Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
pb
pagenum
="
480
"
xlink:href
="
016/01/129.jpg
"/>
<
figure
id
="
id.016.01.129.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/129/1.jpg
"
number
="
68
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005705
">
<
emph
type
="
center
"/>
LIBER OCTAVVS.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005706
">
<
emph
type
="
center
"/>
De Plantis.
<
emph.end
type
="
center
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005707
">NOBILIORES metallicis
<
lb
/>
plantæ ſunt, atque in his quæ
<
lb
/>
dam ſenſus imago relucet.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005708
">Etenim & odiſſe, & amare
<
lb
/>
plantas, & membra habere
<
lb
/>
functionibus opportuna, ſatis clarum eſſe
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg822
"/>
<
lb
/>
puto. </
s
>
<
s
id
="
s.005709
">Nam vitem oderunt olea, ficus, caules,
<
lb
/>
atque adeò, vt frequentes ſatæ apud eam
<
lb
/>
vinum in vappam vertant: & cucumis oleam
<
lb
/>
fugit, & vlmum diligit vitis. </
s
>
<
s
id
="
s.005710
">Sic Myrtus
<
lb
/>
iuxta punicam malum conſita, eam fructuo
<
lb
/>
ſiorem reddit, ipſa odoratior, vtraque mi
<
lb
/>
rum in modum læta prouenit ac luxuriat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005711
">Vna tamen eſt cauſa generalis, cur plantæ
<
lb
/>
quædam aliis ſibi vicinis pernicioſæ ſint:
<
lb
/>
nam cum Solis calore, & humido terræ lu
<
lb
/>
xurient, neceſſe eſt arborem omnem opacam
<
lb
/>
noxiam eſſe aliis, tum etiam multifidæ radi
<
lb
/>
cis: nam multifida radice exhauritur humor
<
lb
/>
vitalis, quo planta vicina atque imbellis ali
<
lb
/>
debet: vmbra verò refrigerantur, & plantæ,
<
lb
/>
& ſolum, vt tabeſcere ob id ipſæ videantur
<
lb
/>
arbores, aut herbæ, quæ vmbræ ſubiacent.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005712
">Itaque nux noxia eſt vtroque vitio: conſita
<
lb
/>
habet enim folia, & multiplicem radicem:
<
lb
/>
ficus verò prægrandia. </
s
>
<
s
id
="
s.005713
">Animaduerti dum
<
lb
/>
hæc ſcriberem triticum iuxta ſepem in agro
<
lb
/>
natum, humile, aridum ac rarum, & mini
<
lb
/>
mè fruticoſum fuiſſe, cum ſeps humilis, &
<
lb
/>
rara orientem aut occidentem Solem, nec
<
lb
/>
diu tamen, nec ex toto prohiberet. </
s
>
<
s
id
="
s.005714
">Ergo
<
lb
/>
generalia hæc, alia quidem (vt diximus)
<
lb
/>
propria.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg823
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005715
">
<
margin.target
id
="
marg822
"/>
Plantarum
<
lb
/>
odium, &
<
lb
/>
amicitia.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.005716
">
<
margin.target
id
="
marg823
"/>
Plantarum
<
lb
/>
genera.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.005717
">Genera plantarum quatuor, arbores fru
<
lb
/>
tices, ſuffrutices, herba. </
s
>
<
s
id
="
s.005718
">Arbor eſt, cuius
<
lb
/>
truncus aut denuò, aut perpetuò vireſcit, &
<
lb
/>
ad egregiam peruenit magnitudinem, vt
<
lb
/>
pyrus. </
s
>
<
s
id
="
s.005719
">Frutex, cuius truncus manet, ſed non
<
lb
/>
in iuſtam creſcit magnitudinem, vt roſa, &
<
lb
/>
myrtus. </
s
>
<
s
id
="
s.005720
">Suffrutex, qui & ipſe manet trunco,
<
lb
/>
ſed tamen herbarum magnitudinem non
<
lb
/>
excedit, vt bruſcus. </
s
>
<
s
id
="
s.005721
">Herba, quæ caule caret,
<
lb
/>
vt aizoum, id eſt, ſemperuiua, & ſaluia: vel
<
lb
/>
caulem in ſingulos annos mutat, vt fœnicu
<
lb
/>
lus. </
s
>
<
s
id
="
s.005722
">Poteſt & quintum genus addi medium
<
lb
/>
inter herbam, & fruticem, velut ruta: hæc
<
lb
/>
enim arboreſcit quandoque, quandoque her
<
lb
/>
ba manet. </
s
>
<
s
id
="
s.005723
">Quòd etiam cauli contigit. </
s
>
<
s
id
="
s.005724
">Caulis
<
lb
/>
verò maximè capitatus creſcit in immen
<
lb
/>
ſum, vt in Pannonia. </
s
>
<
s
id
="
s.005725
">Sed arte arbores, her
<
lb
/>
bæque tum fructus creſcunt plurimùm, vt
<
lb
/>
punica, & citonia, tum perſica. </
s
>
<
s
id
="
s.005726
">Et ex oleribus
<
lb
/>
quæcunque virent, etiam hyeme, in fruticem
<
lb
/>
induſtria tranſeunt. </
s
>
<
s
id
="
s.005727
">Sed nullum aptius ruta,
<
lb
/>
vt de qua Ioſephus Hebræus ſcriptum reli
<
lb
/>
querit, vidiſſe ſe in Machæro Iudææ rutam,
<
lb
/>
quæ proceritate, & magnitudine nulla ficus
<
lb
/>
planta eſſet inferior. </
s
>
<
s
id
="
s.005728
">Vidimus & nos in vi
<
lb
/>
ridario medici Mediolani rutam, quæ mul
<
lb
/>
torum annorum beneficio in arbuſtum tran
<
lb
/>
ſierat. </
s
>
<
s
id
="
s.005729
">Itaque manifeſtum eſt, plantas,
<
expan
abbr
="
neq;
">neque</
expan
>
<
lb
/>
ob magnitudinem, neque viuacitatem ſpe
<
lb
/>
cie differre. </
s
>
<
s
id
="
s.005730
">Sed neque ob id, quòd folia ma
<
lb
/>
gnitudinem non eandem retineant, vel quòd
<
lb
/>
huic perpetua, illi decidua ſint, aut quòd flo
<
lb
/>
ris colos non vnus ſit, aut quòd ſterilis ſit
<
lb
/>
altera, reliqua fructum ferat. </
s
>
<
s
id
="
s.005731
">Ergo planta
<
arrow.to.target
n
="
marg824
"/>
<
lb
/>
rum diſcrimen ex quatuor rebus ſumendum,
<
lb
/>
quarum præcipua eſt facultas, ſeu vis: vires
<
lb
/>
enim à forma proueniunt: forma autem eſt,
<
lb
/>
quæ ſpecies ipſas diſtinguit. </
s
>
<
s
id
="
s.005732
">Fieri enim mul
<
lb
/>
tò minùs poteſt, vt ſalix ſit vitex, quàm vt
<
lb
/>
aſinus ſit bos, tametſi ſalix, ac vitex frondi
<
lb
/>
bus, & cortice ſint ſimiles. </
s
>
<
s
id
="
s.005733
">Nam vitex calida
<
lb
/>
eſt, & ſicca in tertio ordine. </
s
>
<
s
id
="
s.005734
">Indico eſt pri
<
lb
/>
mùm, quòd flatus diſcutiat, & quòd prima
<
lb
/>
inter arbores floreat: cùm ſalix humida ſit ac
<
lb
/>
frigida, ſeróque floreat, & flatum gignat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005735
">Produnt etiam odores temperiem. </
s
>
<
s
id
="
s.005736
">Ergo quæ
<
lb
/>
cunque eiuſdem ſpeciei ſunt, etiam ſi alte
<
lb
/>
rum in India, reliquum in Scythia naſcatur,
<
lb
/>
eiſdem viribus præcipuis neceſſariò partici
<
lb
/>
pant. </
s
>
<
s
id
="
s.005737
">Ideò abſurdum eſt credere, eiſdem
<
lb
/>
plantis diuerſas
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
contrarias vires ineſſe,
<
lb
/>
vt diuerſis eaſdem, aliámque eſſe rationem
<
lb
/>
plantarum, & animalium. </
s
>
<
s
id
="
s.005738
">Secunda diſcrimi
<
lb
/>
nis ratio ab odore, tertia à ſapore ſumenda
<
lb
/>
eſt: quarta verò, quæ & ipſa præcipua, à fi
<
lb
/>
gura foliorum, florum, fructus, ſtipitis, corti
<
lb
/>
cis radicum, denique totius plantæ. </
s
>
<
s
id
="
s.005739
">Nam
<
lb
/>
quod ad magnitudinem attinet quænam ar
<
lb
/>
bor ceraſo procerior? </
s
>
<
s
id
="
s.005740
">Sunt tamen ex illis Ma
<
lb
/>
cedonicæ vocatæ, palma non altiores. </
s
>
<
s
id
="
s.005741
">Itaque
<
lb
/>
dubitatio ea ceſſat, quæ olim de bugloſſo, &
<
lb
/>
boragine habita eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005742
">Nam cum forma, &
<
lb
/>
viribus, odore atque guſtu penè pares ſint,
<
lb
/>
vtraſque ſub eadem ſpecie collocari debere,
<
lb
/>
palam eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.005743
">Etenim cùm propter vires nomina
<
lb
/>
illarum quæramus, palam eſt apud medicum
<
lb
/>
illas eodem nomine dignas cenſeri debere,
<
lb
/>
quæ eiſdem viribus præditæ ſint: herbario
<
lb
/>
non item, ſed iuxta figuræ rationem, me
<
lb
/>
dico verò non. </
s
>
<
s
id
="
s.005744
">Sed vbi iam hæc duo con
<
lb
/>
ſenſerint, reliqua etiam adeſſe neceſſe eſt.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.005745
">Erga ipſa rerum natura potiùs, quàm Dioſ
<
lb
/>
coridis verba ſunt exploranda: is enim
<
lb
/>
quanquam egregius fuerit in dignoſcendis
<
lb
/>
medicamentis, & diligentiſſimus in tractan
<
lb
/>
dis, & clariſſimus in explicandis, fuit tamen
<
lb
/>
doctrinæ genere empiricus, diſciplina verò
<
lb
/>
miles, & cuius ſcripta ad poſteros multis
<
lb
/>
vitiis macula tranſierint. </
s
>
<
s
id
="
s.005746
">Vnde tot illorum
<
lb
/>
contentiones, vt iam pudeat inconſtan
<
lb
/>
tiæ. </
s
>
<
s
id
="
s.005747
">Exploranda ſunt igitur medicamen
<
lb
/>
ta non à nominibus, aut magnitudine, vel
<
lb
/>
colore, aut fœcunditate, aut his, quæ
<
lb
/>
pro regionum varietate mutantur, ſed à vi
<
lb
/>
ribus atque figura, odoréque ac ſapore. </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>