Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000299
">
<
pb
pagenum
="
364
"
xlink:href
="
016/01/013.jpg
"/>
quòd aqua, quæ debet trahere aliam aquam
<
lb
/>
ſecum, oportet vt vaſe contineatur, quoniam
<
lb
/>
ſine illo conuelli nequit, ſed ab aëre iuuatur
<
lb
/>
adueniente, & vt corpus continuum ad ęqui
<
lb
/>
librium perueniat. </
s
>
<
s
id
="
s.000300
">Cùm igitur humilius eſt
<
lb
/>
oſculum C, ad illud perueniet: tùm autem
<
lb
/>
ſublimius, non deſcendet: quia quæ è directo
<
lb
/>
eſt loci inferioris, vt in A, aſcendere cogetur
<
lb
/>
ad C, quod eſt in directo D. </
s
>
<
s
id
="
s.000301
">Si autem aqua
<
lb
/>
deſcendat primò, deinde aſcendat, vt in figu
<
lb
/>
ra ſequente, ex A, in B, inde in E, & poſtmo
<
arrow.to.target
n
="
marg25
"/>
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.013.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/013/1.jpg
"
number
="
7
"/>
<
lb
/>
dum in C, & in D: tunc peruenire poterit, ſi
<
lb
/>
D, minùs diſtet à linea B C, quàm A, locus,
<
lb
/>
ex quo deſcendit. </
s
>
<
s
id
="
s.000302
">Sed oportet in ſingulis ſpa
<
lb
/>
tiis certam eſſe differentiam altitudinis A, &
<
lb
/>
D. </
s
>
<
s
id
="
s.000303
">Quantò enim longior via fuerit, eò maior
<
lb
/>
differentia A, & D, iuxta altitudinis menſu
<
lb
/>
ram eſſe debet. </
s
>
<
s
id
="
s.000304
">Hinc errores quorundam, qui
<
lb
/>
ad libramentum, quum conati eſſent aquas
<
lb
/>
deducere, maximas iacturas impenſarum ſuſ
<
lb
/>
ceperunt. </
s
>
<
s
id
="
s.000305
">In ſingulis igitur millibus paſſuum,
<
lb
/>
A, altius palmo eſſe debet quàm D, vt in de
<
lb
/>
cem millibus paſſuum decem palmis. </
s
>
<
s
id
="
s.000306
">Cauſa
<
lb
/>
huius eſt, aquę rotunditas euidens, quæ etiam
<
lb
/>
in vrceorum ſuperficie apparet. </
s
>
<
s
id
="
s.000307
">Vnde ad li
<
lb
/>
bramentum licet A, ſit altius quàm D, non
<
lb
/>
tamen erit altius quandoque loco medio in
<
lb
/>
ter A & D. </
s
>
<
s
id
="
s.000308
">Indiget etiam impetu quodam.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000309
">Sed hæc nunc præter intentum quaſi ſunt:
<
lb
/>
voluit tamen ob magnitudinem periculi, &
<
lb
/>
erroris frequentiam, hæc ſubieciſſe. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000310
">
<
margin.target
id
="
marg25
"/>
Ratio
<
expan
abbr
="
ducẽ-dæ
">ducen
<
lb
/>
dæ</
expan
>
aquæ.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000311
">Sed iam ad elementorum motum ſimpli
<
lb
/>
cem veniamus exemplis explicandum. </
s
>
<
s
id
="
s.000312
">Igitur
<
lb
/>
grauis motus exemplum præbent ponderum
<
lb
/>
horologia, quæ ſenſim trahendo rotas ver
<
lb
/>
tunt. </
s
>
<
s
id
="
s.000313
">Huiuſce autem generis infinita facilè
<
lb
/>
eſſet inuenire exempla. </
s
>
<
s
id
="
s.000314
">At motus leuis hoc
<
lb
/>
vnum ſubiiciatur exemplum.
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg26
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000315
">
<
margin.target
id
="
marg26
"/>
Modus quo
<
lb
/>
naues demer
<
lb
/>
ſæ gurgitibus
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
recuperãtur
">recuperantur</
expan
>
.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000316
">Cùm naues freto merguntur, quas eruere
<
lb
/>
conſilium eſt, cymbæ onuſtæ ſaxis per funes
<
lb
/>
alligantur nauigio ab vrinatoribus, ſic vt
<
lb
/>
funes quantum fieri poteſt, tendatur, inde
<
lb
/>
totidem cymbis vacuis lapides ex prioribus
<
lb
/>
detracti excipiuntur: quo fit vt alleuatæ
<
lb
/>
cymbæ nauigium paululùm ex profundo ſe
<
lb
/>
cum trahant. </
s
>
<
s
id
="
s.000317
">Nam aër cymbas, quæ pondere
<
lb
/>
lapidum fermè mergebantur, cùm aquæ ſub
<
lb
/>
eſſe nolit, in ſuperficiem aquæ attollit, vnde
<
lb
/>
nauigium fermè pro cymbæ altitudine ſupe
<
lb
/>
riùs trahitur. </
s
>
<
s
id
="
s.000318
">Trahatur igitur ex A, in B, tunc
<
lb
/>
cymbæ, quæ plenæ ſunt lapidibus illi anne
<
lb
/>
ctantur funibus, transfuſiſque lapidibus na
<
lb
/>
uigium trahetur in C. </
s
>
<
s
id
="
s.000319
">Rurſus priores cym
<
lb
/>
bæ, in quas lapides transfudiſti, nectuntur
<
lb
/>
tenſis funibus nauigio in C, trahéntque de
<
lb
/>
ductis lapidibus ipſum in D, atque perpetua
<
lb
/>
tranſmutatione ad aquæ ſuperficiem tandem
<
lb
/>
deducetur. </
s
>
<
s
id
="
s.000320
">Sed dices, plurimis cymbis opus
<
lb
/>
erit ad triremem educendam. </
s
>
<
s
id
="
s.000321
">Verum eſt, ſed
<
lb
/>
ratio ſic conſtat: quælibet nauis aut cymba
<
lb
/>
tantùm ferre poteſt ponderis, quantum eſt
<
lb
/>
pondus aquæ, quam continere poteſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000322
">Velut
<
lb
/>
ſi triremis capiat in flumine mille amphoras
<
lb
/>
aquæ, quarum pondus ſit decem millium ta
<
lb
/>
lentorum, triremis illa in flumine decem
<
lb
/>
millia talenta feret. </
s
>
<
s
id
="
s.000323
">Quòd ſi eadem in mari
<
lb
/>
capiat ( vt dixi ) eaſdem mille amphoras,
<
lb
/>
quarum pondus ſit duodecim millium talen
<
lb
/>
torum (nam aqua maris grauior eſt aqua flu
<
lb
/>
minis ) eadem in mari duodecim millia ta
<
lb
/>
lenta ponderis feret. </
s
>
<
s
id
="
s.000324
">Atque ea ratione mani
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.013.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/013/2.jpg
"
number
="
8
"/>
<
lb
/>
feſtum eſt, cur nauigia appellare ſoleamus à
<
lb
/>
menſura, vt nauem mille, vel quingentarum
<
lb
/>
amphorarum: idem enim eſt ac ſi dicas, quæ
<
lb
/>
ferre poteſt mille aut quingenta ponderis ta
<
lb
/>
lenta. </
s
>
<
s
id
="
s.000325
">Nam qualis eſt capacitas, vt dixi, nauis
<
lb
/>
ratione aquæ, tantùm eſt pondus, quod ferre
<
lb
/>
poteſt, ſcilicet quantum eſt pondus aquæ
<
lb
/>
quam capit. </
s
>
<
s
id
="
s.000326
">Manifeſtum eſt igitur ex hoc,
<
lb
/>
quòd diuerſa pondera eadem nauis in diuer
<
lb
/>
ſis aquis feret, quoniam & aquarum ipſarum
<
lb
/>
diuerſa ſunt pondera. </
s
>
<
s
id
="
s.000327
">Iuxta verò hanc ratio
<
lb
/>
nem liquet ponderis magnitudinem eſſe pro
<
lb
/>
ratione impellentis aquæ. </
s
>
<
s
id
="
s.000328
">Nam ſi ( vt gratia
<
lb
/>
exempli dicam) cymba viginti amphoras ſu
<
lb
/>
ſtinet, hoc eſt, quia aër incluſus ab aquæ am
<
lb
/>
phoris viginti ſuperiùs impellitur, vt aqua
<
lb
/>
illa ſcilicet, quæ in naui contineretur, locum
<
lb
/>
ſuum recipiat. </
s
>
<
s
id
="
s.000329
">Bellè igitur conuenit hoc ex
<
lb
/>
perimentum cum ratione, quæ ſuperiùs dicta
<
lb
/>
eſt, ſcilicet veſicam aëre plenam ab aqua ſur
<
lb
/>
sùm pelli, quòd veſica aquæ locum occupet:
<
lb
/>
quare pondus pro magnitudine aquæ, quam
<
lb
/>
veſica continere poteſt, in aëre ſuſtinebit: id
<
lb
/>
eſt, ita veſicæ pondere ſuperimpoſito, vt ip
<
lb
/>
ſum pondus totum in aëre ſit, non in aqua.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000330
">Verùm pondus, quod in aqua eſt ( vt ad na
<
arrow.to.target
n
="
marg27
"/>
<
lb
/>
uigium eruendum rurſus veniam ) tantò le
<
lb
/>
uius redditur, quantò aqua ipſa grauior ex
<
lb
/>
titerit: vnde paucioribus cymbis opus erit,
<
lb
/>
quàm quæ pondus demerſi nauigij ferre poſ
<
lb
/>
ſent. </
s
>
<
s
id
="
s.000331
">Duplici verò ratione nauigia ex gra
<
lb
/>
uioribus aquis faciliùs extrahuntur, quàm </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>