1frigida euaſerit.
Nam cùm ſuccus ad alie
num transfertur colorem à viridi, neceſſe
eſt, vt vel ab immodica frigiditate, aut ſic
citate, aut putredine corrumpatur. Frigidi
tas enim opus caloris impedit: ſiccitas verò,
ne mutetur, quod concoquitur, facit. Vn
de ſicca priùs ac potiùs vruntur, quàm con
coquantur: putredo verò, quod iam fa
ctum eſt, euertit. Candidus quidem ex
omnibus his colos in ſuccis fit, à quibus
etiam croceus, ſed non à frigiditate: ſicut
& niger, ſed non ob putredinem. Quam
obrem omnis color ſucci in plantis, viri
di excepto, venenoſæ qualitatis eſt argu
mentum.
num transfertur colorem à viridi, neceſſe
eſt, vt vel ab immodica frigiditate, aut ſic
citate, aut putredine corrumpatur. Frigidi
tas enim opus caloris impedit: ſiccitas verò,
ne mutetur, quod concoquitur, facit. Vn
de ſicca priùs ac potiùs vruntur, quàm con
coquantur: putredo verò, quod iam fa
ctum eſt, euertit. Candidus quidem ex
omnibus his colos in ſuccis fit, à quibus
etiam croceus, ſed non à frigiditate: ſicut
& niger, ſed non ob putredinem. Quam
obrem omnis color ſucci in plantis, viri
di excepto, venenoſæ qualitatis eſt argu
mentum.
Partes plan
tarum, & ani
malium ſibi
inuicem ſi
miles.
Radicum
partes.
tarum, & ani
malium ſibi
inuicem ſi
miles.
Radicum
partes.
Decocta ex
lignoſa parte
fieri debent.
lignoſa parte
fieri debent.
Florum
partes.
partes.
Apollinis
flos.
Cur calix
floribus.
flos.
Cur calix
floribus.
Flores cur
neceſſarij.
neceſſarij.
Quæ plantæ
ex toto odo
ratæ.
ex toto odo
ratæ.
Mali medi
cæ ſpecies.
cæ ſpecies.
Quæ plantæ
maximè
odoratæ.
maximè
odoratæ.
Arbores her
bis plerunque
tenuioris
ſubſtantiæ.
ſunt.
bis plerunque
tenuioris
ſubſtantiæ.
ſunt.
Siliqua
ſtrum.
ſtrum.
Venenoſæ
plantæ qua
ſunt.
plantæ qua
ſunt.
Lac in plan
tis cur.
tis cur.
Lac planta
rum cur te
nax.
Viſci compo
ſitio.
rum cur te
nax.
Viſci compo
ſitio.
Sed cur omne plantarum lac admodum
tenax? Quoniam viſcidum fit, quoties ca
lor in humidum tenue ac pingue terreo mi
ſtum plus iuſto egerit. Itaque ex planta
rum radicibus, quæ lac emittunt, fit viſ
cum: lac enim ( vt dixi ) plantarum tenax
eſt. Miſcentur autem ſuccus radicis plantæ
lac ferentis cum laricis lachryma, & Græ
ca pix cum olei modico: & tandiu ſimul co
quuntur, donec diſtrahendo non frangatur.
Reſiſtit hoc aquæ, quia oleum prohibet,
ne aqua illi hæreat, aut miſceatur: Gigni
tur autem viſcum in radice è lacte putrefa
cto, velut & lac in plantis è ſitu quodam ſuc
ci, vnde in lactucis, & cichorea, & ob hu
midi abundantiam in ficu. Indicio eſt, quòd
vbi viſcum generatur in radice, generantur
& vermes. Plantæ plures generant ex his,
ſed præcipua quæ florem candidum profert,
& poſtquam effloruerit pappos. Sunt & quæ
in radicibus generant alia, velut tuſſilago
lanam, ex qua optima fit eſca. Et alia co
lores gignunt: nihil enim prohibet multa
ſub terra generari, cùm ſuper terram nemo
admiretur: terra enim parens omnium. Quæ
cunque tamen ſub terra gignuntur ad ſuc
cos pertinentia: clariora euadunt in germi
ne: vnde tithymalus album ( vt dixi ) ſuc
cum, chelidonia verò croceum emittit: Sunt
& quæ ſplendeant, vt ranunculorum ſpecies
omnes, & præcipuè aconitum, quod maxi
mè exitiale eſt: nam ſplendor ille ob immo
dicam prouenit ſiccitatem. Caſu verò natæ
plantæ in metallorum fodinis, aut iuxta cu
bicula ſerpentum, & quæ iuxta æs aut fer
rum rubigine obſitum adoleuerint, & in
paludibus, ſtagnis; cloacis, ac ſepulchris.
Fungi etiam iuxta oleas. Malè & grauiter
olent ſolani omnes ſpecies. Neſcio ſtramo
niam, ſeu malum ſpinoſum, ac inter ſolani
ſpecies adnumerem, certè folia ſuccum ni
gri papaueris olent: ipſa verò poma cocta
ſi edantur, præſentem inſaniam, ac ridicu
lam quaſi excitant. Herba eſt radice mul
tifida, ferruginea, caule digitali, & craſ
ſiore etiam longè, quaſi rotundo, folio am
plo, ex aduerſa parte ſubnigro: domeſtica
viridi flaueſcente, oblongo, molli, tenui
quaſi ad vitis inſtar: flores candidi è vagi
nis prodeuntes calathi modo, ſuaue olentes
liliaceum. Sed nulla certior nota, quàm po
morum, quæ Armeniaca æquant magnitu
dine, & forma, cæterùm viridia ac ſpino
ſa: intùs complentur ſemine ferruginei co
loris, magnitudine erui. Sunt autem quæ
dam, quæ figura ipſa vires produnt: velut
echij ſemen, quod capiti ſerpentis ſimile
eſt, aduerſus etiam venena viperarum præ
ſtantiſſimum auxilium præbet: & napelli
flores antequàm aperiantur, capitis humani
mortui ſeu potiùs caluariæ effigiem præbent:
etenim radix ipſa lethifera admodum eſt. An
hoc quidem caſu, an ratione quadam natu
rali conſtat? an melior aliqua mens hoc præ
ſtitit? Nam & in animalibus hoc idem mani
feſtum: ſiquidem canes norunt herbam, quæ
illis vomitum cit: & capræ diptamum Cre
tenſe, teſte Virgilio:
——Non illa feris incognita capris
Gramina, cum tergo volucres hæsêre ſagittæ.
tenax? Quoniam viſcidum fit, quoties ca
lor in humidum tenue ac pingue terreo mi
ſtum plus iuſto egerit. Itaque ex planta
rum radicibus, quæ lac emittunt, fit viſ
cum: lac enim ( vt dixi ) plantarum tenax
eſt. Miſcentur autem ſuccus radicis plantæ
lac ferentis cum laricis lachryma, & Græ
ca pix cum olei modico: & tandiu ſimul co
quuntur, donec diſtrahendo non frangatur.
Reſiſtit hoc aquæ, quia oleum prohibet,
ne aqua illi hæreat, aut miſceatur: Gigni
tur autem viſcum in radice è lacte putrefa
cto, velut & lac in plantis è ſitu quodam ſuc
ci, vnde in lactucis, & cichorea, & ob hu
midi abundantiam in ficu. Indicio eſt, quòd
vbi viſcum generatur in radice, generantur
& vermes. Plantæ plures generant ex his,
ſed præcipua quæ florem candidum profert,
& poſtquam effloruerit pappos. Sunt & quæ
in radicibus generant alia, velut tuſſilago
lanam, ex qua optima fit eſca. Et alia co
lores gignunt: nihil enim prohibet multa
ſub terra generari, cùm ſuper terram nemo
admiretur: terra enim parens omnium. Quæ
cunque tamen ſub terra gignuntur ad ſuc
cos pertinentia: clariora euadunt in germi
ne: vnde tithymalus album ( vt dixi ) ſuc
cum, chelidonia verò croceum emittit: Sunt
& quæ ſplendeant, vt ranunculorum ſpecies
omnes, & præcipuè aconitum, quod maxi
mè exitiale eſt: nam ſplendor ille ob immo
dicam prouenit ſiccitatem. Caſu verò natæ
plantæ in metallorum fodinis, aut iuxta cu
bicula ſerpentum, & quæ iuxta æs aut fer
rum rubigine obſitum adoleuerint, & in
paludibus, ſtagnis; cloacis, ac ſepulchris.
Fungi etiam iuxta oleas. Malè & grauiter
olent ſolani omnes ſpecies. Neſcio ſtramo
niam, ſeu malum ſpinoſum, ac inter ſolani
ſpecies adnumerem, certè folia ſuccum ni
gri papaueris olent: ipſa verò poma cocta
ſi edantur, præſentem inſaniam, ac ridicu
lam quaſi excitant. Herba eſt radice mul
tifida, ferruginea, caule digitali, & craſ
ſiore etiam longè, quaſi rotundo, folio am
plo, ex aduerſa parte ſubnigro: domeſtica
viridi flaueſcente, oblongo, molli, tenui
quaſi ad vitis inſtar: flores candidi è vagi
nis prodeuntes calathi modo, ſuaue olentes
liliaceum. Sed nulla certior nota, quàm po
morum, quæ Armeniaca æquant magnitu
dine, & forma, cæterùm viridia ac ſpino
ſa: intùs complentur ſemine ferruginei co
loris, magnitudine erui. Sunt autem quæ
dam, quæ figura ipſa vires produnt: velut
echij ſemen, quod capiti ſerpentis ſimile
eſt, aduerſus etiam venena viperarum præ
ſtantiſſimum auxilium præbet: & napelli
flores antequàm aperiantur, capitis humani
mortui ſeu potiùs caluariæ effigiem præbent:
etenim radix ipſa lethifera admodum eſt. An
hoc quidem caſu, an ratione quadam natu
rali conſtat? an melior aliqua mens hoc præ
ſtitit? Nam & in animalibus hoc idem mani
feſtum: ſiquidem canes norunt herbam, quæ
illis vomitum cit: & capræ diptamum Cre
tenſe, teſte Virgilio:
——Non illa feris incognita capris
Gramina, cum tergo volucres hæsêre ſagittæ.
Eſca ex tuſ
ſilagine.
ſilagine.
Malum ſpi
noſum.
noſum.
Plantæ quæ
tlam forma
vires pro
dunt.
tlam forma
vires pro
dunt.
Aſini quoque ſi quando atra bile labora
uerint, edunt aſplenum, ſpleniſque tumo
rem finiunt. Feruntur & hirundines cheli
doniam agnoſcere, & vires illius experiri
reparatis oculis. Eadem ratione cardueles eu
fragiam, viperæ fœniculum reparandi viſus
cauſa norunt. Sæpè enim cardueles matuti
nis horis viſi ſunt oculos eufragiæ affricare.
Plura ſunt huius rei exempla. Sed in proui
dentiam referre cuncta, abſurdum, cùm ca
ſu pleraque contingant: abſurdius autem, ni
hil: non enim efſet prouidentia. Quæ igitur
prouidentia fiant, & quæ non, alibi diſſe
remus.
uerint, edunt aſplenum, ſpleniſque tumo
rem finiunt. Feruntur & hirundines cheli
doniam agnoſcere, & vires illius experiri
reparatis oculis. Eadem ratione cardueles eu
fragiam, viperæ fœniculum reparandi viſus
cauſa norunt. Sæpè enim cardueles matuti
nis horis viſi ſunt oculos eufragiæ affricare.
Plura ſunt huius rei exempla. Sed in proui
dentiam referre cuncta, abſurdum, cùm ca
ſu pleraque contingant: abſurdius autem, ni
hil: non enim efſet prouidentia. Quæ igitur
prouidentia fiant, & quæ non, alibi diſſe
remus.
Verùm his relictis ad olentes plantas re
deamus, eáſque quæ potiùs vſui ſunt, quàm
iacturæ: Ergo Laſeri primo tanta iucundi
tas ac illius floribus, vt cogantur, Ariano
teſte, pecus incolæ arcere, ne diſrumpatur.
Naſcitur in Paropaniſo monte, quamvis
Macedones iactarent in Caucaſo eum vidiſ
ſe. Caulem habet ferulæ ſimilem, folia
Apij, ſemen latum, quaſi foliaceum, radi
cem nigram. Affinem ſuccum habemus
Belzoi, ſed non eundem: nam præter id,
quod nec tenuis, aut calidus ſit, aut acris,
in ſummo ex arbore etiam oritur. Vnde
Vertomanus erroris cauſam dedit. Simili
fermè diſcrimine ferunt lignum eſſe aloën
vocatum, hoc noſtro, quod ad nos defer
tur longè fragrantius. Sunt enim illius tria
genera: optimum quod colampat dicitur,
adeò fragrans, vt in manu detentum om
nem alium odorem obſcuret: huius rei cau
ſa ad nos non vehitur. Naſcitur enim in
Taprobana inſula, quæ noſtra ætate Suma
tra, tùm ab incolis, tùm a Luſitanis dici
tur, vbi præter opes egregias luxus etiam
prohibet, ne thymiamata pretioſiora ad
nos deferantur. Hoc illud eſſe exiſtimo,
quod accenſum, in lachrymam totum ver
titur, licet lignum ſit. Idque nobis ſpectan
tibus oſtendit Gulielmus Caſanatus Beſun
tinus medicus. Secundum quod in aqua
mergitur, vt buxus, lignum ſanctum, li
cet leue, cùm robur innater, aëris enim ex
pers eſt. Meminit huius experimenti D.
Eraſmus, & nos periculum fecimus illius.
Huius quàm primi maior copia eſt, minor
tamen, quàm viliſſim; Hoc eſt, quod neque
ſoluitur in lachrymam ab igne, nec in aquam
deſcendit: ſed tamen dum flagrat, fragrat
mirum in modum: quapropter cùm inter
odorata odore præſtet, medica ratione inter
deamus, eáſque quæ potiùs vſui ſunt, quàm
iacturæ: Ergo Laſeri primo tanta iucundi
tas ac illius floribus, vt cogantur, Ariano
teſte, pecus incolæ arcere, ne diſrumpatur.
Naſcitur in Paropaniſo monte, quamvis
Macedones iactarent in Caucaſo eum vidiſ
ſe. Caulem habet ferulæ ſimilem, folia
Apij, ſemen latum, quaſi foliaceum, radi
cem nigram. Affinem ſuccum habemus
Belzoi, ſed non eundem: nam præter id,
quod nec tenuis, aut calidus ſit, aut acris,
in ſummo ex arbore etiam oritur. Vnde
Vertomanus erroris cauſam dedit. Simili
fermè diſcrimine ferunt lignum eſſe aloën
vocatum, hoc noſtro, quod ad nos defer
tur longè fragrantius. Sunt enim illius tria
genera: optimum quod colampat dicitur,
adeò fragrans, vt in manu detentum om
nem alium odorem obſcuret: huius rei cau
ſa ad nos non vehitur. Naſcitur enim in
Taprobana inſula, quæ noſtra ætate Suma
tra, tùm ab incolis, tùm a Luſitanis dici
tur, vbi præter opes egregias luxus etiam
prohibet, ne thymiamata pretioſiora ad
nos deferantur. Hoc illud eſſe exiſtimo,
quod accenſum, in lachrymam totum ver
titur, licet lignum ſit. Idque nobis ſpectan
tibus oſtendit Gulielmus Caſanatus Beſun
tinus medicus. Secundum quod in aqua
mergitur, vt buxus, lignum ſanctum, li
cet leue, cùm robur innater, aëris enim ex
pers eſt. Meminit huius experimenti D.
Eraſmus, & nos periculum fecimus illius.
Huius quàm primi maior copia eſt, minor
tamen, quàm viliſſim; Hoc eſt, quod neque
ſoluitur in lachrymam ab igne, nec in aquam
deſcendit: ſed tamen dum flagrat, fragrat
mirum in modum: quapropter cùm inter
odorata odore præſtet, medica ratione inter
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib