1trinoſque malos, quod antiquis fuit rarum, noſtris hodie frequentißimum.
quia inuenta pyxide nautica, inquit Cardanus, & lapidis Herculis
auxilio pluribus locis vela dispoſita, melius dirigunt iter: antiquis
contrà, quoniam ſyderibus Cynoſura, & Helice, vias dirigebant, &
ob id non ad amußim, nec ex lineis, craſſa quidem Minerua: ſed certa
deformatis malorum multitudo confuſionem in curſu, & impedi
mentum, maiuſque periculum attuliſſet.
quia inuenta pyxide nautica, inquit Cardanus, & lapidis Herculis
auxilio pluribus locis vela dispoſita, melius dirigunt iter: antiquis
contrà, quoniam ſyderibus Cynoſura, & Helice, vias dirigebant, &
ob id non ad amußim, nec ex lineis, craſſa quidem Minerua: ſed certa
deformatis malorum multitudo confuſionem in curſu, & impedi
mentum, maiuſque periculum attuliſſet.
Cur quanto.] Quintum eſt ſpeciale problema de vecte conſi
derato in malo nauis. Cur ſcilicet antemna ſublimiore mali loco po
ſita, vt ſit idem velum, idemque ventus velo exceptus, nauis cele
rius feratur. Id eſt vt cætera omnia ſint paria. Nam nauis velocitas,
non ſolum pendet à ventorum impetu & rectitudine, & velorum
magnitudine: ſed & ex loco humiliore, vel ſublimiore, ex cæli ab
Oriente in Occidentem conuerſione, nauis leuitate & forma. quæ
enim non merguntur vt droma/des ( ſic enim vocat Ariſtophanes
eas, quas nunc vulgus fregatas appellat ) quaſi aquis innitentes curſu
ſunt velocißimæ, & longiores latis, poſt eas, quæ carinam habent te
nuem, vt aquas facile diuidant, vltimo loco quæ quaſi mediæ ante
quidem tenues, poſt latiores ad velocem curſum & ferendum onera
aptæ, & humiles altis, & leui ex ligno: ſed & parte intra aquam
polita læuigata & ſæuo illita.
derato in malo nauis. Cur ſcilicet antemna ſublimiore mali loco po
ſita, vt ſit idem velum, idemque ventus velo exceptus, nauis cele
rius feratur. Id eſt vt cætera omnia ſint paria. Nam nauis velocitas,
non ſolum pendet à ventorum impetu & rectitudine, & velorum
magnitudine: ſed & ex loco humiliore, vel ſublimiore, ex cæli ab
Oriente in Occidentem conuerſione, nauis leuitate & forma. quæ
enim non merguntur vt droma/des ( ſic enim vocat Ariſtophanes
eas, quas nunc vulgus fregatas appellat ) quaſi aquis innitentes curſu
ſunt velocißimæ, & longiores latis, poſt eas, quæ carinam habent te
nuem, vt aquas facile diuidant, vltimo loco quæ quaſi mediæ ante
quidem tenues, poſt latiores ad velocem curſum & ferendum onera
aptæ, & humiles altis, & leui ex ligno: ſed & parte intra aquam
polita læuigata & ſæuo illita.
An quia malus eſt.] Solutio eſt problematis propoſiti per re
ductionem mali ad vectem, & eius calcis ad hypomochlium. Syllo
giſmus hîc eſt ſuis omnibus partibus abſolutus, ſic.
ductionem mali ad vectem, & eius calcis ad hypomochlium. Syllo
giſmus hîc eſt ſuis omnibus partibus abſolutus, ſic.
Quantò pars ab hypomochlio ad caput vectis eſt longior: tantò
vis mouens, ea eſt ventus, onus, id eſt nauim, facilius & ce
lerius mouet. Ex anteced.
vis mouens, ea eſt ventus, onus, id eſt nauim, facilius & ce
lerius mouet. Ex anteced.
Quò autem antemna, intellige cum velo expanſo, ſuperior eſt in
malo: eò pars ab hypomochlio ad caput vectis eſt longior. ax. 9.
Eſt enim malus vectis, & mali pterna ſeu calx eſt hypo
mochlium.
malo: eò pars ab hypomochlio ad caput vectis eſt longior. ax. 9.
Eſt enim malus vectis, & mali pterna ſeu calx eſt hypo
mochlium.
Ergo antemna cum ſuperior eſt, ventus facilius & celerius
mouet nauim.
mouet nauim.
Cap. 8. lib
10.
10.
Eadem de hoc problemate fuit Vitruuij ſententia his verbis expreſſa.
Nauis onerariæ vela cum ſint per altitudinem mediam mali penden
tia, non poteſt habere nauis celerem curſum: cum autem in ſummo
Nauis onerariæ vela cum ſint per altitudinem mediam mali penden
tia, non poteſt habere nauis celerem curſum: cum autem in ſummo