Cardano, Girolamo - De subtilitate

Scan	Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60

1aromata meritò mirantur. Iam loco agal

lochi diu vendiderunt oleaſtrum. Hic enim
Rhodonatus, ſeu regionis natura, ſeu
quòd planta ſit alterius generis, colore re
fert agallochum: nec videtur omninò odo
ris expers, ſuauiter enim, ſed parum olet.
Videtur autem hoc haud difficilè, cùm rara
ligna à calore proprio meliùs concoquantur.
Odor autem bonus, eſt humidi benè conco
cti exhalatio.

Lazer ex quo
Belzoi.

Lib. 3. de ge
ſtis Alexan
dri.

Xyloaloes.

Oliuaſtes
Rhodius.

Ligna cur
prona ad ſu
perficiem aquæ
maneant non
recta.

Sed cur ligna in aqua non erecta ad per
pendiculum manent, ſed prona ac aquæ ſu
perficiei æquidiſtantia, quum tamen ex al
tis locis præcipitantur, deſcendunt in aëre
altero capite ac rectè? Cauſa eſt, quòd ſo
let è capite altero præcipitari, vnde in aëre
ob temporis breuitatem & impetum non
poteſt ſe conuertere: at in aqua quum ob
illius craſſitiem lentè deſcendat, caput reli
quum ligni, & ipſum petit fundum, vnde
in aqua totum lignum ad æquilibrium ma
net. Hac ratione firmantur naues, ancho
ra A B C, fune F, naui alligata proiicitur
in mare, ita vt imo B, tangat fundum:
protracta igitur ne trabs DE, infixa iaceat
ſublimis, & ad perpendiculum ſuperficiei
aquæ, mariſque fundum ( nam DE, iacet

69[Figure 69]
ad perpendiculum ſuperficiei A C, ita
quòd ſi eſſet in B, faceret crucem cum vn
cis ) igitur quum A C, iaceat ad perpen
diculum ſuperficiei D E, & D E, ſit æqui
diſtans fundo maris, erit ( ex conuerſa quar
tæ decimæ vndecimi Elementorum ) A C,
iacens, neceſſariò perpendicularis ſuper
fundum maris, quare vncorum alter A, vel
C, infigetur ob grauitatem maris fundo,
nauiſque retinebitur. Ergo ſi tignum DE,
non adeſſet, ratione propoſita A C, cade
ret ſemper æquidiſtans fundo maris, qua
re nunquam figi poſſet, nec nauim retinere.
Ea de cauſa fiunt & anchoræ vncis quatuor
in crucem actis, ſed minùs tutò committun
tur his, qui binos habent tigno tranſuerſo,
quòd ſi hæreant, etiam longè ſunt imbe
cilliores.

Sed ad plantarum hiſtoriam redeo. Ci
namomum lauri arbori haud abſimile eſt,
folia foliis truncus trunco ſimilis, niſi quòd
humilis eſt, & latè vt ſalix diffunditur. Sed
& cinamomi baccæ lauri baccis: verun
tamen illæ his minores ſunt, & candi
cantes. Vnde licet coniectari arborem
vnam eſſe, ſed regionibus ſolùm diſtingui.
Calor enim Indiæ humorem corticis con
coquere optimè poteſt, Europæ nequit. Eſt
autem cinamomum cortex ramorum detra
ctus ( truncum enim non violant, ne pe
reat arbor ) ſiccatus: nam menſis ſpatio
odoris ea ſuauitas, poſtquàm delibratum
fuerit: abſoluitur. Sunt qui cinamomum
arbori mali punici ſimile dicant. Surculo
ſum eſt, ſiccitate gaudens. E baccis quo
que velut è lauri oleum effunditur effica
ciſſimi ac iucundiſſimi odoris. Cinamo
mum appello, quod in vſu eſt: non olim
ab antiquis quæſitum. Illud enim iucun
diſſimi, & fragrantiſſimi odoris erat, no
diſque plenum, & coloris ex candido, cæ
ruleo, nigróque miſti. Sed & tunc rarum
etiam apud Cæſarem. Noſtrum verò caſſiæ
nomine potiùs dignum videtur. Quod ve
rò tale erat, tenuiſſimæ ſubſtantiæ eſſe ne
ceſſe fuit: eſt enim fragrantia, & ipſa ſub
tilitatis donum. Myriſtica verò nux in in

ſula Bandan naſcitur, vt cinamomum in
alia inſula nomine Zailon, Indiæ vtræque.
Porrò arbor ex toto perſico caudice ramis
ac folio eſt perſimilis, niſi quòd arbos ma
ior, & folia anguſtiora paulò ſunt. Flore
quodam & ipſæ myriſticæ nuces circundan
tur, vt cortice, tum alio etiam non ſecùs ac
iuglandes. Porrò interior cortex, qui etiam
tenuior eſt ac reticulatus ſub nucamento, ſo
let vocari Macer, & ipſe odoris iucundi, &

nobis frequenti in vſu: aſtringit enim, nec
multùm excalefacit.

Cinamo
mum.

Myriſtica
nux.

Macer.

Garyophylum in Moluchis inſulis, quæ

quinque ſunt paruæ ſub æquinoctij circu
lo, naſcitur. Naſcitur & in Gilo inſu
la, quæ Sicilia maior eſt non parùm: atque
in parua quadam alia inſula vltra Tidorem,
quæ vna eſt ex quinque Moluchis. Sunt
enim Moluchæ, Tarenas, Tidor, Muttir,
Macchiam, Bacchiam. Verùm quod in inſula
parua oritur proxima Moluchis, non verum
eſt garyophylum. Cortex lignum & folia
garyophyli non minùs ipſo fructu acria ſunt.
Naſcitur in collibus, ac collium accliui
bus: nebuláque quotidie circundantur, quæ
illis non parùm ad maturitatem confert.
Arbor hæc alio tranſlata areſcit, vt ſa
tis conſtet aromatum eſſe nobiliſſimam,
vt thymiamatum vltimam. Planta eſt bu
xeo caudice, foliis lauri paulò rotundiori
bus, denſatúrque arbores adeò vt lucum effi
ciant. E ſummitate ramuſculorum garyo
phylum naſcitur maius, quod vocant cla
uum, corolla prius tamen in ea flos per
ſimilis floribus citranguli: cuſpis fructus
garyophyli ſtipiti inſidet, parte verò latio
re abſcedit à planta: rubeſcit initiò, mox
deinde nigreſcit. Mittunt Moluchæ etiam

zingiber, quod paſſim naſcitur: ſed & ali
bi pluribus in locis: vilius inde, tum quia
herba eſt. radices iridis ad modum habens,
è cuius genere ipſam eſſe reor, multipli
ces & prægrandes, adeò vt quædam vncias
duodecim pondere æquent: relinquitur vna
ad propagationem. At piper hederæ haud

abſimile eſt, humilis arbuſcula, & quæ
per ſe nequeat conſiſtere, ſed aliis inhæreat
arboribus, nec tamen pediculis putant an
necti, ramos emittit plures duorum, aut
trium palmorum longitudine: è ſingulis mal
leolis ſeni dependent racemi palmo haud
maiores, & vuis è quibus paſſulæ fieri
ſolent haud abſimiles, verùm granis crebrio
ribus ac magis confertis, quæ Octobri ac

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60

Scan	Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60

Scan	Original
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60