Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="113"/>
                <arrow.to.target n="marg943"/>
                <lb/>
                <expan abbr="cumq́">cumque</expan>
              . </s>
              <s>vniuerſi conſentiant vnum eſſe principium tanquam materiam, nec alia principiorum ge­
                <lb/>
              nera ponant non modo finem cuius nullam rationem habent, aut etiam efficiens, de quo admo­
                <lb/>
              dum pauci meminere, verumetiam de forma. </s>
              <s>nihil agant, vnum omnia ponebant
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Heraclitus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg944"/>
                <lb/>
              & Hippon ex quo item facilè credi poſsit ipſos cùm omnem finem
                <expan abbr="efficiensq́">efficiensque</expan>
              . </s>
              <s>de medio ſuſtuliſ­
                <lb/>
              ſent; Deos etiam funditus tollere. </s>
              <s>Nam Deus & primus omnium finis & primum efficiens eſſe
                <lb/>
              perhibetur. </s>
              <s>Itaque Hippon
                <foreign lang="grc">ἄθεος</foreign>
              , ideſt ſine Deo & impius appellatus eſt. </s>
              <s>Si igitur præter
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
                <lb/>
              ſubiectum reliqua principia ſuſtulerunt, planum eſt, quòd voluerunt
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              ipſam ſuoptè nutu
                <lb/>
              variis motibus concitari & varios exitus habere. </s>
              <s>Atque hæc de natura principij vnius quod mo­
                <lb/>
              bile eſſet, accepimus à veteribus. </s>
              <s>Nunc contra ipſos aliqua dicamus. </s>
              <s>Profectò cùm hoc vnum ſit
                <lb/>
              principium quod accipit in ſeipſo contraria, vicem materiæ ſubit; ea verò per ſeipſam non mu­
                <lb/>
              tatur ex vno contrario in alterum, ſed prætereà deſideratur efficiens quod ipſam immutet, &
                <expan abbr="">cum</expan>
                <lb/>
              omnis motus ſit finis cuiuſpiam gratia, & ad certam formam perducatur qua adepta ceſſat, prę­
                <lb/>
              ter materiam in ijs quę mutantur, alia principia requirantur oportet, efficiens nimirum, forma &
                <lb/>
              finis. </s>
              <s>Rurſus hoc vnum aut elementum eſt, aut
                <expan abbr="">non</expan>
              , ſed aliquid aut poſterius, aut prius elemento.
                <lb/>
              </s>
              <s>nec quid poſterius eſſe poteſt: nihil enim magis naturam principij tollit quàm eſſe poſterius.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nanque illa principiorum ratio ponitur quòd non fiant ex alio tanquam eo quod inſit, ſed alia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg945"/>
                <lb/>
              ex ipſo. </s>
              <s>Præterquam quòd & huiuſmodi principia ex quibus alia fiant, ipſa verò fiant ex nullo
                <lb/>
              vt eo quod inſit, non vnum eſſe tantummodo apparet, ſed plura, atque adeò ſaltem tria. </s>
              <s>Neque
                <lb/>
              item elemento prius eſſe poteſt, atque illud vnum in genere principiorum, quòd illo in omni mu­
                <lb/>
              tatione permanente, & viciſsim accipiente formas, affectio ſolum exiſteret, & mutatio
                <expan abbr="qualitatũ">qualitatum</expan>
              ,
                <lb/>
              nulla ſubſtantiæ; ſic enim aliud principium vltra illud, quod ſubiectum faciunt ponere conueni­
                <lb/>
              ret. </s>
              <s>Non etiam elementum eſſe valet, quanuis
                <expan abbr="pleriq́">plerique</expan>
              . </s>
              <s>vnum quoddam ex ijs quę elementa dicun­
                <lb/>
              tur, accipiant: quòd liquidò conſtet hæc mutari viciſsim & oriri & interire, id verò maiorem in
                <lb/>
              modum principiorum conditioni repugnat. </s>
              <s>Sed illi maximè naturæ proceſsibus aduerſantur qui
                <lb/>
              præter id quòd vnum ſtatuunt, etiam infinitum eſſe volunt. </s>
              <s>Neque illud nos perſuadeat, quòd
                <lb/>
              infinitum poni debeat, vt rerum generatio ſit perpetua: nam poſteà videbimus etiam ſi finitum
                <lb/>
              ſit id quod eſt, poſito ſubiecto atque efficiente perpetuò rerum formarum in infinitum ſibi poſſe
                <lb/>
              ſuccedere. </s>
              <s>Quod verò Thales alijúe afferre potuerunt ad ſuam ſententiam corroborandam, vt­
                <lb/>
              puta à communione, & crebro vſu cuiuſpiam elementi, nihil eſt. </s>
              <s>Nanque & omnia ſimul ad vni­
                <lb/>
              uerſi perfectionem, & ad mixtorum conſtitutionem pariter neceſſaria ſunt, & ſi licet audire
                <expan abbr="nõ-">non­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg946"/>
                <lb/>
              nullos mathematicos, omnium elementorum aqua minimum eſſe apparet. </s>
              <s>Tùm etiam ſi princi­
                <lb/>
              pium eſt vbique præſtò ſit oportet. </s>
              <s>Atqui multa corpora ſunt quæ ſine humore conſtant, vt ignis
                <lb/>
              & terra. </s>
              <s>
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>magis id admirabile cenſendum eſt quo cęlum cuius ſupra omnem exiſtima­
                <lb/>
              tionem multò maior eſt portio, quàm reliquorum elementorum, ignis eſſe perhibetur quo ſanè
                <lb/>
              nihil cogitari poteſt, quod magis aquæ repugnet. </s>
              <s>Neque ſufficit (vt aliquid dicamus ad ea quæ
                <lb/>
              obiiciunt ij qui aërem ſtatuunt eſſe principium) quòd aër facillimè ſubeat omne genus mutatio­
                <lb/>
              nis; aliud enim requiritur ad id, vt principium conſtituatur. </s>
              <s>nempe vt maneat, neque diſſoluatur
                <lb/>
              in aliud; id verò
                <expan abbr="">non</expan>
              conuenit aëri, quandò non minus ex aëre aqua, quàm aër ex aqua naſcatur,
                <lb/>
              licet id ſenſus viſus aſſequi non poſsit: at verò ita eſſe ratio dictat, neque ſenſus, ſi minus aſſequa­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>idcircò reclamat. </s>
              <s>Vt verò ignis principium eſſe nequeat & quàm ineptè cenſeatur eſſe princi­
                <lb/>
              pium ſatis antè oſtendimus. </s>
              <s>Medium illud neque monſtrat ſenſus, neque ratio requirit. </s>
              <s>ergo di­
                <lb/>
              mittatur alacriter, ſi phyſici eſſe volumus. </s>
              <s>Neque enim methodus accipit
                <expan abbr="">non</expan>
              neceſſaria,
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>minus illa quæ nullo pacto neque per ſe, neque per accidens ad ſenſum referuntur. </s>
              <s>Itaque pro­
                <lb/>
              peremus ad aliàs veterum ſententias explorandas.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg947"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg933"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg934"/>
              a Plut. lib.
                <lb/>
              </s>
              <s>an aqua an
                <lb/>
              ignis vti­
                <lb/>
              lior.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg935"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg936"/>
              b 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 6. & 54.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg937"/>
              c 1. Met.
                <lb/>
              c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg938"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg939"/>
              d Lib. de
                <lb/>
              plac.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg940"/>
              e 1. Phyſ,
                <lb/>
              T. 42.
                <lb/>
                <lb/>
              12. Met.
                <lb/>
              c. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg941"/>
              f 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg942"/>
              g 3. Phyſ.
                <lb/>
              T. 30.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg943"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg944"/>
              a 3. Phyſ.
                <lb/>
              T. 30.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg945"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg946"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg947"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              In eos qui infinita poſuere principia. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXVII
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>NON parua philoſophorum pars, & eorum qui in tractandis reliquis rebus phyſicis ab
                <lb/>
              Ariſtotele præponuntur; Anaxagoras, ſcilicet, & Democritus; ad hos etiam libet adiunge­
                <lb/>
              re Anaximandrum; infinita rerum eſſe principia cenſuerunt. </s>
              <s>Atque Anaxagoras
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              & Ana­
                <lb/>
              ximander ſic infinita poſuerunt, vt tamen vnum
                <expan abbr="quoddã">quoddam</expan>
              ex iis omnibus infinitis exiſteret, quod
                <lb/>
              eſſet continuum; id verò cum ex innumerabilibus rerum principiis eſſet conſtitutum, infinitum
                <lb/>
              quoque ab illis habitum fuiſſe oportet. </s>
              <s>Democritus innumera illa principia diſcreta ſtatuit, ſiqui­
                <lb/>
              dem indiuidua. </s>
              <s>Sed Anaxagoras eas partes vniformes eſſe dicebat quæ vnà in toto illo & in qua­
                <lb/>
              que parte ſenſili concretæ forent. </s>
              <s>ſiquid de Anaximandro licet augurari (nihil enim certi de il­
                <lb/>
              lius ſententia ſcriptum habemus aut apud Laërtium Diogenem, aut alios Ariſtotelis interpretes)
                <lb/>
              vel quòd ab æterno ſegregatio conſtiterit, cùm cęteroquin Anaxagoras mentem quandam com­
                <lb/>
              mentus fuerit, non ab æterno
                <expan abbr="ſegregantẽ">ſegregantem</expan>
              ,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              ſed ab aliquo principio digerentem, & quæ in
                <expan abbr="ordinẽ">ordinem</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg948"/>
                <lb/>
              adducere cœperit, vel etiam quòd ipſas rerum partes quæ ex vno illo ſecernerentur per ſe </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>