Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="113"/>
                <arrow.to.target n="marg943"/>
                <lb/>
                <expan abbr="cumq́">cumque</expan>
              . </s>
              <s>vniuerſi conſentiant vnum eſſe principium tanquam materiam, nec alia principiorum ge­
                <lb/>
              nera ponant non modo finem cuius nullam rationem habent, aut etiam efficiens, de quo admo­
                <lb/>
              dum pauci meminere, verumetiam de forma. </s>
              <s>nihil agant, vnum omnia ponebant
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              Heraclitus
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg944"/>
                <lb/>
              & Hippon ex quo item facilè credi poſsit ipſos cùm omnem finem
                <expan abbr="efficiensq́">efficiensque</expan>
              . </s>
              <s>de medio ſuſtuliſ­
                <lb/>
              ſent; Deos etiam funditus tollere. </s>
              <s>Nam Deus & primus omnium finis & primum efficiens eſſe
                <lb/>
              perhibetur. </s>
              <s>Itaque Hippon
                <foreign lang="grc">ἄθεος</foreign>
              , ideſt ſine Deo & impius appellatus eſt. </s>
              <s>Si igitur præter
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
                <lb/>
              ſubiectum reliqua principia ſuſtulerunt, planum eſt, quòd voluerunt
                <expan abbr="materiã">materiam</expan>
              ipſam ſuoptè nutu
                <lb/>
              variis motibus concitari & varios exitus habere. </s>
              <s>Atque hæc de natura principij vnius quod mo­
                <lb/>
              bile eſſet, accepimus à veteribus. </s>
              <s>Nunc contra ipſos aliqua dicamus. </s>
              <s>Profectò cùm hoc vnum ſit
                <lb/>
              principium quod accipit in ſeipſo contraria, vicem materiæ ſubit; ea verò per ſeipſam non mu­
                <lb/>
              tatur ex vno contrario in alterum, ſed prætereà deſideratur efficiens quod ipſam immutet, &
                <expan abbr="">cum</expan>
                <lb/>
              omnis motus ſit finis cuiuſpiam gratia, & ad certam formam perducatur qua adepta ceſſat, prę­
                <lb/>
              ter materiam in ijs quę mutantur, alia principia requirantur oportet, efficiens nimirum, forma &
                <lb/>
              finis. </s>
              <s>Rurſus hoc vnum aut elementum eſt, aut
                <expan abbr="">non</expan>
              , ſed aliquid aut poſterius, aut prius elemento.
                <lb/>
              </s>
              <s>nec quid poſterius eſſe poteſt: nihil enim magis naturam principij tollit quàm eſſe poſterius.
                <lb/>
              </s>
              <s>Nanque illa principiorum ratio ponitur quòd non fiant ex alio tanquam eo quod inſit, ſed alia
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg945"/>
                <lb/>
              ex ipſo. </s>
              <s>Præterquam quòd & huiuſmodi principia ex quibus alia fiant, ipſa verò fiant ex nullo
                <lb/>
              vt eo quod inſit, non vnum eſſe tantummodo apparet, ſed plura, atque adeò ſaltem tria. </s>
              <s>Neque
                <lb/>
              item elemento prius eſſe poteſt, atque illud vnum in genere principiorum, quòd illo in omni mu­
                <lb/>
              tatione permanente, & viciſsim accipiente formas, affectio ſolum exiſteret, & mutatio
                <expan abbr="qualitatũ">qualitatum</expan>
              ,
                <lb/>
              nulla ſubſtantiæ; ſic enim aliud principium vltra illud, quod ſubiectum faciunt ponere conueni­
                <lb/>
              ret. </s>
              <s>Non etiam elementum eſſe valet, quanuis
                <expan abbr="pleriq́">plerique</expan>
              . </s>
              <s>vnum quoddam ex ijs quę elementa dicun­
                <lb/>
              tur, accipiant: quòd liquidò conſtet hæc mutari viciſsim & oriri & interire, id verò maiorem in
                <lb/>
              modum principiorum conditioni repugnat. </s>
              <s>Sed illi maximè naturæ proceſsibus aduerſantur qui
                <lb/>
              præter id quòd vnum ſtatuunt, etiam infinitum eſſe volunt. </s>
              <s>Neque illud nos perſuadeat, quòd
                <lb/>
              infinitum poni debeat, vt rerum generatio ſit perpetua: nam poſteà videbimus etiam ſi finitum
                <lb/>
              ſit id quod eſt, poſito ſubiecto atque efficiente perpetuò rerum formarum in infinitum ſibi poſſe
                <lb/>
              ſuccedere. </s>
              <s>Quod verò Thales alijúe afferre potuerunt ad ſuam ſententiam corroborandam, vt­
                <lb/>
              puta à communione, & crebro vſu cuiuſpiam elementi, nihil eſt. </s>
              <s>Nanque & omnia ſimul ad vni­
                <lb/>
              uerſi perfectionem, & ad mixtorum conſtitutionem pariter neceſſaria ſunt, & ſi licet audire
                <expan abbr="nõ-">non­
                  <lb/>
                </expan>
                <arrow.to.target n="marg946"/>
                <lb/>
              nullos mathematicos, omnium elementorum aqua minimum eſſe apparet. </s>
              <s>Tùm etiam ſi princi­
                <lb/>
              pium eſt vbique præſtò ſit oportet. </s>
              <s>Atqui multa corpora ſunt quæ ſine humore conſtant, vt ignis
                <lb/>
              & terra. </s>
              <s>
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              . </s>
              <s>magis id admirabile cenſendum eſt quo cęlum cuius ſupra omnem exiſtima­
                <lb/>
              tionem multò maior eſt portio, quàm reliquorum elementorum, ignis eſſe perhibetur quo ſanè
                <lb/>
              nihil cogitari poteſt, quod magis aquæ repugnet. </s>
              <s>Neque ſufficit (vt aliquid dicamus ad ea quæ
                <lb/>
              obiiciunt ij qui aërem ſtatuunt eſſe principium) quòd aër facillimè ſubeat omne genus mutatio­
                <lb/>
              nis; aliud enim requiritur ad id, vt principium conſtituatur. </s>
              <s>nempe vt maneat, neque diſſoluatur
                <lb/>
              in aliud; id verò
                <expan abbr="">non</expan>
              conuenit aëri, quandò non minus ex aëre aqua, quàm aër ex aqua naſcatur,
                <lb/>
              licet id ſenſus viſus aſſequi non poſsit: at verò ita eſſe ratio dictat, neque ſenſus, ſi minus aſſequa­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s>idcircò reclamat. </s>
              <s>Vt verò ignis principium eſſe nequeat & quàm ineptè cenſeatur eſſe princi­
                <lb/>
              pium ſatis antè oſtendimus. </s>
              <s>Medium illud neque monſtrat ſenſus, neque ratio requirit. </s>
              <s>ergo di­
                <lb/>
              mittatur alacriter, ſi phyſici eſſe volumus. </s>
              <s>Neque enim methodus accipit
                <expan abbr="">non</expan>
              neceſſaria,
                <expan abbr="multoq́">multoque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>minus illa quæ nullo pacto neque per ſe, neque per accidens ad ſenſum referuntur. </s>
              <s>Itaque pro­
                <lb/>
              peremus ad aliàs veterum ſententias explorandas.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg947"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg933"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg934"/>
              a Plut. lib.
                <lb/>
              </s>
              <s>an aqua an
                <lb/>
              ignis vti­
                <lb/>
              lior.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg935"/>
              G</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg936"/>
              b 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 6. & 54.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg937"/>
              c 1. Met.
                <lb/>
              c. 3.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg938"/>
              H</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg939"/>
              d Lib. de
                <lb/>
              plac.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg940"/>
              e 1. Phyſ,
                <lb/>
              T. 42.
                <lb/>
                <lb/>
              12. Met.
                <lb/>
              c. 2.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg941"/>
              f 1. Phyſ.
                <lb/>
              T. 6.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg942"/>
              g 3. Phyſ.
                <lb/>
              T. 30.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg943"/>
              A</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg944"/>
              a 3. Phyſ.
                <lb/>
              T. 30.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg945"/>
              B</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg946"/>
              C</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg947"/>
              D</s>
            </p>
            <p type="head">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              In eos qui infinita poſuere principia. </s>
              <s>Cap. </s>
              <s>XXVII
                <emph.end type="italics"/>
              .</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>NON parua philoſophorum pars, & eorum qui in tractandis reliquis rebus phyſicis ab
                <lb/>
              Ariſtotele præponuntur; Anaxagoras, ſcilicet, & Democritus; ad hos etiam libet adiunge­
                <lb/>
              re Anaximandrum; infinita rerum eſſe principia cenſuerunt. </s>
              <s>Atque Anaxagoras
                <expan abbr="quidẽ">quidem</expan>
              & Ana­
                <lb/>
              ximander ſic infinita poſuerunt, vt tamen vnum
                <expan abbr="quoddã">quoddam</expan>
              ex iis omnibus infinitis exiſteret, quod
                <lb/>
              eſſet continuum; id verò cum ex innumerabilibus rerum principiis eſſet conſtitutum, infinitum
                <lb/>
              quoque ab illis habitum fuiſſe oportet. </s>
              <s>Democritus innumera illa principia diſcreta ſtatuit, ſiqui­
                <lb/>
              dem indiuidua. </s>
              <s>Sed Anaxagoras eas partes vniformes eſſe dicebat quæ vnà in toto illo & in qua­
                <lb/>
              que parte ſenſili concretæ forent. </s>
              <s>ſiquid de Anaximandro licet augurari (nihil enim certi de il­
                <lb/>
              lius ſententia ſcriptum habemus aut apud Laërtium Diogenem, aut alios Ariſtotelis interpretes)
                <lb/>
              vel quòd ab æterno ſegregatio conſtiterit, cùm cęteroquin Anaxagoras mentem quandam com­
                <lb/>
              mentus fuerit, non ab æterno
                <expan abbr="ſegregantẽ">ſegregantem</expan>
              ,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              ſed ab aliquo principio digerentem, & quæ in
                <expan abbr="ordinẽ">ordinem</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg948"/>
                <lb/>
              adducere cœperit, vel etiam quòd ipſas rerum partes quæ ex vno illo ſecernerentur per ſe </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>