Buonamici, Francesco, De motu libri X

Table of figures

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="110"/>
              quæ attulerit idem philoſophus, vulgò nota ſunt: & ſi quid eſt, quod de ipſo priuatum dici queat
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg921"/>
                <lb/>
              ad illa referetur quæ ad eius defenſionem poſteà dicentur. </s>
              <s>Zeno igitur, vt antea ſignificauimus
                <lb/>
              duplici rationum genere vſus eſt, altero
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              non naturali ſimpliciter, atque altero non naturali
                <lb/>
              quoddam ex parte; primum diſputandi genus expoſuit Ariſt. </s>
              <s>in eo libro quo
                <expan abbr="Xenophanẽ">Xenophanem</expan>
                <expan abbr="quoq.">quoque</expan>
                <lb/>
              & vnà Gorgiam confutat; alterum tractat in phyſicis. </s>
              <s>Nos hî primùm diſputationis genus attin­
                <lb/>
              gemus, in quod more dialectico inuehemur, vt item fecit præceptor, dum primo de Natura, & in
                <lb/>
              libro de placitis contra principia naturæ tollentes inuectus eſt. </s>
              <s>Sed prius illius argumenta recite­
                <lb/>
              mus. </s>
              <s>Ille
                <expan abbr="cõi">coni</expan>
              principio ſumpto, nimirum, nihil ex nihilo fieri poſſe ſic ducit
                <expan abbr="argumẽtam">argumentam</expan>
              . </s>
              <s>Id quod
                <lb/>
              fit, aut fit ex ſimilibus aut ex diſsimilib. Atqui nihil horum fieri poteſt. </s>
              <s>Non ſanè ex familib. Nam
                <lb/>
              ſi ſimilia fuerint, nulla cauſſa eſt cur hoc magis genitum ſit quàm gignat. </s>
              <s>ſiquidem
                <expan abbr="ſimiliũ">ſimilium</expan>
              rerum
                <lb/>
              conditiones ſimiles eſſe ſoleant. </s>
              <s>Neque item ex diſsimilib. quod
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              diſsimile eſt, non eſt id quod
                <lb/>
              gigni oportet. </s>
              <s>Ergo non ens. </s>
              <s>At ex non ente nihil gigni poteſt. </s>
              <s>Si non gignitur & æternum ſit ne­
                <lb/>
              ceſſe eſt, & cùm hoc æternum, vt ipſe vult, ſit Deus. </s>
              <s>Deus verò omnium optimus, & hoc
                <expan abbr="æternũ">æternum</expan>
                <lb/>
              erit omnium
                <expan abbr="optimũ">optimum</expan>
              . </s>
              <s>& vnum igitur. </s>
              <s>Nam ſi duo pluresúe ſint, iam non
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
              erit optimum &
                <lb/>
              pręſtantiſsimum, quae vel ſimiles forent, vel diſsimiles; ac ſi fuerint ſimiles,
                <expan abbr="pręſtantiſsimũ">pręſtantiſsimum</expan>
              &
                <expan abbr="optimũ">optimum</expan>
                <lb/>
              omnium eſſe nequeat, plures
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              eſſent
                <expan abbr="omniũ">omnium</expan>
              pręſtantiſsimi, quod
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
              natura non patitur.
                <lb/>
              </s>
              <s>ſi verò diſsimiles: ij qui cedunt, Dij futuri non ſint. </s>
              <s>Etenim ea eſt Dei conditio, vt ſuperet, non ſu­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg922"/>
                <lb/>
              peretur, quia igitur omnia ſuperat Deus (iam
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              talem
                <expan abbr="notionẽ">notionem</expan>
              de Deo nos anticipauimus, & ea
                <lb/>
              poſſe quę velit) aut non
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
              ſuperabit, ſi plures Dij ſint, nec Deus igitur: aut ij qui ſuperantur, Dij
                <lb/>
              non erunt. </s>
              <s>Idem quoque quæ vult non poterit: quandò & alij Dij ſimiles idem aut
                <expan abbr="oppoſitũ">oppoſitum</expan>
              vo­
                <lb/>
              lent &
                <expan abbr="poterũt">poterunt</expan>
              . </s>
              <s>Vnus igitur. </s>
              <s>Ergo
                <expan abbr="vndiq́">vndique</expan>
              . </s>
              <s>ſui ſimilis omnibus ſenſibus. </s>
              <s>Itaque & globoſus. </s>
              <s>Iam ſi
                <lb/>
              æternus vnus, & globoſus; neque finitus, neque infinitus. </s>
              <s>Neque ſanè finitus eo quòd ad alterum
                <lb/>
              finiretur. </s>
              <s>ſic vno plura eſſent. </s>
              <s>Neque infinitus item; quòd infinitum ſit non ens. </s>
              <s>caret
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              principio
                <lb/>
              medio ac fine, quocirca negatione exprimitur. </s>
              <s>quòd verò eſt
                <expan abbr="hmõi">huiusmodi</expan>
              , non ens eſt. </s>
              <s>
                <expan abbr="Nõ">non</expan>
              igitur infinitus
                <lb/>
              Deus. </s>
              <s>Idem quoque neque mobilis, neque immobilis. </s>
              <s>
                <expan abbr="ſiquidẽ">ſiquidem</expan>
              vbi motus, ibi plura. </s>
              <s>At hoc
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              eſt,
                <lb/>
              immobile verò ob
                <expan abbr="eandẽ">eandem</expan>
              cauſſam ob
                <expan abbr="quã">quam</expan>
                <expan abbr="infinitũ">infinitum</expan>
              non eſſe diximus, neque
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
              eſſe poteſt. </s>
              <s>& cùm
                <lb/>
              quieſcere ſit, vel non moueri, &
                <expan abbr="nõ">non</expan>
              ens igitur, vel
                <expan abbr="cũ">cum</expan>
              etiam id quieſcere dicatur quod poteſt
                <expan abbr="aliqñ">aliquando</expan>
                <lb/>
              moueri; Deus
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
              non mouetur. </s>
              <s>Itaque nec quieſcit Deus. </s>
              <s>Vt igitur in
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
              Dei attributa col­
                <lb/>
              ligamus. </s>
              <s>Hoc quod eſt
                <expan abbr="quẽ">quem</expan>
                <expan abbr="Deũ">Deum</expan>
              poſuit Zeno. </s>
              <s>eſt
                <expan abbr="æternũ">æternum</expan>
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              , ſimile, globoſum, nec
                <expan abbr="finitũ">finitum</expan>
              , neque
                <lb/>
                <expan abbr="infinitũ">infinitum</expan>
              , neque
                <expan abbr="quieſcẽs">quieſcens</expan>
              , nec immobile. </s>
              <s>Hæc Zeno profitetur, quæ
                <expan abbr="tñ">tantum</expan>
              nullam
                <expan abbr="neceſsitatẽ">neceſsitatem</expan>
                <expan abbr="adiunctã">adiunctam</expan>
                <lb/>
              habere demonſtret Ariſt. </s>
              <s>& ſigillatim ſingula percurrat. </s>
              <s>Sed vt ingenuè fatear,
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
              ſic perturbata
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg923"/>
                <lb/>
              ſunt, vt
                <expan abbr="reſponſionũ">reſponſionum</expan>
              vis difficilè colligatur. </s>
              <s>conabimur ergo, quoad fieri poterit,
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              maximè ſen­
                <lb/>
              ſa Ariſt. </s>
              <s>exprimere, ac ſi non ſuccedat accedere ad id
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              maximè,
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              hoc experiri, vt
                <expan abbr="ſaltẽ">ſaltem</expan>
                <expan abbr="argu-mentorũ">argu­
                  <lb/>
                mentorum</expan>
              vitia quoquopacto detegantur. </s>
              <s>In prima igitur conſecutione, fallacia
                <expan abbr="cõſequentis">conſequentis</expan>
              ineſt:
                <lb/>
              cùm
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              diuiſio debeat
                <expan abbr="oĩa">omnia</expan>
                <expan abbr="cõſequentis">conſequentis</expan>
                <expan abbr="mẽbra">membra</expan>
                <expan abbr="cõplecti">complecti</expan>
              , primùm fallit accipiens
                <expan abbr="oẽ">omnem</expan>
              id quod fit, fieri
                <lb/>
              aut ex ſimili, aut ex diſsimili. </s>
              <s>Nam fit id quod fit ex non ente, de quo nec ſimile, neque diſsimile
                <lb/>
              prædicantur,
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſi ex nihilo nihil fiat. </s>
              <s>Sed eſto, ſit Deus ingenitus, nunquid ex hoc vnus? </s>
              <s>quid
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <lb/>
              vetat, quominus plura conſimili
                <expan abbr="rõne">ratione</expan>
              ſint ingenita? </s>
              <s>An'ne ex eo, quae eſt
                <expan abbr="oĩum">omnium</expan>
              præſtantiſsimus? </s>
              <s>mi­
                <lb/>
              nimè profectò. </s>
              <s>
                <expan abbr="Nã">Nam</expan>
                <expan abbr="cũ">cum</expan>
                <expan abbr="pręſtantiſsimũ">pręſtantiſsimum</expan>
              , & id quod
                <expan abbr="Grãmatici">Grammatici</expan>
                <expan abbr="ſuperlatiuũ">ſuperlatiuum</expan>
                <expan abbr="vocãt">vocant</expan>
              ,
                <expan abbr="bifariã">bifariam</expan>
              ſumi poſsit,
                <lb/>
              vel ad aliud, vel ſimpliciter,
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              neque
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
              , neque
                <expan abbr="ſummũ">ſummum</expan>
              certe eſſe oportet, id quod
                <expan abbr="ſummũ">ſummum</expan>
                <expan abbr="dicit̃">dicitur</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <arrow.to.target n="marg924"/>
                <lb/>
              ſi ita dicatur ad alia. </s>
              <s>neque
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <expan abbr="ſummũ">ſummum</expan>
              erit, ſi ad alia dicatur;
                <expan abbr="ſiquidẽ">ſiquidem</expan>
              illa quibus
                <expan abbr="cũ">cum</expan>
              confertur, eſſe
                <lb/>
              poſsint infima, quę
                <expan abbr="quãuis">quanuis</expan>
              id ſuperet quod
                <expan abbr="pręſtantiſsimũ">pręſtantiſsimum</expan>
              dicitur; non idcirco ſit præſtans, ne
                <expan abbr="dũ">dum</expan>
                <lb/>
                <expan abbr="pręſtantiſsimũ">pręſtantiſsimum</expan>
              : cur non
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              ſic plura erunt affecta conſimiliter? </s>
              <s>Quòd ſi ita dicitur, quia talis ſit
                <lb/>
              eius natura, quod .ſ. </s>
              <s>optimè ſe habeat: quid prohibet, quin multa quoque ſint
                <expan abbr="hmõi">huiusmodi</expan>
              , vt hæc char­
                <lb/>
              ta, ſi
                <expan abbr="cũ">cum</expan>
              alijs conferatur, quæ ruri ſunt, albiſsima dicetur,
                <expan abbr="qm̃">quam</expan>
              cæteræ ſint minus albæ, nihilominus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg925"/>
                <lb/>
              adhuc albior fieri poterit, & multæ hac ipſa ſunt albiores? </s>
              <s>verum ſi albiſsimum ſit id quod omne
                <lb/>
              punctum tulit albedinis, cur non erunt alia conſimilia, & ſic plura? </s>
              <s>Neque illud neceſsarium. </s>
              <s>Si
                <lb/>
              vnus fuerit, vt
                <expan abbr="vndiq́">vndique</expan>
              . </s>
              <s>ſenſus habeat, & ſui ſimilis ſit: quandò etiam, vt totum ſentiat, ſufficiat, ſi
                <lb/>
              vna ex parte videat, quemadmodum animal oculis cernens & auribus
                <expan abbr="audiẽs">audiens</expan>
              totum ſentit. </s>
              <s>Tùm
                <lb/>
              etiam cur neceſſarium putat id quod ſui ſimile
                <expan abbr="vndiq́">vndique</expan>
              . </s>
              <s>eſt, eſſe globoſum? </s>
              <s>non'ne ceruſſa vndique
                <lb/>
              alba eſt, neque tamen globoſa? </s>
              <s>Quid etiam refert, vt ſit
                <expan abbr="principiũ">principium</expan>
              , quòd ſit globoſum? </s>
              <s>quaſi verò
                <lb/>
              omnis cauſſa debeat eſſe globoſa;
                <expan abbr="eiusq́">eiusque</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="rõnem">rationem</expan>
                <expan abbr="cõſtituat">conſtituat</expan>
              globus. </s>
              <s>Porrò ſi
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              ponitur Deus à
                <lb/>
              Zenone, aut terminos habet, aut caret terminis. </s>
              <s>Itaque neceſſariò finitum, aut infinitum eſt, ita
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
                <lb/>
              finitum &
                <expan abbr="infinitũ">infinitum</expan>
              definiuntur quòd ſit
                <expan abbr="quantũ">quantum</expan>
              ,
                <expan abbr="idq́ue">idque</expan>
              vel terminos habeat, vel ijs careat. </s>
              <s>At glo­
                <lb/>
              boſum terminos habet, vt
                <expan abbr="centrũ">centrum</expan>
              &
                <expan abbr="circunferentiã">circunferentiam</expan>
              , ergo
                <expan abbr="finitũ">finitum</expan>
              . </s>
              <s>Neque illud
                <expan abbr="neceſſariũ">neceſſarium</expan>
              , quae ad aliud
                <lb/>
              finiatur: in ſeipſo
                <expan abbr=".n.">enim</expan>
              terminos habere
                <expan abbr="põt">potest</expan>
              . </s>
              <s>Neque termini
                <expan abbr="fundãtur">fundantur</expan>
              externo & eo quo illud cuius
                <lb/>
              ſunt,
                <expan abbr="terminat̃">terminatur</expan>
              , ſed eo cuius ipſi ſunt. </s>
              <s>Quòd verò non ſit immobile,
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              quieſcat; hoc ſuperat
                <expan abbr="oẽm">omnem</expan>
                <lb/>
                <expan abbr="tarditatẽ">tarditatem</expan>
              . </s>
              <s>quippe quae ex
                <expan abbr="analyticorũ">analyticorum</expan>
              ignorantia diſtinguere neſciant
                <expan abbr="negantẽ">negantem</expan>
              à priuante, & infinita;
                <lb/>
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              calleant negantis
                <expan abbr="vsũ">vsum</expan>
              quę
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
              de verè non ente,
                <expan abbr="dicit̃">dicitur</expan>
              ,
                <expan abbr="cũ">cum</expan>
                <expan abbr="infinitũ">infinitum</expan>
              de ente neceſſariò
                <expan abbr="prædicet̃">prædicetur</expan>
              , </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>
Impressum