1vera elevatio licèt aliquem aquarum motum dicat, non tamen ita acci
pienda eſt, vt aqua à circulo maximæ preſſionis ad punctum maximæ ele
vationis excurrat, totumque illud ſpatium conficiat, ſed vt pars aquæ aliam
partem pellat, & hæc aliam; cogita veſicam aqua plenam, quam vel ma
nu, vel fune in ſpiras acto ſtringis, ac proinde temporis ferè momento tu
mor attollitur, quod certè per motum obtineri non poſſet. Tertiò, per
motum aquam elevatam versùs litus excurrere, & averſis ire fluminibus,
ad inſtar majoris cujuſdam dolij; vbi enim litore altior eſt, in litus exun
dat; idem dico de ſuprema fluminum ſuperficie: & hæc eſt ratio cur
aqua, per æſtum exundet, quia cum prædictæ preſſionis vi, etiam ver
sùs oram & litus extollatur, in litus ipſum, quod inferius eſt, & in ſub
jacentis fluminis alveum excurrit, ſublata verò preſſione, aqua illa,
quæ priùs exundarat in litus, cum ſit altius ipſa maris, poſtquam detu
muit, ſuperficie, versùs ipſum mare refluit. Quartò, Majorem arcum
vtilem plùs, minorem verò minùs præſtare; præſertim cùm ſuo modo
accedat ratio vectis, ſicuti brevior baculus difficiliùs curvatur, quàm
longior; hinc major arcus minorem ſuperat, & major ſuperficies aquæ
ex præſatis arcubus conſtans vincit minorem ex arcubus etiam conſtan
tem; ſunt autem hujuſmodi arcus paralleli circulo maximæ preſſionis;
& cum in ſingulis punctis circuli vtilis, æqualis preſſio cenſeatur, inæ
qualitas preſſionis directæ accipienda eſt in arcubus ad angulos rectos
ſecantibus prædictos preſſionum arcus. Quintò, Suppono ad aquam extru
dendam, per anguſtiorem alveum, ſeu canalem, minorem preſſionis vim de
ſiderari, vt conſtat ex doctrina motuum; nempe major mobilis, ſeu moven
di corporis moles motui magis reſiſtit.
pienda eſt, vt aqua à circulo maximæ preſſionis ad punctum maximæ ele
vationis excurrat, totumque illud ſpatium conficiat, ſed vt pars aquæ aliam
partem pellat, & hæc aliam; cogita veſicam aqua plenam, quam vel ma
nu, vel fune in ſpiras acto ſtringis, ac proinde temporis ferè momento tu
mor attollitur, quod certè per motum obtineri non poſſet. Tertiò, per
motum aquam elevatam versùs litus excurrere, & averſis ire fluminibus,
ad inſtar majoris cujuſdam dolij; vbi enim litore altior eſt, in litus exun
dat; idem dico de ſuprema fluminum ſuperficie: & hæc eſt ratio cur
aqua, per æſtum exundet, quia cum prædictæ preſſionis vi, etiam ver
sùs oram & litus extollatur, in litus ipſum, quod inferius eſt, & in ſub
jacentis fluminis alveum excurrit, ſublata verò preſſione, aqua illa,
quæ priùs exundarat in litus, cum ſit altius ipſa maris, poſtquam detu
muit, ſuperficie, versùs ipſum mare refluit. Quartò, Majorem arcum
vtilem plùs, minorem verò minùs præſtare; præſertim cùm ſuo modo
accedat ratio vectis, ſicuti brevior baculus difficiliùs curvatur, quàm
longior; hinc major arcus minorem ſuperat, & major ſuperficies aquæ
ex præſatis arcubus conſtans vincit minorem ex arcubus etiam conſtan
tem; ſunt autem hujuſmodi arcus paralleli circulo maximæ preſſionis;
& cum in ſingulis punctis circuli vtilis, æqualis preſſio cenſeatur, inæ
qualitas preſſionis directæ accipienda eſt in arcubus ad angulos rectos
ſecantibus prædictos preſſionum arcus. Quintò, Suppono ad aquam extru
dendam, per anguſtiorem alveum, ſeu canalem, minorem preſſionis vim de
ſiderari, vt conſtat ex doctrina motuum; nempe major mobilis, ſeu moven
di corporis moles motui magis reſiſtit.
Auguſtin.
Cuncta hæc ſatis intelligo; ſtatuo enim globum iſtum in
ſitu Sphæræ rectæ; ita vt axis & poli ſint in plano horizontis; aſſum
ptoque ſupremo globi puncto, ſeu vertice, illius horizon, qui per Po
los deſcribitur, eſtque vnus ex Meridianis & diſtat à puncto aſſumpto
90. grad. circulus maximæ preſſionis erit, cui ſi omnes parallelos acci
piam, omnes circulos preſſionum habeo, & probè diſtinguo arcus
vtiles ab inutilibus, & portionem ſuperficiei ab vtilibus rectam, ſeu
occupatam, ab alia; quæ profectò quantum varia ſit, cùm hinc expli
cetur, illinc contrahatur, inde versùs Ortum, hinc versùs Boream ex
currat ſatis patet. Vt autem majoris, vel minoris vim definiam, ratio
ne ſcilicet puncti aſſumpti, initio ducto ab horizonte, ſeu circulo ma
ximæ preſſionis, conſidero ac metior ſuperficiem vtilem (ſic eam vo
co, quam arcus vtiles occupant) pro cujus diverſo ſitu, & diver
ſa extenſione, diverſa ſequitur preſſio & elevatio in puncto aſſum
pto Æquatoris; Hoc ſat benè intelligo; vellem tantùm, vt illud quod
vltimo loco adſtruxiſti, de aqua in anguſtias redacta paulò fuſiùs ex
plicares.
ſitu Sphæræ rectæ; ita vt axis & poli ſint in plano horizontis; aſſum
ptoque ſupremo globi puncto, ſeu vertice, illius horizon, qui per Po
los deſcribitur, eſtque vnus ex Meridianis & diſtat à puncto aſſumpto
90. grad. circulus maximæ preſſionis erit, cui ſi omnes parallelos acci
piam, omnes circulos preſſionum habeo, & probè diſtinguo arcus
vtiles ab inutilibus, & portionem ſuperficiei ab vtilibus rectam, ſeu
occupatam, ab alia; quæ profectò quantum varia ſit, cùm hinc expli
cetur, illinc contrahatur, inde versùs Ortum, hinc versùs Boream ex
currat ſatis patet. Vt autem majoris, vel minoris vim definiam, ratio
ne ſcilicet puncti aſſumpti, initio ducto ab horizonte, ſeu circulo ma
ximæ preſſionis, conſidero ac metior ſuperficiem vtilem (ſic eam vo
co, quam arcus vtiles occupant) pro cujus diverſo ſitu, & diver
ſa extenſione, diverſa ſequitur preſſio & elevatio in puncto aſſum
pto Æquatoris; Hoc ſat benè intelligo; vellem tantùm, vt illud quod
vltimo loco adſtruxiſti, de aqua in anguſtias redacta paulò fuſiùs ex
plicares.
Antim.
Per me licet; ſupponamus ita extrudi per canalem ADH.
vt altitudo alvei pleni ſit AC, latitudo verò initio ſit AB, ſed qui
retenta eadem altitudine, contrahatur ſecundùm latitudinem, ac proin-
vt altitudo alvei pleni ſit AC, latitudo verò initio ſit AB, ſed qui
retenta eadem altitudine, contrahatur ſecundùm latitudinem, ac proin-
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib