1te minùs operosâ. Cuius principium σχίσις χ̀ τμ̄σισ: in eo à
ſe differentes: quòd σχίσις ſit διαίζεσἰπὶ τὸ πλον. σχισετ γὰζ,
inquit Ariſtoteles, ὅταν ἐπὶ τὸ πλον διζη̄τ ἡ' τό διζο̄υν διζ, χα
πζοηγται ἡ διαίζεσις. In fiſſione ergo eſt maior diviſio, |quàm
ut ad illam plagam referri poſſit: eamque diviſio anteit. Eſt enim χί
νησις ἀπὸ τη̄ς ἃψεως: cùm plaga inſequitur motum: atque impulſum
habet fluentem, & à plagâ inſeparabilem. Igitur cùm fiſſura ultra
plagam ſe extendat, non eſſe poteſt à plagâ. Huius autem ra
tio. quia τὸ διζ̄ν habet vim cunei: cuius ingreſſu in eam pla
gam partes diſtrahuntur. Et cùm fibræ in longitudinem ex
currentes flecti nequeant; neceſſe ultra cuneum agi fiſſuram:
atque eò magis, quò fibras habent rigidiores, & minùs lentas.
Itaque ligna duriora magis finduntur, quàm mollia ac lenta: quæ
magis obliquari & flecti valent. Vnde angulo obtuſiore, illa
verò acutiore, fiſſurâ magis productâ finiunt plagam. Cùm
ergo inciſio fit, ferrum in fiſſurâ conquieſcit: partes verò hu
ius ingreſſu diſtractæ, quia flecti nequeunt ob rigiditatem, neque
comprimi vulneris labra: quemadmodum fit in plumbi ſectu
râ, illam rectitudinem ſervantes findunt partes ulteriores:
σχιστά autem dicit Ariſtoteles ὅσα χατὰ μη̄χος ἔχ τς πόζς χα
σὓς πζοσφύετ ἀλλήλοις, ἀλλὰ μηχατὰ πλάτος. Eiuſmodi ſunt li
gna ferè omnia fibris in longitudinem protenſis: inter quas
pori ſubſtantiâ molliori & veluti fungosâ pleni interſunt, per
quas agitur fiſſura: non verò in tranſverſum per illas fibras,
in quibus non continuantur eiuſmodi pori. Plaga autem fit à
ſectione pro ratione compreſſionis. Igitur ligna, quæ fibras
habent directas, fiſſuram quoque agunt rectam: quòd ſi tortuosè
procedant, inæqualiter finduntur: cùm plaga viam ſequatur
mediam inter illas fibras. At cùm ſerrâ dividuntur, à ſectio
ne etiam inter fibras ductâ nulla ſequitur fiſſura: quia ſerratio
partes fibroſas non diſtrahit, ſed diſcontinuas facit. Eſt
ſe differentes: quòd σχίσις ſit διαίζεσἰπὶ τὸ πλον. σχισετ γὰζ,
inquit Ariſtoteles, ὅταν ἐπὶ τὸ πλον διζη̄τ ἡ' τό διζο̄υν διζ, χα
πζοηγται ἡ διαίζεσις. In fiſſione ergo eſt maior diviſio, |quàm
ut ad illam plagam referri poſſit: eamque diviſio anteit. Eſt enim χί
νησις ἀπὸ τη̄ς ἃψεως: cùm plaga inſequitur motum: atque impulſum
habet fluentem, & à plagâ inſeparabilem. Igitur cùm fiſſura ultra
plagam ſe extendat, non eſſe poteſt à plagâ. Huius autem ra
tio. quia τὸ διζ̄ν habet vim cunei: cuius ingreſſu in eam pla
gam partes diſtrahuntur. Et cùm fibræ in longitudinem ex
currentes flecti nequeant; neceſſe ultra cuneum agi fiſſuram:
atque eò magis, quò fibras habent rigidiores, & minùs lentas.
Itaque ligna duriora magis finduntur, quàm mollia ac lenta: quæ
magis obliquari & flecti valent. Vnde angulo obtuſiore, illa
verò acutiore, fiſſurâ magis productâ finiunt plagam. Cùm
ergo inciſio fit, ferrum in fiſſurâ conquieſcit: partes verò hu
ius ingreſſu diſtractæ, quia flecti nequeunt ob rigiditatem, neque
comprimi vulneris labra: quemadmodum fit in plumbi ſectu
râ, illam rectitudinem ſervantes findunt partes ulteriores:
σχιστά autem dicit Ariſtoteles ὅσα χατὰ μη̄χος ἔχ τς πόζς χα
σὓς πζοσφύετ ἀλλήλοις, ἀλλὰ μηχατὰ πλάτος. Eiuſmodi ſunt li
gna ferè omnia fibris in longitudinem protenſis: inter quas
pori ſubſtantiâ molliori & veluti fungosâ pleni interſunt, per
quas agitur fiſſura: non verò in tranſverſum per illas fibras,
in quibus non continuantur eiuſmodi pori. Plaga autem fit à
ſectione pro ratione compreſſionis. Igitur ligna, quæ fibras
habent directas, fiſſuram quoque agunt rectam: quòd ſi tortuosè
procedant, inæqualiter finduntur: cùm plaga viam ſequatur
mediam inter illas fibras. At cùm ſerrâ dividuntur, à ſectio
ne etiam inter fibras ductâ nulla ſequitur fiſſura: quia ſerratio
partes fibroſas non diſtrahit, ſed diſcontinuas facit. Eſt