Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
131 111
132 112
133 113
134 114
135 115
136 116
137 117
138 118
139 119
140 120
141 121
142 122
143 123
144 124
145 125
146 126
147 127
148 128
149 129
150 130
151 131
152 132
153 133
154 134
155 135
156 136
157 137
158 138
159 139
160 140
< >
page |< < (118) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div398" type="section" level="1" n="135">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7119" xml:space="preserve">
              <pb o="118" file="0138" n="138" rhead="GNOMONICES"/>
            linquunt arcus ſemidiurnos quadrantis Eclipticæ borealis inter principium ♈, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7120" xml:space="preserve">principium ♋, inter-
              <lb/>
            poſiti; </s>
            <s xml:id="echoid-s7121" xml:space="preserve">quirurſum æquales ſunt arcubus ſemidiurnis reliqui quadrantis borealis inter principium ♎, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7122" xml:space="preserve">
              <lb/>
            principium ♋, interiecti.</s>
            <s xml:id="echoid-s7123" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s7124" xml:space="preserve">IDEM prorſus dicendum eſt de latitudine ortiua, occiduave: </s>
            <s xml:id="echoid-s7125" xml:space="preserve">quia ſi ſupputentur pro vno quadran
              <lb/>
            tc
              <unsure/>
            Eclipticę ſiue auſtralis, ſiue borealis, omnes amplitudines ortiuę occiduęve, habebuntur etiam latitu-
              <lb/>
            dines ortiuæ, ſiue occiduę pro omnibus punctis Eclipticę, vt ex demonſtr atione patet: </s>
            <s xml:id="echoid-s7126" xml:space="preserve">quia nimirum de-
              <lb/>
            clinationes punctorum vnius quadrantis Eclipticæ, ex quibus latitudines ortiuę & </s>
            <s xml:id="echoid-s7127" xml:space="preserve">occiduę ſupputantur,
              <lb/>
            æquales ſunt declinationibus reliquorum punctorum Eclipticæ, vt alibi ostenſum eſt à nobis.</s>
            <s xml:id="echoid-s7128" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div401" type="section" level="1" n="136">
          <head xml:id="echoid-head139" xml:space="preserve">PROBLEMA 14. PROPOSITIO 35.</head>
          <note position="left" xml:space="preserve">10</note>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7129" xml:space="preserve">CREPVSCVLORVM magnitudines in quocunque parallelo
              <lb/>
            ad datam poli altitudinem inuenire.</s>
            <s xml:id="echoid-s7130" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7131" xml:space="preserve">QVAMVIS problema hoc per triangula ſphærica poſſit abſolui, vt in ſcholio ſequenti de-
              <lb/>
            monſtrabimus, multo tamen breuius, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7132" xml:space="preserve">facilius idem per triangula plana rectilinea expediemus.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7133" xml:space="preserve">Sit enim Meridianus Analemmatis A B C D, cuius centrum E; </s>
            <s xml:id="echoid-s7134" xml:space="preserve">diameter Horizontis A C; </s>
            <s xml:id="echoid-s7135" xml:space="preserve">Ver-
              <lb/>
            ticalis B D; </s>
            <s xml:id="echoid-s7136" xml:space="preserve">axis mundi F G; </s>
            <s xml:id="echoid-s7137" xml:space="preserve">diameter Aequatoris H I; </s>
            <s xml:id="echoid-s7138" xml:space="preserve">diameter paralleli Solis K L, ſiue borealis,
              <lb/>
            ſiue auſtralis, circa quam ſemicirculus paralleli deſcribatur K P L, cuius centrum erit punctum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-02" xlink:href="note-0138-02a" xml:space="preserve">20</note>
            M, vbi axis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7139" xml:space="preserve">paralleli diameter ſe interſecant; </s>
            <s xml:id="echoid-s7140" xml:space="preserve">quandoquidem recta E M, perpendicularis ad
              <lb/>
            K L, ipſam K L, bifariam diuidit. </s>
            <s xml:id="echoid-s7141" xml:space="preserve">Ex puncto autem S, vbi diameter paralleli diametrum Hori-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-03" xlink:href="note-0138-03a" xml:space="preserve">3. tertij.</note>
            zontis ſecat, erigatur ad K L, perpendicularis S Q, quæ communis ſectio erit Horizontis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7142" xml:space="preserve">paral-
              <lb/>
            leli. </s>
            <s xml:id="echoid-s7143" xml:space="preserve">Quoniam enim tam Horizon, quàm parallelus ad Meridianum rectus eſt, erit eorum com-
              <lb/>
            munis ſectio ad eundem perpendicularis; </s>
            <s xml:id="echoid-s7144" xml:space="preserve">atque adeo, per defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s7145" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s7146" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s7147" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s7148" xml:space="preserve">Euclidis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7149" xml:space="preserve">ad diametrũ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-04" xlink:href="note-0138-04a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            paralleli K L. </s>
            <s xml:id="echoid-s7150" xml:space="preserve">Cum ergo communis illa ſectio per punctum S, vbi ſe mutuo ſecant Horizon, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7151" xml:space="preserve">
              <lb/>
            parallelus in Meridiano, tranſeat, erit S Q, perpendicularis exiſtens ad k L, communis ſectio Ho-
              <lb/>
            rizontis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7152" xml:space="preserve">paralleli. </s>
            <s xml:id="echoid-s7153" xml:space="preserve">Igitur K Q, arcus erit ſemidiurnus paralleli, cum intercipiatur inter Hori-
              <lb/>
            zontem, qui per punctum Q, tranſit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7154" xml:space="preserve">Meridianum, qui in k, parallelum ſecat. </s>
            <s xml:id="echoid-s7155" xml:space="preserve">Ducatur quoque
              <lb/>
            diameter paralleli Horizontis X Y, infra Horizontem, in quo exiſtit Sol, cum crepuſculum matu-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-05" xlink:href="note-0138-05a" xml:space="preserve">30</note>
            tinum incipit, vel veſpertinum deſinit, ita vt tam arcus A X, quàm C Y, comprehendat grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7156" xml:space="preserve">18.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s7157" xml:space="preserve">Tot enim gradibus ab Horizonte abeſt Sol in initio matutini crepuſculi, vel in fine veſpertini,
              <lb/>
            vt communis eſt opinio, licet aliqui auctores minorem faciant hanc diſtantiam, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7158" xml:space="preserve">alij maiorem,
              <lb/>
            vt refert Petrus Nonius in parte ſecunda libri de crepuſculis propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s7159" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s7160" xml:space="preserve">Secet autem diameter X Y,
              <lb/>
            paralleli Solis diametrum K L, in T, puncto, à quo ad K L, educatur perpendicularis T R, quæ
              <lb/>
            communis ſectio erit paralleli Solis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7161" xml:space="preserve">paralleli Horizontis, in quo principium eſt, vel finis crepu-
              <lb/>
            ſculi. </s>
            <s xml:id="echoid-s7162" xml:space="preserve">Quoniam enim tam parallelus Solis, quà parallelus Horizontis ad Meridianum rectus
              <lb/>
            eſt, erit & </s>
            <s xml:id="echoid-s7163" xml:space="preserve">eorum ſectio communis ad eundem, atque adeò per definitionem 3. </s>
            <s xml:id="echoid-s7164" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s7165" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s7166" xml:space="preserve">Euclidis,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-06" xlink:href="note-0138-06a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s7167" xml:space="preserve">ad rectam K L, in Meridiani plano exiſtentem perpendicularis, qualis eſt recta T R. </s>
            <s xml:id="echoid-s7168" xml:space="preserve">Erit ergo
              <lb/>
            longitudo crepuſculi arcus Q R, quandoquidem Sol in puncto R, exiſtit, quando occupat Hori-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-07" xlink:href="note-0138-07a" xml:space="preserve">40</note>
            zontis parallelum X Y, in quo principium eſt crepuſculi matutini, vel finis veſpertini; </s>
            <s xml:id="echoid-s7169" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s7170" xml:space="preserve">in pun-
              <lb/>
            cto Q, oritur, vel occidit. </s>
            <s xml:id="echoid-s7171" xml:space="preserve">Cum enim T R, ſit communis ſectio paralleli Solis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7172" xml:space="preserve">Horizontis pa-
              <lb/>
            ralleli X Y, ſecabunt ſeſe mutuo hi paralleli in R, atque adeò Sol in puncto R, exiſtens vtrumque
              <lb/>
            parallelum poſſidebit. </s>
            <s xml:id="echoid-s7173" xml:space="preserve">Eodem pacto in puncto Q, exiſtens Horizontem tenebit, cum vt paulo
              <lb/>
            ante diximus, S Q, ſit communis ſectio Horizontis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7174" xml:space="preserve">paralleli Solis. </s>
            <s xml:id="echoid-s7175" xml:space="preserve">Demittatur tandem ex K,
              <lb/>
            ad A C, perpendicularis K N, ſecans X Y, in O, eritq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s7176" xml:space="preserve">K N, ſinus altitudinis meridianæ Solis in pa
              <lb/>
            rallelo K L, exiſtentis, hoc eſt, ſinus arcus K A; </s>
            <s xml:id="echoid-s7177" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s7178" xml:space="preserve">recta K O, compoſita ex K N, ſinu altitudinis
              <lb/>
            meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7179" xml:space="preserve">N O, ſinu diſtantię Solis ſub Horizonte in principio crepuſculi matutini, uel fine
              <lb/>
            veſpertini. </s>
            <s xml:id="echoid-s7180" xml:space="preserve">Sic etiam erit K S, ſinus verſus arcus ſemidiurni K Q; </s>
            <s xml:id="echoid-s7181" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s7182" xml:space="preserve">K T, ſinus verſus arcus K R,
              <lb/>
            ex arcu ſemidiurno k Q, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7183" xml:space="preserve">arcu crepuſculi Q R, quem videlicer Sol in ſuo parallelo percurrit,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-08" xlink:href="note-0138-08a" xml:space="preserve">Crepuſeuli ma
                <lb/>
              gnitudo, quo
                <lb/>
              modo inueſtige
                <lb/>
              tur, Sole exi-
                <lb/>
              ſtente in quo-
                <lb/>
              cunque paralle
                <lb/>
              10.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-09" xlink:href="note-0138-09a" xml:space="preserve">50</note>
            dum crepuſculum durat, compoſitus.</s>
            <s xml:id="echoid-s7184" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s7185" xml:space="preserve">ITAQVE quoniam in triangulo K O T, recta S N, baſi O T, parallela eſt, erit vt k N, ſinus
              <lb/>
            altitudinis Meridianæ ad K O, rectam compoſitam ex ſinu altitudinis meridianæ, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7186" xml:space="preserve">ex N O, ſinu
              <lb/>
            diſtantiæ Solis ſub Horizonte in principio crepuſculi matutini, vel fine veſpertini, ita K S, ſinus
              <lb/>
            verſus ſemidiurni arcus ad K T, ſinum verſum arcus compoſiti ex arcu ſemidiurno, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7187" xml:space="preserve">arcu crepu-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0138-10" xlink:href="note-0138-10a" xml:space="preserve">2. ſexti.</note>
            ſculi. </s>
            <s xml:id="echoid-s7188" xml:space="preserve">Quamobrem ſi fiat, vt ſinus altitudinis meridianæ (quo pacto autem meridiana altitudo in-
              <lb/>
            ueniatur ex cognita declinatione Solis, in ſequenti ſcholio exponemus) ad rectam compoſitam
              <lb/>
            ex ſinu altitudinis meridianę, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7189" xml:space="preserve">ſinu grad. </s>
            <s xml:id="echoid-s7190" xml:space="preserve">18. </s>
            <s xml:id="echoid-s7191" xml:space="preserve">(tot enim gradibus ſecundum communem ſenten-
              <lb/>
            tiam Sol infra Horizontem deprimitur in Verticali per centrum Solis tunc tranſeuntis) ita ſinus
              <lb/>
            verſus arcus ſemidiurni ad aliud, habebitur ſinus verſus arcus compoſiti ex arcu ſemidiurno, & </s>
            <s xml:id="echoid-s7192" xml:space="preserve">
              <lb/>
            arcu crepuſculi. </s>
            <s xml:id="echoid-s7193" xml:space="preserve">Ex hoc ergo ſinu verſo ita inueniemus quantitatem crepuſculi. </s>
            <s xml:id="echoid-s7194" xml:space="preserve">Si ſinus verſus </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>