum primum qui ens vnum
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg906"/>
                <lb/>
                <emph type="italics"/>
              & immobile poſuerunt. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXV
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg906"/>
              E</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>QVANVIS ea quę de veterum ſententiis ad nos peruenere, ſatis ab Ariſtotele tractata fue­
                <lb/>
              rint, & ſedulò confutata, vt nihil de illarum falſitate ſit dubitandum, & quod tum illa tem­
                <lb/>
              pora ferebant, viuentibus atque florentibus earum patronis, hodie illorum dictis exploſis & ſe­
                <lb/>
              ctis extinctis, nihil neceſſe videatur ea retractare. </s>
              <s>Tùm etiam quòd à doctiſsimis viris hęc omnia
                <lb/>
              cum ſumma cura ac diligentia conſcripta ſunt: attamen & in hoc loco parcius quidem verſari
                <lb/>
              libitum eſt, vt ſiqua mihi ſuccurrant quæ ad explanationem Ariſtotelicę ſententiæ conducant, iis
                <lb/>
              ſtudioſos veri non defraudem. </s>
              <s>In primis autem omnes ad quatuor fontes referuntur. </s>
              <s>aut enim
                <lb/>
              ponitur vnum principium, atque id vel mobile, vel immobile. </s>
              <s>aut etiam plura, atque illa quidem
                <lb/>
              vel finita, vel infinita. </s>
              <s>De ſingulis ſeorſum aliqua dicamus. </s>
              <s>& cùm de ſumma rerum agant ij qui
                <lb/>
              ponunt vnum principium idque immobile; ſummouent enim fundamenta methodi naturalis;
                <lb/>
              cum illis item in primis agamus. </s>
              <s>Huius ſectæ patroni fuere complures, ſed de his potiſsimè vide­
                <lb/>
              tur meminiſſe Philoſophus. </s>
              <s>Xenophane, Meliſſo, Parmenide, Lycophrone, & Zenone. </s>
              <s>Hos om­
                <lb/>
              nes miris modis agitat Ariſtoteles, & eorum ſententias conuellendo & rationum fallacias
                <expan abbr="indicã-do">indican­
                  <lb/>
                do</expan>
              . </s>
              <s>Neque eo nomine ſolùm, quòd oppugnent euidentia motum, ſcilicet, & multitudinem quæ
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg907"/>
                <lb/>
              ſunt affectiones ſubſtantiæ naturalis, & quorum cauſſas in hac methodo exploramus;
                <expan abbr="verumetiã">verumetiam</expan>
                <lb/>
              quia methodi rationem tollunt: quippe quòd vim principij ſubuertant. </s>
              <s>Itaque fruſtra ſcientia
                <lb/>
              quæretur, ſi nullum extet principium. </s>
              <s>Vnum enim eſſe poteſt, vt ſi Deus à quo vniuerſa pendent,
                <lb/>
              ante illa ſtatuatur quę pendent ab ipſo: atqui ſine illis erit quidem, non tamen principium. </s>
              <s>Scien­
                <lb/>
              tia verò ſine principiis non exiſtit: atque adeò, vt qui de ſcientia cogitat, in eius intelligentiam
                <expan abbr="cõ-tinuò">con­
                  <lb/>
                tinuò</expan>
              principia cadant: neque reuocetur in dubium, quin methodi principia ponenda ſint. </s>
              <s>idque
                <lb/>
              ab Ariſtotele vt perſpicuum acceptum fuiſſe nouimus. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Verumenimuerò etſi eorum rationes il­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg908"/>
                <lb/>
              lò ſpectant, vt rerum multitudinem
                <expan abbr="motumq́">motumque</expan>
              . </s>
              <s>tollant, non omnium tamen vna eſt
                <expan abbr="communisq́ue">communisque</expan>
                <lb/>
              reprehenſio. </s>
              <s>Nanque eiuſmodi ſunt, vel vt abſolutè tollant motum, & ſimul etiam cuncta natu­
                <lb/>
              ræ fundamenta demoliantur. </s>
              <s>vel conſtituta hypotheſi motus perperam colligantur. </s>
              <s>Quòd ſi na­
                <lb/>
              turam funditus euertunt, nulla ratio ſuppetit phyſico diſſerendi contra illos. </s>
              <s>& vniuerſa diſce­
                <lb/>
              ptatio primo philoſopho, aut dialectico deleganda. </s>
              <s>eſt enim non naturalis ſimpliciter. </s>
              <s>Neque
                <lb/>
              phyſicus, ſi ſe in ſuis cancellis continere velit, aut tales opiniones impugnare valet, aut etiam vi­
                <lb/>
              tia notare. </s>
              <s>Neque enim illi ſuccurrere poteſt aliquid notius motu, aut multitudine, quo conuin­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg909"/>
                <lb/>
              cat aduerſarios; iam enim hæc negabunt illi. </s>
              <s>oportet autem eum qui docendus eſt, aut de ſenten­
                <lb/>
              tia demouendus, in aliquibus principiis conuenire. </s>
              <s>Neque inſtantia poteſt afferri, ſi vniuerſa ne­
                <lb/>
              gentur. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              Neque item vitia reprehendere licebit, quòd idem ſit principium quo verum firmatur,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg910"/>
                <lb/>
              & falſum deſtruitur. </s>
              <s>Atqui non conſentiunt de principiis; multò igitur minus de iis quæ princi­
                <lb/>
              pia conſequuntur. </s>
              <s>Si verò conſtituta hypotheſi motus falsò deducantur, vt in Zenonis diſputa­
                <lb/>
              tione contingit, aliquid ad ipſas dicere licebit. </s>
              <s>Quanquam neque omnium
                <expan abbr="rationũ">rationum</expan>
              quibus Zeno
                <lb/>
              vſus eſt, eadem eſt ratio: nanque etiam ſi diſputationis eiuſce finem ſpectes, & ipſa non naturalis
                <lb/>
              eſt; at inter plures rationes quibus ea continetur, vniuerſas tollentes motum & multitudinem;
                <lb/>
              aliqua proponitur quæ ſyllogiſmum pſeudographon imitatur, & eſt aliqua ex parte non natura­
                <lb/>
              lis: nanque etſi motum euertere conatur; at id efficit aſſumendo nonnulla principia methodi na­
                <lb/>
              turalis, vt ſubſtantiam ſenſilem, ſpatium, & terminos,
                <expan abbr="aliaq́">aliaque</expan>
              . </s>
              <s>huiuſmodi, & iis abutendo ſeſe impli­
                <lb/>
              cat abſurdis. </s>
              <s>Proinde vt ſyllogiſmus pſeudographos, quòd Geometriæ principiis abutitur, à
                <lb/>
              Geometra diſſoluendus eſt, ita aliquam rationem Zenonis à phyſico diſſolui oportebit. </s>
              <s>Quam­
                <lb/>
              obrem diſceptatio quæ cum Zenone, ſuſcipitur ab Ariſtotele, quanuis diſtruat motum, eſt planè
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg911"/>
                <lb/>
              naturalis: ſunt & aliquæ rationes Parmenidis eiuſdem modi. </s>
              <s>Sed nunc cum illis agamus qui na­
                <lb/>
              turam omnem è medio tollunt. </s>
              <s>Horum principes fuere Xenophanes, Meliſſus, & Xenophanis
                <lb/>
              auditor habitus Parmenides. </s>
              <s>
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              Ac Xenophanes quidem & Meliſſus paullò imperitiores (plus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg912"/>
                <lb/>
              enim vidit Parmenides) poſuere illud vnum infinitum. </s>
              <s>Vtriuſque rationes ab Ariſtotele recitan­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>Meliſsi ratio cuique perſpicua quam potius ſoriten, ſeu ſyllogiſmum acerualem nuncupaue­
                <lb/>
              ris quo conſequens ad conſequens adiungitur,
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              & quodammodo aggregatur. </s>
              <s>Xenophanis ra­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg913"/>
                <lb/>
              tio minus trita, & peruulgata. </s>
              <s>Ponit ipſe æternum ens æquale, infinitum, vnum planè, ſui ſimile
                <lb/>
              & immobile. </s>
              <s>Æternum ſanè, quia nihil ex nihilo fieri putat. </s>
              <s>Nunc igitur ſiue omnia facta ſunt,
                <lb/>
              ſiue nihil eſt factum quod ſit, ex vtroque ſequitur id quod eſt, eſſe æternum. </s>
              <s>Nam ſi nihil eſt fa­
                <lb/>
              ctum, æternum igitur: ſin omnia facta eſſe dixerimus, ea ex nihilo facta eſſe oportebit. </s>
              <s>id verò
                <expan abbr="">cum</expan>
                <lb/>
              fieri nequeat ordine Naturæ, efficitur, vt nihil omnino factum ſit, itaque æternum. </s>
              <s>Idem quoque
                <lb/>
              maius aut minus eſſe non poteſt. </s>
              <s>Nam ſi maius fit, aliquo accedente factum erit. </s>
              <s>At id fieri ne­
                <lb/>
              quit; ſiquidem ſic fiet ex minore: Sed in minore non eſt maius. </s>
              <s>non igitur ex minore fiet maius.
                <lb/>
              </s>
              <s>ergo ex nihilo: quod ſanè fieri non poteſt. </s>
              <s>Itaque æternum & infinitum igitur. </s>
              <s>quandò æternum </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>