Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
111 105
112 106
113 107
114 108
115 109
116 110
117 111
118 112
119 113
120 114
121 115
122 116
123 117
124 118
125 119
126 120
127 121
128 122
129 123
130 124
131 125
132 126
133 127
134 128
135 129
136 130
137 131
138 132
139 133
140 134
< >
page |< < (128) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div282" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7506" xml:space="preserve">
              <pb o="128" file="0134" n="134" rhead="ALHAZEN"/>
            perficiem ſpeculi ſuper punctum ſignatum, & perpendicularis ſuper quamlibet lineam ab illo pun-
              <lb/>
            cto protractam, in ſuperficiem contingentem ſpeculum.</s>
            <s xml:id="echoid-s7507" xml:space="preserve"> Erit ergo perpen dicularis ſuper lineam re-
              <lb/>
            ctam, contingentem lineam communem ſuperficiei altæ annuli & ſuperficiei ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s7508" xml:space="preserve"> Ponatur au-
              <lb/>
            tem uiſus in ſuperficie annuli, in capite eius, & uidebit in ſpeculo, donec comprehendat formam
              <lb/>
            corporis parui, quod eſt in acu:</s>
            <s xml:id="echoid-s7509" xml:space="preserve"> & tunc percipiet corpus illud, & punctum in ſpeculo ſignatum, &
              <lb/>
            imaginem illius corporis.</s>
            <s xml:id="echoid-s7510" xml:space="preserve"> Et linea tranſiens per corpus paruum, & per punctum in ſuperficie ſigna-
              <lb/>
            tum, eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem, contingentem ſpeculi ſuperficiem ſuper punctũ ſigna-
              <lb/>
            tum:</s>
            <s xml:id="echoid-s7511" xml:space="preserve"> & hæc ſuperficies annuli, eſt ex ſuperficiebus reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s7512" xml:space="preserve"> & corpus paruum, & centrum uiſus
              <lb/>
            ſunt in hac ſuperficie, & punctus reflexionis eſt in hac ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s7513" xml:space="preserve"> & hæc deinceps probabimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s7514" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et imago corporis parui in hoc ſitu, erit ſuper lineam rectam, à corpore paruo protràctam ſuper ſu-
              <lb/>
            perficiem, contingentem ſuperficiem ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s7515" xml:space="preserve"> & eſt hæc linea perpendicularis ſuper lineam rectam,
              <lb/>
            contingentem lineam communem ſuperficiei ſpeculi, & ſuperficiei reflexionis, quæ eſt ſuperficies
              <lb/>
            annuli.</s>
            <s xml:id="echoid-s7516" xml:space="preserve"> Et ſuperficies reflexionis eſt ex ſuperficiebus declinantibus, ſecantibus columnam inter li-
              <lb/>
            neas longitudinis columnæ, & circulos eius æquidiſtantes baſibus:</s>
            <s xml:id="echoid-s7517" xml:space="preserve"> quia regula & ſpeculum, quod
              <lb/>
            eſt in ea, ſunt declinata.</s>
            <s xml:id="echoid-s7518" xml:space="preserve"> Linea ergo communis huic ſuperficiei & ſuperficiei ſpeculi, eſt ex ſectio-
              <lb/>
            nibus columnaribus.</s>
            <s xml:id="echoid-s7519" xml:space="preserve"> Et ita explanabimus locum imaginis, ut mutetur ſitus regulæ, in qua eſt ſpe-
              <lb/>
            culum & declinetur ſuper ſuperficiem eius aliqua declinatione maiore uel minore.</s>
            <s xml:id="echoid-s7520" xml:space="preserve"> Palàm ergo ex
              <lb/>
            his, quòd imago percipitur, ubi perpendicularis à uiſo puncto ad ſpeculi ſuperficiem ducta, concur
              <lb/>
            rit cum linea reflexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s7521" xml:space="preserve"> Et hic eſt ſitus prædictus.</s>
            <s xml:id="echoid-s7522" xml:space="preserve"> Eadem poterit adhiberi operatio in ſpeculo py-
              <lb/>
            ramidali exteriore:</s>
            <s xml:id="echoid-s7523" xml:space="preserve"> & idem patebit ſiue ſintimagines rerum uiſarum in ſectionibus pyramidalibus,
              <lb/>
            ſiue in ijs, quæ fiunt ſecundum lineas longitudinis.</s>
            <s xml:id="echoid-s7524" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div283" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head308" xml:space="preserve" style="it">5. Rectarum linearum ab eodem uiſibilis puncto in ſpecula planum uel conuexum caden-
            <lb/>
          tium: minima eſt perpendicularis. 21 p 1.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7525" xml:space="preserve">SI à puncto uiſo ad ſpeculi ſuperficiem ducantur lineę:</s>
            <s xml:id="echoid-s7526" xml:space="preserve"> quæ perpendicularis eſt, minor eſt quali
              <lb/>
            bet alia.</s>
            <s xml:id="echoid-s7527" xml:space="preserve"> Quoniã quælibet alia prius ſecat communẽ lineã ſuperficiei cõtingentis ſpeculum, in
              <lb/>
            quam orthogonaliter cadit perpendicularis, & ſuperficiei reflexionis, antequã ueniat ad ſpe-
              <lb/>
            culum:</s>
            <s xml:id="echoid-s7528" xml:space="preserve"> & quælibet linea à puncto uiſo in hac ſuperfi-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0134-01" xlink:href="fig-0134-01a" number="38">
                <variables xml:id="echoid-variables28" xml:space="preserve">d b c e f g b d
                  <gap/>
                </variables>
              </figure>
            cie, ad hanc lineã cõmunẽ ducta, eſt maior perpendi
              <lb/>
            culari [per 19 p 1] quia maiorẽ reſpicit angulũ [rectũ
              <lb/>
            nẽpe a e f in triangulo a e f.</s>
            <s xml:id="echoid-s7529" xml:space="preserve">] Quare patet propoſitũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s7530" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div285" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head309" xml:space="preserve" style="it">6. In ſpeculo ſpbærico cauo, imago uidetur in
            <lb/>
          concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ refle
            <lb/>
          xionis. 37 p 5.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7531" xml:space="preserve">IN ſpeculis ſphæricis concauis comprehendun-
              <lb/>
            tur imagines quædam ultra ſpeculum:</s>
            <s xml:id="echoid-s7532" xml:space="preserve"> quædam
              <lb/>
            in ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s7533" xml:space="preserve"> quædam citra ſuperficiem.</s>
            <s xml:id="echoid-s7534" xml:space="preserve"> Et harũ
              <lb/>
            quædam comprehenduntur in ueritate, quædam
              <lb/>
            præter ueritatem.</s>
            <s xml:id="echoid-s7535" xml:space="preserve"> Omnes, quarum comprehenditur
              <lb/>
            ueritas, apparent in loco ſectionis perpendicularis
              <lb/>
            & lineæ reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s7536" xml:space="preserve"> quod ſic patebit.</s>
            <s xml:id="echoid-s7537" xml:space="preserve"> Fiat pyramis,
              <lb/>
            & eius axis ſit orthogonalis ſuper baſim:</s>
            <s xml:id="echoid-s7538" xml:space="preserve"> & diame-
              <lb/>
            ter baſis ſit minor medietate diametri ſphæræ:</s>
            <s xml:id="echoid-s7539" xml:space="preserve"> & li-
              <lb/>
            nea longitudinis pyramidis, ſit maior eadẽ ſemidia-
              <lb/>
            metro:</s>
            <s xml:id="echoid-s7540" xml:space="preserve"> & ſecetur ex parte baſis, ad quantitatẽ eius, ſcilicet ſemidiametri:</s>
            <s xml:id="echoid-s7541" xml:space="preserve"> & fiat ſuper ſectionẽ circu
              <lb/>
            lus:</s>
            <s xml:id="echoid-s7542" xml:space="preserve"> & ſecetur pyramis ſuper hũc circulũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s7543" xml:space="preserve"> Poſtea in medio ſpeculi fiat circulus ad quantitatẽ baſis py
              <lb/>
            ramidis remanentis:</s>
            <s xml:id="echoid-s7544" xml:space="preserve"> & aptetur huic circulo pyramis, & firmetur cum cera.</s>
            <s xml:id="echoid-s7545" xml:space="preserve"> Deinde ſtatuatur uiſus
              <lb/>
            in ſitu, in quo imaginem pyramidis poſsit comprehendere:</s>
            <s xml:id="echoid-s7546" xml:space="preserve"> & adhibeatur lux, ut certior fiat com-
              <lb/>
            prehenſio:</s>
            <s xml:id="echoid-s7547" xml:space="preserve"> non uidebis quidem pyramidem huic coniumctam, ſed comprehendes hanc ultra ſpecu-
              <lb/>
            lum extenſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s7548" xml:space="preserve"> unde apparebit pyramis quædam continua, cuius baſis ultra ſpeculum eſt, & pars
              <lb/>
            cius pyramis cerea.</s>
            <s xml:id="echoid-s7549" xml:space="preserve"> Et ſi in hac pyramide ſignetur linea longitudinis cum incauſto:</s>
            <s xml:id="echoid-s7550" xml:space="preserve"> uidebitur hæc
              <lb/>
            linea protendi ſuper ſuperficiẽ pyramidis apparentis.</s>
            <s xml:id="echoid-s7551" xml:space="preserve"> Et quoniã uertex pyramidis eſt centrũ ſphæ-
              <lb/>
            ræ:</s>
            <s xml:id="echoid-s7552" xml:space="preserve"> linea à uertice ſecundum longitudinem pyramidis ducta, erit perpendicularis ſuper lineam, con
              <lb/>
            tingentem quemlibet circulum ſphæræ, per caput lineæ tranſeuntem[quodlibet enim conilatus æ-
              <lb/>
            quatur ſemidiametro ſphæræ per fabricam:</s>
            <s xml:id="echoid-s7553" xml:space="preserve"> uertex igitur coni eſt centrum maximi in ſphæra circu-
              <lb/>
            li:</s>
            <s xml:id="echoid-s7554" xml:space="preserve"> cuius ſemidiameter eſt latus:</s>
            <s xml:id="echoid-s7555" xml:space="preserve"> itaque per 18 p 3 ad lineam tan gentem eſt perpendiculare.</s>
            <s xml:id="echoid-s7556" xml:space="preserve">] Quare
              <lb/>
            quælibet linea longitudinis pyramidis apparentis, eſt perpendicularis ſuper lineam, contingen-
              <lb/>
            tem lineam cõmunem ſuperficiei reflexionis & ſuperficiei ſphæræ:</s>
            <s xml:id="echoid-s7557" xml:space="preserve"> quę quidem linea cõmunis eſt
              <lb/>
            circulus [per 1 th 1 ſphæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s7558" xml:space="preserve">] & quodlibet punctum pyramidis in hac uidetur perpendiculari:</s>
            <s xml:id="echoid-s7559" xml:space="preserve"> & quæ-
              <lb/>
            libet perpendicularis eſt in ſuperficie reflexionis [per 23 n 4:</s>
            <s xml:id="echoid-s7560" xml:space="preserve">] quoniam punctum uiſum & ima-
              <lb/>
            go eius ſunt in perpendiculari, & in hac ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s7561" xml:space="preserve"> & omnis imago comprehenditur in linea re-
              <lb/>
            flexionis [per 21 n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s7562" xml:space="preserve">] Quare imago cuiuſcũq;</s>
            <s xml:id="echoid-s7563" xml:space="preserve"> puncti pyramidis, erit in puncto ſectionis perpendi-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>