Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <pb pagenum="118"/>
            <p type="main">
              <s>Prętereà non facilè eſt docere quę nam principia ſignificauerit Ariſtoteles, dum de numero prin­
                <arrow.to.target n="marg976a"/>
                <lb/>
              cipiorum à Platone poſito verba facit, & monet item à Platone recepta fuiſſe tria principia. </s>
              <s>Nanque Alexander auctore Simplicio tria illa ab Ariſtotele notata fuiſſe narrat materiam, effi­
                <lb/>
              ciens, & exemplat, ſiue Ideam. </s>
              <s>Verùm hæc quæ profitetur Alexander, neque conſentiunt cum
                <lb/>
              ijs quæ ſibi voluit Ariſtoteles, neque ad rem faciunt, neque item cum Platonis ipſius placitis
                <expan abbr="cõgruunt">con­
                  <lb/>
                gruunt.</expan>
              </s>
              <s>Etenim duo ponit ex ſententia Platonis magnum, & paruum quibus vna materia ſigni­
                <lb/>
              ficatur. </s>
              <s>Tùm deinde tria Platoni adſcribit Ariſtoteles quæ ſint interna rerum principia, perſequi­
                <lb/>
              tur etiam Alexander externa. </s>
              <s>Poſtremò tria tantum ponit iuxta dogma Platonis, & aliqua tùm
                <lb/>
              ex externis, tùm ex internis omittit. </s>
              <s>cùm perſpicuè meminerit Plato de fine, citat ipſius Platonis
                <lb/>
              verba Simplicius è Timæo: & Alexander ea penes omnium regem cuncta ſunt & illius
                <lb/>
              cauſſa. </s>
              <s>proinde ſcibit duas principiorum ſeries à Platone fuiſſe conſtitutas, alteram
                <expan abbr="præcipuorũ">præcipuorum</expan>
                <lb/>
              quæ complectenerentur finem,
                <expan abbr="efficiẽs">efficiens</expan>
              , & exemplar; </s>
              <s>atque alteram cauſſarum adiuuantium,
                <expan abbr="quarũ">quarum</expan>
                <lb/>
              ſpecies eſſent aſſecutus; </s>
              <s>cùm de internis verba faciat, & materiam vt duo ex illis tribus accipiat.
                <lb/>
              </s>
              <s>Itaque Theophraſtus illud quidem ſapienter. </s>
              <s>quòd duo principiorum genera acceperit Plato, vnum quòd generaliter omnem cauſſæ rationem complectatur, atque alterum quod rerum na­
                <arrow.to.target n="marg976b"/>
                <lb/>
              turam reſpiciat, & generatim multò plura ſunt principia ſimpliciter quæ poſuit Plato, vt optimè
                <lb/>
              docet Simplicius, hæ enim omnia numerantur in principiis à Platone eſſentia, idem, diuerſum,
                <lb/>
              ſtatus, motus, & tempus: </s>
              <s>at verò rerum naturalium principia duo tantummodo ſunt, materia ni­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg976c"/>
              mirum quæ duitate, & magno
                <expan abbr="paruoq̀.">paruoque</expan>
              exprimitur, & efficiens.
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              </s>
              <s>ibi enim de ipſo meminit vbi
                <lb/>
              dicit. </s>
              <s>operæpretium igitur eſt effectorem ac patrem vniuerſi inuenire ac
                <expan abbr="demõſtrare">demonſtrare</expan>
              . </s>
              <s>
                <expan abbr="Quamobrẽ">Quamobrem</expan>
                <lb/>
              admiratur Alexander, cùm Plato de efficiente & ſine verba fecerit, cur Ariſtoteles nullius harum
                <lb/>
              cauſſarum mentionem in Platonica opinione fecerit, & eius
                <expan abbr="cõſilij">conſilij</expan>
              duas cauſſas enarrat, primam
                <lb/>
              quò Plato enumerans cauſſas, hanc vtranque reliquerit, vt erat auctor Ariſtoteles in lib. de bon.
                <lb/>
              </s>
              <s>alteram quòd eas excludit numero cauſſarum ortus & interitus, aut non diligenter exponit. </s>
              <s>Ve­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg976d"/>
              rùm hoc non ſatis aptè, cùm de tali principiorum genere nihil ibi tractet Ariſtoteles.
                <emph type="sup"/>
              b
                <emph.end type="sup"/>
              </s>
              <s>In
                <expan abbr="eaſdẽ">eaſdem</expan>
                <lb/>
              quoque reprehenſiones incidit Plutarchus qui tria hæc principia quæ nobis Ariſtoteles indica­
                <lb/>
              uit, mentem eſſe voluit, ideam & materiam. </s>
              <s>Itaque duo reipſa, mea quidem ſententia, ſunt ea
                <lb/>
              principia quæ ſtatuit Plato, materia quam facit
                <foreign lang="grc">συναίπον</foreign>
              , ideſt, cauſſam adiuuantem, ſed duo nominat magnum, ſcilicet, & paruum eius infinitatem vocibus illis deſcribens, & vnum quod,
                <lb/>
              vel eſt idea, vel forma. </s>
              <s>ac ſi veſtigiis Ariſtotelis inſiſtamus, ideam eſſe putabimus, quippe quòd
                <arrow.to.target n="marg976e"/>
                <lb/>
              in hac methodo non ſemel accuſet Platonem qui Ideas cenſuerit eſſe principia rerum ſenſilium
                <lb/>
              quę per ſeipſas extra materiam forent, ſi vſquam eſſent. </s>
              <s>Pythagoras decem contrariorum paria, ſiue coniugationes omnium principia conſtituit: ſeu quò multum ipſe tribueret numeris quo­
                <lb/>
              rum principem denarium eſſe crederet, ſeu quò hæc ita inter ſe diſcreta eſſe putaret, & quæ in­
                <lb/>
              ter ſe reſolui non poſſent, adhuc incertum eſt. </s>
              <s>certè quòd numeri collocarentur in principiis,
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg976f"/>
                <emph type="sup"/>
              c
                <emph.end type="sup"/>
              eos perſuadebat, quòd reliquis omnibus eſſent priores, quippe qui illis ſeparentur.
                <emph type="sup"/>
              d
                <emph.end type="sup"/>
              </s>
              <s>Tùm
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg976g"/>
              etiam quòd res imitantur numeros: (nimirum propter gradus quibus eſſentię ſeiunguntur) ſicut
                <lb/>
              ergo prius eſſe debet id, vnde ſumitur imitatio, quàm id quod imitatur, & exemplar eſt prius
                <expan abbr="exẽplo">exem
                  <lb/>
                plo</expan>
              ; </s>
              <s>ſic etiam res quæ numerantur, & quæ numeros imitantur, ſunt poſteriores numeris. </s>
              <s>Hos
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg976h"/>
              ipſi ſubſtantias non accidentia faciunt quę ſint immobiles,
                <emph type="sup"/>
              e
                <emph.end type="sup"/>
              neque tamen habeant vim mouen­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg976i"/>
              di, & per finitum
                <expan abbr="infinitumq̀.">infinitumque</expan>
              partiuntur,
                <emph type="sup"/>
              f
                <emph.end type="sup"/>
              infinitum non modo ſenſilibus, ſed ijs tribuunt quę
                <lb/>
              in ſolam mentem cadunt, & infinitum extra mundum vagari volunt. </s>
              <s>Sed non ſoli Pythagoræi
                <lb/>
              numeros principia faciunt; Plato item numeratur in illis. </s>
              <s>Niſi quòd Plato rerum principia ſta­
                <lb/>
              tuit numeros mathematicos. </s>
              <s>Pythagoræi verò, quòd multas eorum affectiones, in corporibus
                <arrow.to.target n="marg976j"/>
                <lb/>
              quę ſub ſenſum cadunt, ineſſe perſpicerent; numeros quidem entia poſuerunt, ſed non ſeiunctos
                <lb/>
              ab entibus, verùm illorum materiam. </s>
              <s>Etenim numerorum affectiones in concentu, cęlo,
                <expan abbr="multisq̀.">multisque</expan>
                <lb/>
              aliis inſunt. </s>
              <s>Separabant illi numeros à rebus ſensilibus quò ſi in illis poſiti forent, cùm cætero­
                <lb/>
              qui nullam habeant firmitatem, eorum ſcientiam non futuram: </s>
              <s>vult enim ſcientia de rebus per­
                <lb/>
              manentibus & æternis exiſtere. </s>
              <s>Tùm etiam quia poſtulata non ſunt de rebus ſenſilibus, verùm de
                <lb/>
              ijs quæ mens iam conceperit. </s>
              <s>Sed videant iſti qua machina euertant illud argumentum. </s>
              <s>Si nu­
                <lb/>
              meri ſeparati ſint, quo pacto proprietates eorum in rebus ſenſilibus inſunt. </s>
              <s>Hoc igitur vnum in
                <lb/>
              rebus ipſis ineſſe rectè Pythagoręi cenſuerunt: quia verò principium apud eſt numerus, ſiue
                <lb/>
              vnum, & eſt ſubſtantia, cætera, vt quò ſit bonum, illi vni accidunt. </s>
              <s>Hoc verò principium, cùm
                <lb/>
              multa cauſſarum genera ſint, quemadmodum ſit cauſſa, aut qua ratione reſpiciat bonum, ipſis
                <lb/>
              auctoribus incertum eſt. </s>
              <s>Cæterùm de numerorum conditionibus & gradibus quia multa à do­
                <lb/>
              ctiſsimis viris accuratiſsime tradita ſunt, neque admodum valent ad phyſiologię principia quam
                <lb/>
              nunc perſequimur, inuenienda, hilari fronte dimittentur, illud adnotabimus ſolum quò neſci­
                <lb/>
              uerunt ipſi diſtinguere id quod eſt prius ratione, ab eo quod eſt natura prius: numeri verò ſola </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>