Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Table of figures

< >
[Figure 111]
[Figure 112]
[Figure 113]
[Figure 114]
[Figure 115]
[Figure 116]
[Figure 117]
[Figure 118]
[Figure 119]
[Figure 120]
[Figure 121]
[Figure 122]
[Figure 123]
[Figure 124]
[Figure 125]
[Figure 126]
[Figure 127]
[Figure 128]
[Figure 129]
[Figure 130]
[Figure 131]
[Figure 132]
[Figure 133]
[Figure 134]
[Figure 135]
[Figure 136]
[Figure 137]
[Figure 138]
[Figure 139]
[Figure 140]
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.006054">
                <pb pagenum="487" xlink:href="016/01/136.jpg"/>
              odores: dum enim manet, non redolet: dum
                <lb/>
              abſumitur, vritur quod pingue eſt: facilius
                <lb/>
              enim abſumitur igne pingue humidum
                <lb/>
              aqueo. </s>
              <s id="s.006055">Pingue verò humidum eſt, quod vri­
                <lb/>
              tur. </s>
              <s id="s.006056">Sic Virgil.
                <lb/>
                <emph type="quote"/>
                <emph type="italics"/>
              In pingui feruent incendia ſucco.
                <emph.end type="italics"/>
                <emph.end type="quote"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006057">
                <margin.target id="marg872"/>
              Libanotis.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006058">
                <margin.target id="marg873"/>
              Thus Æthio­
                <lb/>
              picum nobi­
                <lb/>
              liſſimum.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006059">
                <margin.target id="marg874"/>
              Aloes opti­
                <lb/>
              ma.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006060">Odorum ra­
                <lb/>
              tio.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006061">Antequam igitur humidum aqueum ab­
                <lb/>
              ſumatur, vritur pingue, atque ita tollitur
                <lb/>
              fragrantia. </s>
              <s id="s.006062">Sed ad lachrymas arborum atque
                <lb/>
              herbarum reuertor: quarum nobilitas eſt,
                <lb/>
              vel ab odore, vt laſeris, vel à colore, vt lac­
                <lb/>
              ca, quæ ex arbore ceroſa ſimili oritur in
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg875"/>
                <lb/>
              orientali India: vel ab vſu, vt laricis, quæ
                <lb/>
              phthiſicis & leproſis maximè confert. </s>
              <s id="s.006063">Vnde
                <lb/>
              æſtuarium ex laricis arboris lignis concale­
                <lb/>
              factum, hos quidem perſanat, illis autem
                <lb/>
              non parum confert, atque adeò vt aqua di­
                <lb/>
              ſtillatione excepta etiam egregiè iuuet
                <lb/>
              vtrumque morbum. </s>
              <s id="s.006064">Sed larix ipſa ad opera
                <lb/>
              melior, cùm non flectatur pluuiis, aut ven­
                <lb/>
              tis. </s>
              <s id="s.006065">Videntur autem abies, larixque, tum pi­
                <lb/>
              nus, eiuſdem eſſe ſpeciei. </s>
              <s id="s.006066">Sed nobilior la­
                <lb/>
              chryma abietis, picea deterior, media lari­
                <lb/>
              cis: conueniunt enim ſucco & forma, & om­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg876"/>
                <lb/>
              nibuſque penè accidentibus. </s>
              <s id="s.006067">Succus verò
                <lb/>
              hic adeò pinguis, velut in animalibus ſan­
                <lb/>
              guis: vnde dilutior in tenerioribus plantis,
                <lb/>
              obſcurior in antiquis, lucidus & pinguis in
                <lb/>
              adultis: ideoque calidior & humidior la­
                <lb/>
              chryma quæcunque ſplendet, frigidior di­
                <lb/>
              luta, ſiccior verò obſcura. </s>
              <s id="s.006068">In larice præcipuè,
                <lb/>
              quaſi fungus quidam extuberat agaricum,
                <lb/>
              qui cùm leuiſſimum fuerit, & candidiſſi­
                <lb/>
              mum, tum minimè lignoſum, tum ab amari­
                <lb/>
              tate dulce, optimum erit. </s>
              <s id="s.006069">Dulcia enim quæ­
                <lb/>
              dam poſt amaritatem, velut cubebarum fru­
                <lb/>
              ctus, & agaricum, ficut poſt dulcedinem
                <lb/>
              amara aloës. </s>
              <s id="s.006070">Cauſa dulcedinis poſt ama­
                <lb/>
              ritatem, eſt ſubſtantia tenuis terra cum hu­
                <lb/>
              mido benè concocto: ſiquidem tenue illud
                <lb/>
              citò expirat dulcior verò pars manet: velut
                <lb/>
              in aloë humidi quidem ſubtilis benè conco­
                <lb/>
              cti pars modica, multum verò terrei craſſi
                <lb/>
              atque exuſti. </s>
              <s id="s.006071">Fit verò vetuſtate in aëre aga­
                <lb/>
              ricum candidius, & leuius ac minus contu­
                <lb/>
              max, vt fermè nihil in ipſo ad perfectio­
                <lb/>
              nem deſiderare poſſe videaris, cùm tamen eo
                <lb/>
              ſit deterius, quo videtur elegantius. </s>
              <s id="s.006072">Hoc au­
                <lb/>
              tem intereſt, vt diſtinguas dulcedine non
                <lb/>
              parua in optimo conſpicua: nam & ex vetu­
                <lb/>
              ſtate fit amarius. </s>
              <s id="s.006073">Oritur igitur quaſi ex ſitu
                <lb/>
              lacrymæ lariciæ. </s>
              <s id="s.006074">Eadem natura fungorum,
                <lb/>
              qui arboribus glandiferis innaſcuntur, vt
                <lb/>
              Ilici, ſed non eadem perfectio, neque enim
                <lb/>
              idem calor, ob id nigri, quibus pro eſca vta­
                <lb/>
              mur. </s>
              <s id="s.006075">Ergo & aliis arboribus commune eſt.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006076">Conſentaneum autem rationi, pinguiſſimi
                <lb/>
              ſucci ſolidiſſimum eſſe mucorem: vt verò
                <lb/>
              magis exaruerit, & ſuccus tenuior fuerit,
                <lb/>
              erit quaſi magis concoctus. </s>
              <s id="s.006077">Itaque eſt &
                <lb/>
              modus quidam coctionis, in his quæ ſitum
                <lb/>
              contrahunt: demonſtratum eſt enim, in ſi­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg877"/>
                <lb/>
              tu non perfectam eſſe putredinem. </s>
              <s id="s.006078">Porrò la­
                <lb/>
              ricis planta decora, flore rubenti, atque odo­
                <lb/>
              rato. </s>
              <s id="s.006079">Inter lachrymas pulchritudine ipſa no­
                <lb/>
              biles, eſt ſanguinis draconis ſuccus: à ſimili­
                <lb/>
              tudine ſanguinis animalis dictus. </s>
              <s id="s.006080">Hic oritur
                <lb/>
              in inſula Soquotra, ambitus ſexaginta mil­
                <lb/>
              lia paſſuum in Æihiopico mati poſita, iuxta
                <lb/>
              Gingim promontorium. </s>
              <s id="s.006081">Arbor ipſa mirabi­
                <lb/>
              lis: ſenſim enim in cuſpidem aſcendit, velut
                <lb/>
              ſalis, aut ſacchariconus, ex lato ab imo in
                <lb/>
              anguſtum tendens: quercus folio. </s>
              <s id="s.006082">Lachry­
                <lb/>
              ma huius eſt antiquorum thymiama canca­
                <lb/>
              mus. </s>
              <s id="s.006083">Lacce, quam pro draconis ſanguine
                <lb/>
              quidam ſubſcripſerunt, copia noſtro æuo
                <lb/>
              eſt, ſanguinis draconis autem penuria maxi­
                <lb/>
              ma. </s>
              <s id="s.006084">Adnumeratur odoribus etiam lignum
                <lb/>
              aſpalathi, quod ſuaue eſt, ac refrigerat, non
                <lb/>
              ſecus ac roſa vaciniaque, atque ideo inter
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg878"/>
                <lb/>
              rara. </s>
              <s id="s.006085">Cauſa quòd odor iucundus rarò ſit fri­
                <lb/>
              gidus, quia calore perficitur: ob idque calo­
                <lb/>
              rem vincere neceſſe eſt: ob hocque plera­
                <lb/>
              que odorata, quæ aromata Græci vocant
                <lb/>
              calida. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006086">
                <margin.target id="marg875"/>
              Laricis la­
                <lb/>
              chrymæ vi­
                <lb/>
              res.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006087">
                <margin.target id="marg876"/>
              Agaricum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006088">Amara cur
                <lb/>
              quædam, in­
                <lb/>
              de dulcia.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006089">
                <margin.target id="marg877"/>
              Sanguinis
                <lb/>
              draconis ar­
                <lb/>
              bor.</s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006090">
                <margin.target id="marg878"/>
              Santhalum.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006091">Odorata cur
                <lb/>
              plerumque
                <lb/>
              calida.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006092">In ſanthalo autem & vaciniis, quæ vio­
                <lb/>
              las cæruleas vocamus, calor eſt in tenuiore
                <lb/>
              tantùm parte, reliquum totum eſt frigidum
                <lb/>
              quod craſſum eſt, moleque ſuperat. </s>
              <s id="s.006093">Sed in
                <lb/>
              his obſcura non eſt frigiditas, velut in ro­
                <lb/>
              ſis, cùm hæ in quibuſdam odore excitent
                <lb/>
              capitis dolorem, in aliis etiam ſanguinem
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg879"/>
                <lb/>
              proliciant è naribus. </s>
              <s id="s.006094">Eſt & è frigidarum
                <lb/>
              plantarum bene olentium genere myrtus,
                <lb/>
              arbuſtum ob elegantiam Veneri dicatum:
                <lb/>
              olet bene totum, ligno, fronde, fructu. </s>
              <s id="s.006095">Sed ex
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg880"/>
                <lb/>
              fructu defrutum. </s>
              <s id="s.006096">Liquor hic ſeruatur in
                <lb/>
              annum, non minus ſalubris vſu, quàm odo­
                <lb/>
              re iucundus. </s>
              <s id="s.006097">Adnumerari poteſt his ex parte
                <lb/>
              muſcus odorata planta: ſerpit arbores, & vir­
                <lb/>
              tutem illarum quibus hæret: retinet. </s>
              <s id="s.006098">Cedro
                <lb/>
              optimus innaſcitur: poſt larici, demum po­
                <lb/>
              pulo albæ & quercui. </s>
              <s id="s.006099">Quercui deterior. </s>
              <s id="s.006100">Qui
                <lb/>
              larici hæret, facillimè ardet, & ardendo fra­
                <lb/>
              gat ac ſcintillas mittit. </s>
              <s id="s.006101">Verùm muſcus inter
                <lb/>
              herbas potius quam inter arbores adnume­
                <lb/>
              rari meretur: imò ne herba quidem omninò
                <lb/>
              eſt. </s>
              <s id="s.006102">Sed aſpalathum arbor eſt in India pro­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg881"/>
                <lb/>
              cera, quæ in frigidiore cœlo, arbuſcula eſt
                <lb/>
              ſpinoſa. </s>
              <s id="s.006103">In calidis enim ac humidis regio­
                <lb/>
              nibus omnia proceriora, ſuccoſiora, viuacio­
                <lb/>
              raque, niſi propria plantæ natura obſtet, adeò
                <lb/>
              vt nemora etiam in occidentali India aſpa­
                <lb/>
              lathi inueniantur. </s>
              <s id="s.006104">At in calidis ac ſiccis re­
                <lb/>
              gionibus minores ſunt plantæ & ſicciores,
                <lb/>
              validæ tamen in humidis ac frigidis imbe­
                <lb/>
              cilles, ſucci plenæ: at quæ natura calidæ ſunt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg882"/>
                <lb/>
              proceræ, amplæque: frigidæ, paruæ. </s>
              <s id="s.006105">Quamvis
                <lb/>
              quædam natura etiam frigidæ, vt cicuta, lo­
                <lb/>
              co humido, vmbroſoque melius proueniant,
                <lb/>
              viribus etiam efficaciora. </s>
              <s id="s.006106">Talem enim elige­
                <lb/>
              bant Chij, cuius cortice iam detracto ſuc­
                <lb/>
              cum aquæ miſtum damnatis propinabant,
                <lb/>
              ad mortem abſque vllo dolore accerſen­
                <lb/>
              dam, Theophraſti teſtimonio. </s>
              <s id="s.006107">Imitabantur
                <lb/>
              enim mortem quæ in extremo ſenio contin­
                <lb/>
              git. </s>
              <s id="s.006108">Nanque dolor qui in morte ſentitur,
                <lb/>
              contingit aut ob ſpirandi difficultate, aut ob
                <lb/>
              ſpiritus vitalis reſolutionem. </s>
              <s id="s.006109">At ſpiritus cùm
                <lb/>
              ſpontè diſſoluuntur, dolorem nullum affe­
                <lb/>
              runt, velut in laboribus. </s>
              <s id="s.006110">Sed cauſa quæ ſpiri­
                <lb/>
              tum diſſoluit, vt febris, vulnus, plerunque
                <lb/>
              ipſa dolorem affert. </s>
              <s id="s.006111">Cicutæ igitur ſuccus ſtu­
                <lb/>
              porem grauem inducens, frigiditate immo­
                <lb/>
              dica ſpiritus ipſos abſque dolore extinguit:
                <lb/>
              difficultatem verò ſpirandi non maiorem
                <lb/>
              ea, quæ ſpirituum paucitati ſatisfaciat. </s>
              <s id="s.006112">Quò
                <lb/>
              fit vt non acerba mors accidat, velut his qui
                <lb/>
              aqua ſuffocantur, multò verò minus quàm
                <lb/>
              ſtrangulatis. </s>
              <s id="s.006113">Itaque mors hæc quæ ex cicutæ </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>