Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[31.] 24. Viſio uidetur fieri per σ {υν}{άν}γ{δι}αμ, id eſt receptos ſimul & emiſſos radios.
[32.] 25. Viſio perſicitur, cŭ forma uiſibilis cryſtallino humore recepta, in neruũ opticum peruenerit. 20 p 3.
[33.] 26. Viſio eſt ex eorum numero, quæ dolorem faciunt. 16 p 3.
[34.] 27. Vtro uiſu una uiſibilis forma plerun uidetur. 28 p 3.
[35.] 28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddendum́ obiectis corporibus lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
[36.] 29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.
[37.] 30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.
[38.] 31. Colores uiſibilium in obiect is corporib{us} illuminantur, & obſcur antur præcipuè, pro lucis qualitate & obiectorum corporum colorib{us}. Vide 3 n.
[39.] 32. Lux uehemens trib{us} potißimùm de caußis uiſibilia quædam obſcur at. Vide 2 n.
[40.] DE OFFICIO ET VTILITATE INSTRVMEN-torum uiſus. Caput ſextum. 33. Multiplex & uaria eſt partium uiſ{us} utilit{as}: diuerſa́ ſunt ipſarum inter ipſas officìa. 4 p 3.
[41.] 34. Superſicies tunicarum uiſ{us} ſunt globoſæ. 3. 4 p 3.
[42.] 35. Ocul{us} eſt globoſ{us}. 3 p 3.
[43.] DE IIS SINE QVIBVS VISIO NON PO-teſt compleri. Caput ſeptimum. 36. Ad uiſionem perſiciendam ſex inprimis neceſſaria ſunt.
[44.] 37. Diſt antia inter uiſum & uiſibile. 15 p 3.
[45.] 38. Collocatio uiſibilis ante uiſum directa. 2 p 3.
[46.] 39. Lux. 1 p 3.
[47.] 40. Magnitudo rei uiſibilis. 19 p 3.
[48.] 41. Perſpicuit{as} corporis inter uiſum & uiſibile interiecti. 13 p 3.
[49.] 42. Denſit{as} ac ſolidit {as} uiſibilis. 14 p 3.
[50.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER SECVNDVS.
[51.] DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum. Caput primum. 1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
[52.] 2. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores perſpicuitate differunt. Ita forma uiſibilis refringitur in ſuperſicie uitrei humoris. 21 p 3.
[53.] 3. Communis ſectio cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum aut eſt plana: aut eſt pars ſphæræ maioris cryſtallina ſphæra. Et habet centrum diuer-ſum ab oculi centro. 23 p 3.
[54.] 4. Humor cryſtallin{us} lucem & colorem aliter recipit, quàm cæter a perſpicua corpora. 22 p 3. Idem 30 n 1.
[55.] 5. Cryſtallin{us} & uitre{us} humores dißimiliter lucem & colorem recipiunt. 22 p 3.
[56.] 6. Humor uitre{us} & ſpirit{us} uiſibilis eadem ferè perſpicuitate præditi ſunt. 22 p 3.
[57.] 7. Axis pyramidis opticæ ſol{us} ad perpendiculum eſt cõmuni ſectioni cryſtallinæ & uitreæ ſphærarum. 24 p 3.
[58.] 8. Viſio per axem pyramidis opticæ certißima eſt: per aliam lineam tantò certior, quantò ipſa axi propinquior fuerit. 43 p 3.
[59.] 9. Radi{us} pyramidis opticæ obliqu{us}, axi propior ad minores angulos refringitur, remotior ad maiores: & duo æqualiter remoti, ad æquales. 36 p 3.
[60.] 10. Viſibile percipitur aut ſolo uiſu: aut uiſu & ſyllogiſmo: aut uiſu & anticipata notione. In hypothe. 3 lib. inpræfa. 4 lib. 59. 60 p 3.
< >
page |< < (125) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div275" type="section" level="0" n="0">
          <pb o="125" file="0131" n="131" rhead="OPTICAE LIBER IIII."/>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div276" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head297" xml:space="preserve" style="it">50. Si uiſ{us} opponatur baſi ſpeculi conici caui: uiſibile intra ſpeculum poſitum, tantùm uide-
            <lb/>
          bitur. 6 p 9.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7330" xml:space="preserve">SEd ſpeculum pyramidale integrum ſi opponatur uiſui, & ſit uiſus ex parte baſis, non percipiet
              <lb/>
            niſi hoc, quod fuerit intra ſpeculum:</s>
            <s xml:id="echoid-s7331" xml:space="preserve"> quoniam perpendicularis tenet angulum acutum cum
              <lb/>
            linea ab oculo ad ipſam ducta, ex parte baſis:</s>
            <s xml:id="echoid-s7332" xml:space="preserve"> unde fit reflexio ex parte acuminis [radius enim
              <lb/>
            reflexus declinat ad partem oppoſitam radio, obliquè ſpeculo incidẽti per 10 n:</s>
            <s xml:id="echoid-s7333" xml:space="preserve">] & cadent omnes
              <lb/>
            lineæ reflexæ intra pyramidem, & uideri poterit, quod intra pyramidem poſitum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s7334" xml:space="preserve"> Si autem au-
              <lb/>
            feratur ex eo portio ſecundum longitudinem:</s>
            <s xml:id="echoid-s7335" xml:space="preserve"> poterunt quidem comprehendi exteriora, cum pa-
              <lb/>
            teat exitus lineis reflexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s7336" xml:space="preserve"> Similiter ſi ſecetur pyramis ad modum annuli, ut auferatur uertex:</s>
            <s xml:id="echoid-s7337" xml:space="preserve"> li-
              <lb/>
            berum habebunt lineæ ingreſſum, & exteriora apparebũt:</s>
            <s xml:id="echoid-s7338" xml:space="preserve"> & ſi fuerit uiſus ex parte ſuperficiei con-
              <lb/>
            cauitatis ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s7339" xml:space="preserve"> plura poterit comprehendere exteriora, quàm ex parte baſis:</s>
            <s xml:id="echoid-s7340" xml:space="preserve"> quia latior inciden-
              <lb/>
            tibus datur lineis uia.</s>
            <s xml:id="echoid-s7341" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div277" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head298" xml:space="preserve" style="it">51. Ab uno cui{us}libet ſpeculi puncto, unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectitur.
            <lb/>
          29. 30. 31 p 5. Item 37 p 5: item in præfat. 1. 5. & 10 librorum.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7342" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s7343" xml:space="preserve"> ſumpto uniuſcuiuſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s7344" xml:space="preserve"> ſpeculi puncto, nõ eſt poſsibile in eo percipi formam, niſi for-
              <lb/>
            mam unius puncti ab eodem uiſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s7345" xml:space="preserve"> Quoniam enim per perpendicularem & centrum uiſus
              <lb/>
            unica tranſit ſuperficies:</s>
            <s xml:id="echoid-s7346" xml:space="preserve"> & una ſola eſt linea à centro uiſus ad punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s7347" xml:space="preserve"> & unicus angulus
              <lb/>
            ex linea perpendiculari acutus, & unicus angulus in eadem ſuperficie acutus æqualis huic [ſecus
              <lb/>
            pars æquaretur toti contra 9 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s7348" xml:space="preserve">] ergo eſt unica linea, quæ angulum æqualem huic cum perpendi-
              <lb/>
            culari facit:</s>
            <s xml:id="echoid-s7349" xml:space="preserve"> & cum linea peruenerit ad partem corporis, nõ poteſt forma alterius puncti per ipſam
              <lb/>
            uehi, cum punctum præcedens occultet poſtpoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s7350" xml:space="preserve"> Sed duobus uiſibus poſſunt in eodem ſpe-
              <lb/>
            culi puncto comprehendi duæ punctuales formæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s7351" xml:space="preserve"> quoniam infinitæ poſſunt ſumi ſuperficies, ſu-
              <lb/>
            per perpendicularem ſe ſecantes, in quarum qualibet circa perpendicularem ſumi poterunt duo
              <lb/>
            anguli æquales acuti.</s>
            <s xml:id="echoid-s7352" xml:space="preserve"> Iam ergo proprietatem reflexionis declarauimus, & ſimiliter cuiuslibet ſpe-
              <lb/>
            culi proprium.</s>
            <s xml:id="echoid-s7353" xml:space="preserve"> Viſus autem cum per reflexionem formas comprehendit, non animaduertit quòd
              <lb/>
            hæc acquiſitio per reflexionem ſit.</s>
            <s xml:id="echoid-s7354" xml:space="preserve"> Non enim accidit ex proprietate uiſus reflexio:</s>
            <s xml:id="echoid-s7355" xml:space="preserve"> quoniam uiſu
              <lb/>
            remoto, procedit non minus forma à corpore ad ſpeculum, & reflectitur ſecundum modum prędi-
              <lb/>
            ctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s7356" xml:space="preserve"> & ſi accidat uiſum eſſe in loco, in quem linearum reflexarum fit aggregatio:</s>
            <s xml:id="echoid-s7357" xml:space="preserve"> comprehendet
              <lb/>
            uiſus formam illam in capitibus harum linearum:</s>
            <s xml:id="echoid-s7358" xml:space="preserve"> & eſt in ſpeculo tanquam non adueniens, ſed na-
              <lb/>
            turalis eſſet forma ſpeculo.</s>
            <s xml:id="echoid-s7359" xml:space="preserve"> Amplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s7360" xml:space="preserve"> aliquando acquirit uiſus formas in ſpeculis in ſola ſuperficie,
              <lb/>
            aliquando intra ſpeculum, aliquando ultra.</s>
            <s xml:id="echoid-s7361" xml:space="preserve"> Et erit apparens locus formæ ſecundum figuram ſpe-
              <lb/>
            culi & ſitum rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s7362" xml:space="preserve"> & ſemper comprehendetur forma in loco proprio, mutato ſitu uiſus & ſpecu-
              <lb/>
            li:</s>
            <s xml:id="echoid-s7363" xml:space="preserve"> & erit diuerſitas elongationis loci formæ ad ſpeculi ſuperficiem, ſecundum diuerſitatem figuræ
              <lb/>
            ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s7364" xml:space="preserve"> Et locus formæ dicitur locus imaginis.</s>
            <s xml:id="echoid-s7365" xml:space="preserve"> Et forma dicitur imago.</s>
            <s xml:id="echoid-s7366" xml:space="preserve"> Viſus autem comprehen-
              <lb/>
            dit rem uiſam in loco imaginis.</s>
            <s xml:id="echoid-s7367" xml:space="preserve"> Et nos dicemus illum locum, & eius proprium in quolibet ſpecu-
              <lb/>
            lorum, quæ enumerauimus:</s>
            <s xml:id="echoid-s7368" xml:space="preserve"> & aſsignabimus cauſas, propter quas comprehendantur res uiſæ in
              <lb/>
            loco illo:</s>
            <s xml:id="echoid-s7369" xml:space="preserve"> & hoc in ſequente libro, ſi deus uoluerit.</s>
            <s xml:id="echoid-s7370" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div278" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head299" xml:space="preserve">ALHAZEN FILII</head>
          <head xml:id="echoid-head300" xml:space="preserve">ALHAYZEN OPTICAE</head>
          <head xml:id="echoid-head301" xml:space="preserve">LIBER QVINTVS.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7371" xml:space="preserve">LIBER iſte in du{as} partes diuiſ{us} est.</s>
            <s xml:id="echoid-s7372" xml:space="preserve"> Prima pars eſt proœmium libri.</s>
            <s xml:id="echoid-s7373" xml:space="preserve"> Secunda
              <lb/>
            de imaginib{us}.</s>
            <s xml:id="echoid-s7374" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div279" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head302" xml:space="preserve">PROOEMIVM LIBRI. CAP. I.</head>
          <head xml:id="echoid-head303" xml:space="preserve" style="it">1. Imago eſt form a uiſibilis, à polit a ſuperficie reflexa. In def. 5 libri.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7375" xml:space="preserve">LIquet ex quarto libro [2 n] quòd formæ rerum uiſarum reflectuntur ex corporibus politis, &
              <lb/>
            uiſus comprehendit eas in corporibus politis propter reflexionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s7376" xml:space="preserve"> & patuit [20.</s>
            <s xml:id="echoid-s7377" xml:space="preserve"> 21 n 4] quo-
              <lb/>
            modo fieret acquiſitio rerum ex reflexione formarum.</s>
            <s xml:id="echoid-s7378" xml:space="preserve"> Et uiſus comprehendit rem uiſam in loco
              <lb/>
            determinato:</s>
            <s xml:id="echoid-s7379" xml:space="preserve"> & primò, cum non fuerit ſitus rei uiſæ ad uiſum mutatio.</s>
            <s xml:id="echoid-s7380" xml:space="preserve"> Et forma comprehenſa in
              <lb/>
            corpore polito nominatur imago.</s>
            <s xml:id="echoid-s7381" xml:space="preserve"> Et nos explanabimus in hoc libro loca imaginũ ex corporibus
              <lb/>
            politis:</s>
            <s xml:id="echoid-s7382" xml:space="preserve"> & dicemus quomodo acquiratur horũ locorũ ſcientia, & quomodo inueniatur ſyllogiſticè.</s>
            <s xml:id="echoid-s7383" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div280" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head304" xml:space="preserve">DE LOCIS IMAGINVM. CAP. II.</head>
          <head xml:id="echoid-head305" xml:space="preserve" style="it">2. In ſpeculo plano imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ reflexio-
            <lb/>
          nis. 37 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7384" xml:space="preserve">IMaginis cuiuſcunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s7385" xml:space="preserve"> puncti locus, eſt punctum in quõ linea reflexionis ſecat perpendicularem
              <lb/>
            à puncto rei uiſæ intellectam ſuper lineam contingentem lineam cõmunem ſuperficiei ſpeculi,
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>