Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Page concordance

< >
Scan Original
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
< >
page |< < of 290 > >|
    <echo version="1.0">
      <text xml:lang="la">
        <div xml:id="N10132" level="1" n="1" type="body">
          <div xml:id="N15C17" level="2" n="3" type="other" type-free="pars">
            <div xml:id="N1C8AF" level="3" n="2" type="other" type-free="tractatus">
              <div xml:id="N1C8BC" level="4" n="1" type="chapter" type-free="capitulum">
                <p xml:id="N1CE64">
                  <s xml:id="N1CE79" xml:space="preserve">
                    <pb chead="Secundi tractatus" file="0133" n="133"/>
                  uis talis replica ſit pro concluſione. </s>
                  <s xml:id="N1CE83" xml:space="preserve">Quia tamē in­
                    <lb/>
                  quirit penes quē punctum debeat ibi attendi motꝰ
                    <lb/>
                  illius quadrati / dico /  debet attendi penes punctū
                    <lb/>
                  qui mouetur gradu medio inter gradum octauum
                    <lb/>
                  quo mouetur punctus velociſſime motus illius par­
                    <lb/>
                  tis et gradum quo mouetur punctus tardiſſime mo­
                    <lb/>
                  tus eiuſdem quadrati vbicun talis punctus fue-
                    <lb/>
                  rit: de ſitu enim eius non eſt curandum. </s>
                  <s xml:id="N1CE94" xml:space="preserve">Sed ad vi-
                    <lb/>
                  dendum an tale quadratum moueatur vniformiter
                    <lb/>
                  difformiter oportet aſpicere an in quacū propor­
                    <lb/>
                  tione quilibet punctus eius magis diſtet a centro ī
                    <lb/>
                  ea velociꝰ moueatur. </s>
                  <s xml:id="N1CE9F" xml:space="preserve">Et hoc ſufficit et requiritur ad
                    <lb/>
                  motum vniformiter difformem / vt ibi dictum eſt: et
                    <lb/>
                  quia ſic eſt de illo quadrato. </s>
                  <s xml:id="N1CEA6" xml:space="preserve">Ideo dico illud moue-
                    <lb/>
                  ri vniformiter difformtter. </s>
                  <s xml:id="N1CEAB" xml:space="preserve">¶ Ad ſecundam confir-
                    <lb/>
                  mationem concedo ſequelam / et nego falſitatem cõ-
                    <lb/>
                  ſequentis: et ad probationem dico /  denominatio
                    <lb/>
                  motus non debet attendi penes denominationem
                    <lb/>
                  partium ita  quantocun motus fuerit in maiori
                    <lb/>
                  parte ſubiecti tanto plus denominat. </s>
                  <s xml:id="N1CEB8" xml:space="preserve">vt bene pro-
                    <lb/>
                  bat argumentum / quãuis hoc oporteat in qualita-
                    <lb/>
                  te / vt poſtea dicetur. </s>
                  <s xml:id="N1CEBF" xml:space="preserve">Sed quomodo debeat cogno-
                    <lb/>
                  ſci velocitas talis motus dictum eſt: et poſtea latiꝰ.
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N1CEC5" xml:space="preserve">dicetur.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1CEC8">
                  <s xml:id="N1CEC9" xml:space="preserve">Ad ſecundū argumentū / cum ſua con­
                    <lb/>
                  firmatione dico /  ſunt pro concluſione reſpcnſiua
                    <lb/>
                  quia impugnant definitionem communeꝫ </s>
                  <s xml:id="N1CED0" xml:space="preserve">Dico ta­
                    <lb/>
                  men /  motus celi eſt vniformiṫ difformis / vt poſtea
                    <lb/>
                  dicetur / quia quodlibet punctum eius in ea propor­
                    <lb/>
                  tione in qua plus diſtat a polo proximiori vel eque
                    <lb/>
                  propinquo in ea velocius mouetur </s>
                  <s xml:id="N1CEDB" xml:space="preserve">Dico / eque pro­
                    <lb/>
                  pinquo ꝓpter puncta exiſtentia in equinoctiali: de
                    <lb/>
                  hoc poſtea dicetur. </s>
                  <s xml:id="N1CEE2" xml:space="preserve">¶ Quantū ad confirmationem
                    <lb/>
                  dico /  illud quadratū vniformiter difformiter mo­
                    <lb/>
                  uetur per rarefactionem et ſimiliter illa pars que ſi­
                    <lb/>
                  gnatur in eo. </s>
                  <s xml:id="N1CEEB" xml:space="preserve">Et cum probatur /  non dico /  illa ꝓ­
                    <lb/>
                  batio eſt pro me et contra definitionem quam īpug-
                    <lb/>
                  gno. </s>
                  <s xml:id="N1CEF2" xml:space="preserve">Et hec de dubitatione.
                    <note position="left" xlink:href="note-0133-01a" xlink:label="note-0133-01" xml:id="N1CF13" xml:space="preserve">penes q̇d
                      <lb/>
                    velocitaſ
                      <lb/>
                    penes ef-
                      <lb/>
                    fectū hē-
                      <lb/>
                    at attēdi</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1CEFA" xml:space="preserve">¶ Sed de velocitate
                    <lb/>
                  motꝰ penes effectū eſt difficultas per quid habeat
                    <lb/>
                  attendi </s>
                  <s xml:id="N1CF01" xml:space="preserve">Ideo recitãde ſunt opiniones in hac mate­
                    <lb/>
                  ria cõmuniter occurrentes. </s>
                  <s xml:id="N1CF06" xml:space="preserve">Unde duplex eſt opinio
                    <lb/>
                  cõmunis tam de motu vniformiter difformi quo ad
                    <lb/>
                  tempus quaꝫ de motu vniformiter difformi quo ad
                    <lb/>
                  ſubiecum et quo ad ſubiectum et tempus ſimul.</s>
                </p>
                <p xml:id="N1CF21">
                  <s xml:id="N1CF22" xml:space="preserve">Prima opinio eſt guillermi hentiſbe-
                    <lb/>
                  ri qui dicit /  velocitas motus vniformiter diffor-
                    <lb/>
                  mis quo ad ſubiectū d3 attēdi penes punctū velociſ­
                    <lb/>
                  ſime motuꝫ </s>
                  <s xml:id="N1CF2B" xml:space="preserve">De vniformiter autē difformi quo ad tē­
                    <lb/>
                  pus coincidit cum ſecunda opinione / que dicit /  mo­
                    <lb/>
                  tus vniformiter difformis quo ad tempus debet at­
                    <lb/>
                  tendi penes gradum medium quo ad tempus id eſt
                    <lb/>
                  penes gradum quo mouetur mobile in medio ta-
                    <lb/>
                  lis temporis: et motus vniformiter difformis quo
                    <lb/>
                  ad ſubiectum debet attendi penes gradum mediuꝫ
                    <lb/>
                  totius latitudinis vniformiter difformis. </s>
                  <s xml:id="N1CF3C" xml:space="preserve">Et hec eſt
                    <lb/>
                  communior opinio:</s>
                </p>
                <p xml:id="N1CF41">
                  <s xml:id="N1CF42" xml:space="preserve">¶ Aduertendum tamen /  quando dicimus /  velo­
                    <lb/>
                  citas motus vniformiter difformis debet attēdi pe­
                    <lb/>
                  nes gradum mediuum voluminis dicere /  tale mo­
                    <lb/>
                  bile vniformiter difformiter motum mouetur ade-
                    <lb/>
                  quate ita velociter ſicut mouetur punctus in quo eſt
                    <lb/>
                  gradus medius talis latitudinis </s>
                  <s xml:id="N1CF4F" xml:space="preserve">Et quãdo dicitur /
                    <lb/>
                   motus vniformiter difformis quo ad tempus ve-
                    <lb/>
                  locitas debet attendi penes gradum mediū qui eſt
                    <lb/>
                  in medio temporis volumus dicere /  tam veloci-
                    <lb/>
                  ter mouetur in illo tempore adequate illud mobile:
                    <lb/>
                  ac ſi per totum illud tempus moueretur illo gradu
                    <lb/>
                  quem habet in medio illius temporis.</s>
                </p>
                <cb chead="Capitulum primum"/>
                <p xml:id="N1CF60">
                  <s xml:id="N1CF61" xml:space="preserve">¶ Aduertendum eſt vlterius /  velocitas motꝰ quo
                    <lb/>
                  ad effectum debet attendi penes ſpacium pertranſi­
                    <lb/>
                  tum: ita  quanto ſpacium pertranſitum fuerit ma­
                    <lb/>
                  ius in equali tēpore tanto motus erit velocior. </s>
                  <s xml:id="N1CF6A" xml:space="preserve">Di-
                    <lb/>
                  co tamen /  non debet attendi velocitas motus lo-
                    <lb/>
                  calis penes ſpacium corporale nec penes ſpacium
                    <lb/>
                  ſuperficiale ſed penes ſpacium lineale deſcriptum
                    <lb/>
                  a certo puncto / q2 tunc ſi vnus equus traheret duas
                    <lb/>
                  trabes inequales eque velociter tamen ſequeretur /
                    <lb/>
                   maior velocius moueretur / cum deſcribat maius
                    <lb/>
                  ſpacium corporale et ſuperficiale quam minor: qḋ
                    <lb/>
                  tamen falſum / quia equaliter mouentur cū in vtra-
                    <lb/>
                   punctus medius equale ſpacium deſcribat. </s>
                  <s xml:id="N1CF7F" xml:space="preserve">Et
                    <lb/>
                  ſic etiam dicendum eſt de motu circulari vniformi-
                    <lb/>
                  ter difformi quo ad ſubiectum /  velocitas eius ha­
                    <lb/>
                  bet attendi penes lineam circularem deſcriptam a
                    <lb/>
                  puncto / in quo eſt gradus medius illius latitudinis
                    <lb/>
                  motus vniformiter difformis. </s>
                  <s xml:id="N1CF8C" xml:space="preserve">Uelocitas motꝰ vni­
                    <lb/>
                  formiter difformis quo ad tempus et quo ad ſubie-
                    <lb/>
                  ctum debet attendi penes lineaꝫ deſcriptam a pun­
                    <lb/>
                  cto / in quo eſt medius gradus talis latitudinis. </s>
                  <s xml:id="N1CF95" xml:space="preserve">Et
                    <lb/>
                  ſimiliter dicenduꝫ eſt de motu difformiter difformi
                    <lb/>
                  quo ad tempus. </s>
                  <s xml:id="N1CF9C" xml:space="preserve"> velocitas eius debet attendi penes
                    <lb/>
                  ſpacium pertranſitum in tali tempore: </s>
                  <s xml:id="N1CFA1" xml:space="preserve">Qualiter
                    <lb/>
                  autem quantitas talis ſpacii debeat cognoſci / quia
                    <lb/>
                  ibi eſt huius materie precipua inquiſitio in fequent­
                    <lb/>
                  tibus ſuo loco declarabitur.
                    <note position="right" xlink:href="note-0133-02a" xlink:label="note-0133-02" xml:id="N1D053" xml:space="preserve">.1. correl.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1CFAF" xml:space="preserve">¶ Ex his tamen īfer-
                    <lb/>
                  tur iſtam conſequentiam non valere. </s>
                  <s xml:id="N1CFB4" xml:space="preserve">Iſta rota vni­
                    <lb/>
                  formiter difformiter mota quo ad ſubiectuꝫ deſcri­
                    <lb/>
                  bit maiorem lineam quam punctus in quo eſt gra-
                    <lb/>
                  dus medius totius latitudinis motus: igitur moue­
                    <lb/>
                  tur velocius quam ille punctus quia antecedens eſt
                    <lb/>
                  verum cum punctus exiſtens in circunferentia ſiue
                    <lb/>
                  peripheria ipſius rote deſcribat maiorem lineam
                    <lb/>
                  quam punctus in quo eſt gradus medius latitudi­
                    <lb/>
                  nis motus et vtra illarum linearum per motuꝫ ro­
                    <lb/>
                  te deſcribitur </s>
                  <s xml:id="N1CFC9" xml:space="preserve">Similiter arguendo de celo dabitur
                    <lb/>
                  antecedens verum et cõſequens falſum / vt aliquali-
                    <lb/>
                  ter viſum eſt et poſtea videbitur.
                    <note position="right" xlink:href="note-0133-03a" xlink:label="note-0133-03" xml:id="N1D059" xml:space="preserve">2. correl.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1CFD5" xml:space="preserve">¶ Secundo ſequi-
                    <lb/>
                  tur /  iſta conſequentia non valet iſta rota vnifor-
                    <lb/>
                  miter difformiter mouetur quo ad ſubiectum / et ci-
                    <lb/>
                  tius trãſibit lineam circularem equalem linee de-
                    <lb/>
                  ſcripte a puncto / in quo eſt medius gradus latitudi­
                    <lb/>
                  nis quam talis punctus / in quo eſt gradus medius
                    <lb/>
                  latitudinis motus deſcribat ſuam lineam: ergo ro­
                    <lb/>
                  ta citius mouetur quam talis punctus </s>
                  <s xml:id="N1CFE6" xml:space="preserve">Manifeſtū
                    <lb/>
                  eſt enim /  rota ſecundum ſe totam quantocun ꝑ­
                    <lb/>
                  tio tempore moueatur deſcribit talem lineam: pun­
                    <lb/>
                  ctus vero nõ. </s>
                  <s xml:id="N1CFEF" xml:space="preserve">Et ideo dictum eſt /  debet attendi pe­
                    <lb/>
                  nes lineam ab vno puncto continuo deſcriptam de
                    <lb/>
                  quo tamen latius in ſequentibus.
                    <note position="right" xlink:href="note-0133-04a" xlink:label="note-0133-04" xml:id="N1D05F" xml:space="preserve">.3. corre.</note>
                  </s>
                  <s xml:id="N1CFFB" xml:space="preserve">¶ Tertio ſequi-
                    <lb/>
                  tur /  iſta conſequcntia non valet: iſtud lignum ma­
                    <lb/>
                  ius ſpatium pertranſibit quam illud in eodem tem­
                    <lb/>
                  pore: igitur velocius mouebitur in eodem tempore
                    <lb/>
                  </s>
                  <s xml:id="N1D005" xml:space="preserve">Probatur captis / vt iam dictum eſt duobus lignis
                    <lb/>
                  in equalis craſſitudinis et longitudinis / que ab vno
                    <lb/>
                  equo equaliter trahãtur / et manifeſtum eſt /  maius
                    <lb/>
                  ſpacium corporale ſuperficiale et etiam lineale (nõ
                    <lb/>
                  tamen ab eodem puncto continuo deſcriptum) per­
                    <lb/>
                  tranſit quam aliud lignum minus: nihilominus ta­
                    <lb/>
                  men talia ligna equaliter mouentur. </s>
                  <s xml:id="N1D014" xml:space="preserve">¶ Hiis ſuper-
                    <lb/>
                  ficie tenꝰ dictꝪ / vt intelligat̄̄ ordo ꝓcedendi ī hac ma­
                    <lb/>
                  teria. </s>
                  <s xml:id="N1D01B" xml:space="preserve">primo diſceptabo penes / quid habeat atten-
                    <lb/>
                  di velocitas motus difformis qno ab ſubiectū hoc
                    <lb/>
                  eſt tam vniformiter difformis quã difformiter dif-
                    <lb/>
                  formis quo ad ſubiectum. </s>
                  <s xml:id="N1D024" xml:space="preserve">Et ſecundo diſputabo pe­
                    <lb/>
                  nes / quid habeat attendi velocitas motꝰ difformis
                    <lb/>
                  quo ad tempus tam vniformiter difformis ꝙ̄ dif-
                    <lb/>
                  formiter difformis quãtū ingenioli nr̄i capacitas </s>
                </p>
              </div>
            </div>
          </div>
        </div>
      </text>
    </echo>