Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="114"/>
              ſtentes, & à cęteris iam ſegregatas in illo ineſſe poſuerit. </s>
              <s>vtrunque mihi fit veriſimile; cur non
                <expan abbr="etiã">etiam</expan>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg949"/>
                <lb/>
              quia mouentem cauſſam non adiecerit? </s>
              <s>ſi minus, nil eius opinio ab Anaxagora
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              opinione diſta­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg950"/>
                <lb/>
              ret, quantum monſtrant ea quę diligentes expoſitores de illius dictis in medio ponunt. </s>
              <s>
                <expan abbr="idq́ue">idque</expan>
              me
                <lb/>
              perſuadet, vt ita credam quod ijs potiſsimum nominibus agitatur Anaxagoras,
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              quaſi ſint hæc
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg951"/>
                <lb/>
              illius propria & peculiaria, cùm cætera notentur communiter ſibi cum aliis, qui infinita poſuere
                <lb/>
              principia. </s>
              <s>vnde etiam maſſa, ſiue congeries illa
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              quæ ex infinitis principiis conſtat, tàm apud
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg952"/>
                <lb/>
              Anaxagoram, quàm apud Democritum nomine
                <foreign lang="grc">πανσπερμίας</foreign>
              inſignita ſit, quæ ſpeciatim apud
                <lb/>
              Anaxagoram
                <foreign lang="grc">ὁμοι μερείας</foreign>
              nomine ſignificatur, quæ ſanè vox ob Latini nominis egeſtatem, La­
                <lb/>
              tinè exprimi non potuit. </s>
              <s>Ipſe igitur maſſam illam ex omnibus contrariorum partibus
                <expan abbr="cõſtituit">conſtituit</expan>
              ;
                <lb/>
              partes autem vniformes eſſe voluit, vt carnes, oſſa, aurum, æs; neque minus in illa exiſtere
                <expan abbr="ſubſtã-tias">ſubſtan­
                  <lb/>
                tias</expan>
              quàm colores, ſapores, & cætera id genus. </s>
              <s>ita verò vniformes eas partes eſſe cenſuit, vt
                <lb/>
              ſimul eſſent confuſæ, neque vna ſic ab aliis ſeparata foret, quin alias partes vniformes, atque illas
                <lb/>
              infinitas in ſeipſa contineret. </s>
              <s>ſed latere eas quę continerentur ob paruitatem, os verò aut carnem
                <lb/>
              vnumquodque appellati, non ſanè quin & aliæ conſimiles partes
                <expan abbr="eædemq́">eædemque</expan>
              ; infinitæ in ipſa exiſte­
                <lb/>
              rent, ſed ab ea parte quæ dominaretur, & vt Lucretij verbis vtar.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg948"/>
              b 8. Phyſ.
                <lb/>
              T. 15.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg949"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg950"/>
              a 3. Phyſ.
                <lb/>
              T. 30.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg951"/>
              b 1. Met.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg952"/>
              c 3. Phyſ.
                <lb/>
              T. 27.
                <lb/>
                <lb/>
              3. de cęlo
                <lb/>
              T. 27.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Apparere vnum cuius ſint plurima mixta
                <emph.end type="italics"/>
              ,</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Et magis in promptu
                <expan abbr="primaq́ue">primaque</expan>
              in fronte locata
                <emph.end type="italics"/>
              ,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg953"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s>
                <margin.target id="marg953"/>
              F</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>Has igitur particulas quæ in vniuerſa maſſa in aliis immixtæ latitarent, inde ſecerni, & in
                <expan abbr="vnũ">vnum</expan>
                <lb/>
              componi à mente quæ rerum omnium deſcriptionem
                <expan abbr="modumq́">modumque</expan>
              . </s>
              <s>deſignaret &
                <expan abbr="cõficeret">conficeret</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="Ideoq́">Ideoque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>mens illa, vt dominari poſſet, immixta erat. </s>
              <s>Atque item vnum & infinita
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              erant principia quæ
                <arrow.to.target n="marg954"/>
                <lb/>
              locum materiæ ſibi vendicarent: proinde hoc nomine prælatus eſt nonnunquam ijs qui me­
                <lb/>
              dium voluerunt eſſe principium; præter illa vnum mouens quod ab ijs qui vnum principium
                <lb/>
              mobile poſuiſſent, omiſſum fuerat. </s>
              <s>Cæterùm & materia ſola etiam ab Anaxagora poſita, quòd
                <lb/>
              nunquam efficiente cauſſa vteretur in reddenda ratione problematum naturalium, aut rarò ad­
                <lb/>
              modum, vt poëtæ Tragici machina, ſiquando nodum fabulæ neſciant explicare. </s>
              <s>Duobus verò
                <lb/>
              principiis commotus iuit in eam ſententiam Anaxagoras. </s>
              <s>vno illo valde trito. </s>
              <s>Nihil ſcilicet ex
                <lb/>
              nihilo fieri, atque altero. </s>
              <s>Quodlibet ex quolibet gigni. </s>
              <s>Si nihil eſſe
                <expan abbr="">non</expan>
              poteſt ex quo fiant ea quę
                <lb/>
              fiunt: erant igitur antè. </s>
              <s>Si ex quolibet quodque fit; ergo & in quolibet quodque ineſt. </s>
              <s>Hęc igitur
                <lb/>
              Anaxagorę ſententia cuius tria ſunt pręcipua capita quòd initium habuerit ſecretio: quòd quod­
                <lb/>
              libet in quoque inſit. </s>
              <s>quòd ſecretio fiat opera mentis cuiuſdam immixtę. </s>
              <s>Venio nunc ad Demo­
                <lb/>
              critum. </s>
              <s>Ac de ipſo quidem multa ſuccurrerent quæ dici poſſent, quòd plurimum ei tribuerit in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg955"/>
                <lb/>
              phyſiologia Philoſophus. </s>
              <s>& quod eius ſententiæ à Lucretio primùm, deinde à M. Tullio fuerint
                <lb/>
              & illuſtratæ & elegantiſsimè explicatæ propter affinitatem quam Epicuri doctrina habuit cum
                <lb/>
              Democritica quam profeſſus eſt Lucretius, & M. Tullius probabiliter ſub Balbi perſona defen­
                <lb/>
              dit, ſed ſumma rerum capita nunc paucis perſtringere certum eſt. </s>
              <s>Itaque duo ſunt apud ipſum
                <lb/>
              prima principia quæ tamen infinitè ſeparari poſsint, horum alterum plenum dicit, & in entibus
                <lb/>
              numerat; alterum inane quod non ens ipſe
                <expan abbr="cõſtituit">conſtituit</expan>
              . </s>
              <s>Porrò plenum in infinitas partes ſecari vult
                <lb/>
              quæ ſanè ſint quantæ, non puncta, ſed indiuidua quidem nihilominus magnitudines quæ ob id
                <lb/>
              atomi vocentur. </s>
              <s>certis figuris, ſed innumeris pręditæ; has verò ferri per inane quod pateat in im­
                <lb/>
              menſum, ita vt etiam modos innumerabiles qui ex infinitis iſtis magnitudinibus exiſtunt, com­
                <lb/>
              plectatur. </s>
              <s>Atomi verò per ſeipſas ſunt impatibiles omni qualitate & affectione expertes, præter
                <lb/>
              molem, figuram, & pondus quo deorſum vergunt: nihil eſſe colores aut ſapores; ſed propter eo­
                <lb/>
              rum mutationem quæ atomis attribuit, omnia variari: ſic vt ex varia mutatione contingat, vt
                <lb/>
              hoc mihi, aliud tibi eodem tempore videatur, mutationem verò à tribus occaſionibus originem
                <lb/>
              ducere quas Abdericè ſic expreſſas fuiſſe ſcimus
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
                <foreign lang="grc">ῥυσμὼν ἑροπήν διαθιγήν</foreign>
              communi Græcę
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg956"/>
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg957"/>
                <lb/>
              linguæ vſu
                <foreign lang="grc">σχῆμα</foreign>
              , ideſt figuram
                <foreign lang="grc">θεσἰν</foreign>
              , ideſt poſituram,
                <foreign lang="grc">τάξιν</foreign>
              , ideſt, ordinem quibus diffe­
                <lb/>
              rentiis atomi diſtinguerentur infinitis modis. </s>
              <s>Cæterùm ſic ſuoptè nutu atomos ferri per inane;
                <lb/>
              contingere autem, vt propter varietatem figuræ, ordinem, & poſituram ipſarum diuerſa gignan­
                <lb/>
              tur, imo gigni videantur; & ex variatione figuræ variæ ſubſtantiarum ſpecies exiſtant; ſitus
                <expan abbr="autẽ">autem</expan>
                <lb/>
              & ordinis variatione ſpecies accidentis: & cùm duo ſint quæ inter ſenſilia nobis obſeruari poſ­
                <lb/>
              ſint; ea quæ recta feruntur, & quod in orbem voluitur, & mundi partes elementa & cęlum, à na­
                <lb/>
              tura ſeu mente quæ apud ipſum idem eſt, atque animus,
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              effici ea quæ rectos motus habent;
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg958"/>
                <lb/>
              mundos verò & cęlum fortuito
                <expan abbr="temereq́">temereque</expan>
              . </s>
              <s>agitari. </s>
              <s>Hæc aut non ab his diſsimilia Democritus au­
                <lb/>
              ctore Ariſtotele profitetur, quæ nonnullis, neque id ſine cauſſa, moleſtiam in hac philoſophia vi­
                <lb/>
              dentur attuliſſe. </s>
              <s>Nimirùm ſint'ne atomorum figuræ poſitæ à Democrito infinitæ. </s>
              <s>Tùm etiam
                <lb/>
              poſuerit'ne cauſſam aliquam efficientem. </s>
              <s>Atque hoc quidem dubitari potuit, cùm M. Tullius
                <lb/>
                <expan abbr="aliiq́">aliique</expan>
              . </s>
              <s>graues auctores locu pletiſsimi teſtes ſint, eam fuiſſe Democriti ſententiam cuncta ex ato­
                <lb/>
              mis effici nulla cogente natura, ſed quodam fortuito concurſu. </s>
              <s>& quod maius eſt, animum
                <expan abbr="cęlũq́">cęlunque</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
              <s>eodem pacto conſtitutum eſſe putaſſe. </s>
              <s>Idem quoque fertur accipere maluiſſe neceſsitate omnia </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>