Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

List of thumbnails

< >
121
121
122
122
123
123
124
124
125
125
126
126
127
127
128
128
129
129
130
130
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.005665">
                <pb pagenum="479" xlink:href="016/01/128.jpg"/>
              diſſoluuntur. </s>
              <s id="s.005666">Silex autem non pellucet, quia
                <lb/>
              terreus eſt: diſſoluitur tamen, quia frigore
                <lb/>
              concreuit. </s>
              <s id="s.005667">At lapides opaci, quales plerique
                <lb/>
              ſunt, & qui in calcem vertuntur, nec frigo­
                <lb/>
              re omninò concrenerunt, nec aquea ſunt
                <lb/>
              ſubſtantia: aut ſi modò frigore concreue­
                <lb/>
              runt, quoniam frigidi eſſe videntur, terræ
                <lb/>
              multum, aquæ autem parum continent. </s>
              <s id="s.005668">Ma­
                <lb/>
              nifeſtum eſt igitur cryſtallum, quòd ſit per­
                <lb/>
              ſpicuus hic lapis, & facilè liqueſcat, aquea
                <lb/>
              ſubſtantia pura ac frigore concreta con­
                <lb/>
              ſiſtere.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg818"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005669">
                <margin.target id="marg818"/>
              Lapis qui
                <lb/>
              percuſſus la­
                <lb/>
              pillo imagi­
                <lb/>
              nem ſonæ ci­
                <lb/>
              tharæ refert.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005670">Atque hæc clara quidem ratione con­
                <lb/>
              ſtant. </s>
              <s id="s.005671">Cæterùm aliqua ſunt ſubtilioris ac
                <lb/>
              obſcurioris contemplationis, vt propè ad
                <lb/>
              miraculum accedere videantur. </s>
              <s id="s.005672">Quale illud
                <lb/>
              eſt, quod Pauſanias refert, fuiſſe in arce Me­
                <lb/>
              garæ iuxta focum lapidem, qui percuſſus
                <lb/>
              lapillo cithatæ plectro pulſatæ ſonum re­
                <lb/>
              ferret. </s>
              <s id="s.005673">Id ſcio, quàm multi ridebunt me nu­
                <lb/>
              gas, & etiam antiquas nugas, Plinij more
                <lb/>
              referentem: ſed nos quòd hoc contigerit,
                <lb/>
              quamuis locuplete teſte, non contendimus:
                <lb/>
              quòd verò contigiſſe potuerit, quódque in
                <lb/>
              poſterum contingere poſſit, non dubitamus.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005674">Illud potiùs diligenter perquirendum, quo­
                <lb/>
              modo hoc fieri poſſit. </s>
              <s id="s.005675">Quòd verò natura, aut
                <lb/>
              arte, nullum eſt diſcrimen. </s>
              <s id="s.005676">Ab arte igitur,
                <lb/>
              tanquam nobis notiore ac faciliore, ſuma­
                <lb/>
              mus exemplum. </s>
              <s id="s.005677">Cùm enim citharæ reſo­
                <lb/>
              nent, ob id quòd lignum cauum eſt, & ca­
                <lb/>
              uernis plenum, ac ſpongioſum, atque multi­
                <lb/>
              pliciter per anfractus diuiſum, illud idem in
                <lb/>
              lapide oportet excogitare. </s>
              <s id="s.005678">Vt verò tale eſſet,
                <lb/>
              præter cauernas & cauitatem, metallicam
                <lb/>
              materiam ſono aptam immiſtam fuiſſe, ne­
                <lb/>
              ceſſe fuit. </s>
              <s id="s.005679">Inter autem metalla ſolùm & ma­
                <lb/>
              ximè æs reſonat: nam cuprum diximus eſſe
                <lb/>
              æs Cyprium. </s>
              <s id="s.005680">Fabulabatur igitur antiquitas
                <lb/>
              illic Apollinem citharam repoſuiſſe. </s>
              <s id="s.005681">Sed eſt
                <lb/>
              aliud oſtenti genus, quod non parum admi­
                <lb/>
              rabatur antiquitas. </s>
              <s id="s.005682">Lapis erat in Olympia,
                <lb/>
              qui adeò perterrebat equos, vt currus fran­
                <lb/>
              gerent, & ſeſſores excuterent, aurigarum lo­
                <lb/>
              cis ac minis contemptis: vnde lapidi nomen
                <arrow.to.target n="marg819"/>
                <lb/>
              inditum Taraxippus, quaſi equorum con­
                <lb/>
              turbator, & formido. </s>
              <s id="s.005683">Nec in eo veneficium,
                <lb/>
              ſiquidem ars nulla: ſed talis ſpontè lapis, vt
                <lb/>
              qui ruberet ac ſplenderet flammæ in modum
                <lb/>
              ingens, ex quo imago relucebat equorum:
                <lb/>
              vnde illi vel ignem imaginati, vel propria
                <lb/>
              ſpecie decepti, vertebantur in fugam. </s>
              <s id="s.005684">Ignem
                <lb/>
              enim maximè equi formidant. </s>
              <s id="s.005685">Succurrit me­
                <lb/>
              moriæ, quod mihi contigerit propè iam
                <lb/>
              triennio exacto. </s>
              <s id="s.005686">Eram Genuæ, cœnaueram
                <lb/>
              apud illuſtrem virum Franciſcum Duardum
                <lb/>
              Cæſareum quæſtorem, à cœna pluit imbres
                <lb/>
              maximos: pileo, ocreis, gabanio, cùm mihi
                <lb/>
              eſſem oneroſus. </s>
              <s id="s.005687">Dat ille, vt eſt merè huma­
                <lb/>
              nus, equos generoſos, conſcendimus: aderat
                <lb/>
              autem mecum Ludouicus Ferrarius. </s>
              <s id="s.005688">Dum
                <lb/>
              viam quandam tranſimus, ſuccedunt nobis
                <lb/>
              viri, faces ferentes: flabat ventus ab ea parte,
                <lb/>
              & ſcintillas ferebat ante nos, quamuis pro­
                <lb/>
              cul: ob id exterritis equis tamen magno
                <lb/>
              fuimus in periculo, vt iam vix contineri
                <lb/>
              poſſent ab his, qui nobiſcum erant ſeruis,
                <lb/>
              etiam arreptis frænis ne erigerentur. </s>
              <s id="s.005689">Et erat
                <lb/>
              callis anguſtus laterum ſtructura quaſi in
                <lb/>
              fornicem procliuum, vt ſi erecti fuiſſent,
                <lb/>
              actum de nobis eſſet, præcipuè quòd ob plu­
                <lb/>
              uias neque pediſſe qui, nec equi ſtare po­
                <lb/>
              tuiſſent, quin laberentur. </s>
              <s id="s.005690">Et cum de his aliàs
                <lb/>
              dixerimus, nunc ſatis fuerit monuiſſe, equos
                <lb/>
              ignibus maximè terreri, atque ob id Tara­
                <lb/>
              xippum non miraculo aliquo, ſed certa ra­
                <lb/>
              tione illos in fugam compuliſſe. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005691">
                <margin.target id="marg819"/>
              Taraxippus
                <lb/>
              lapis.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005692">Sed vt tandem metallicorum omnium
                <lb/>
              narrationi finem imponam, docere operæ
                <lb/>
              pretium eſt, quomodo veræ gemmæ à falſis
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg820"/>
                <lb/>
              dum in annulis latent dignoſcantur. </s>
              <s id="s.005693">Docuit
                <lb/>
              autem nos primo hoc Hieronymus Gueri­
                <lb/>
              nus ab oculis gemmarius, de quo ſuperius
                <lb/>
              mentionem fecimus, demonſtrationem au­
                <lb/>
              tem nos addidimus. </s>
              <s id="s.005694">Annulo conuerſo angu­
                <lb/>
              li, & latera inſpiciantur, & videbuntur di­
                <lb/>
              lutioris coloris: nam ſit co­
                <lb/>
              lor C, oculus D, anguli A
                <lb/>
              & B, manifeſtum eſt, quòd
                <lb/>
              D non videbit A colore
                <lb/>
              C, quia linea DC cadit in­
                <lb/>
              fra punctum A. </s>
              <s id="s.005695">Et rurſus ſi
                <lb/>
              conuertatur annulus, idem
                <lb/>
              continget. </s>
              <s id="s.005696">Quòd ſi AB ſu­
                <lb/>
                <figure id="id.016.01.128.1.jpg" xlink:href="016/01/128/1.jpg" number="67"/>
                <lb/>
              perficies vngui ſupponatur, non videbitur
                <lb/>
              color in angulis, ſed erit dilutior: refran­
                <lb/>
              guntur enim radij potentes in vera gemma
                <lb/>
              ex vnguis plano. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005697">
                <margin.target id="marg820"/>
              Quomodo
                <lb/>
              falſæ gemmæ
                <lb/>
              dignoſci fa­
                <lb/>
              cilè poſſint.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005698">Eſt & alia non leuis lucri ſeplaſia, cùm
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg821"/>
                <lb/>
              ex concha margaritarum pulcherrimi fin­
                <lb/>
              guntur vniones. </s>
              <s id="s.005699">Adeò autem rectè fraus
                <lb/>
              hæc ſuccedit, quòd nec à gemmariis dignoſ­
                <lb/>
              cuntur: color, ſplendor, ſubſtantia, pon­
                <lb/>
              dus reſpondent. </s>
              <s id="s.005700">Sunt qui etiam ex duobus
                <lb/>
              fruſtis ob conchæ tenuitatem vniones con­
                <lb/>
              ficiunt. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.005701">
                <margin.target id="marg821"/>
              Margarita­
                <lb/>
              rum adulte­
                <lb/>
              ratio.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.005702">Dum hæc ſcriberem, lis agebatur de mar­
                <lb/>
              garita 68. aureis empta à gemmario, quæ ex
                <lb/>
              concha facta erat: pretium æſtimationis au­
                <lb/>
              rei ducenti. </s>
              <s id="s.005703">Sperabant imponere Germanis
                <lb/>
              aut Gallis, quòd ingenio, & arte minùs va­
                <lb/>
              lere eos exiſtimant: hos enim barbaros pu­
                <lb/>
              tant: cùm nos veriùs ſimus barbari: ſiquidem
                <lb/>
              magis barbarum eſt decipere, quàm decipi.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.005704">Sed ſatis de metallicis actum eſt: nunc au­
                <lb/>
              tem ad plantas tranſeamus. </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>