Buonamici, Francesco, De motu libri X

Page concordance

< >
< >
page |< < of 1055 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s>
                <pb pagenum="119"/>
                <arrow.to.target n="marg976k"/>
              ratione, non natura ſunt priores, & quòd numeri ſe habeant vt exemplaria falſum eſt; </s>
              <s>ſunt enim
                <lb/>
              notæ duntaxat quibus naturæ proceſſus indicetur. </s>
              <s>Sed ſingulorum errores mox adnotemus, vt
                <lb/>
              ijs pulſis certa rerum naturalium principia conſequamur. </s>
              <s>Et Parmenides ſanè ſenſuum iudicio
                <lb/>
              de rebus ſenſilibus nimium derogat. </s>
              <s>Idem quoque peccat, dum ea pro principiis habet quorum
                <lb/>
              ingenium eſſentiæ principiorum maxime repugnat. </s>
              <s>Oportet enim ſemper manere principia,
                <expan abbr="rationemq̀.">ra­
                  <lb/>
                tionemque</expan>
              illorum in omni mutatione retineri, calidum verò & frigidum non ſunt eiuſmodi, ſi­
                <lb/>
              quidem conuerſo non reſoluatur in ea principia.
                <emph type="sup"/>
              a
                <emph.end type="sup"/>
              </s>
              <s>Tùm prætereà nullus motus ſine affectione
                <arrow.to.target n="marg976l"/>
                <lb/>
              obiretur. </s>
              <s>Iam verò quòd ens vnum ſit,
                <expan abbr="ideoq̀.">ideoque</expan>
              cętera non ſint, ſed eſſe videantur; præter id quòd
                <lb/>
              monſtrat Ariſtoteles non neceſſariò conſequi. </s>
              <s>ſi nil ſit præter ens, quò ens ſit vnum, addemus
                <lb/>
              etiam nos duo item entia ab eodem Parmenide poſita fuiſſe, id nimirum quod verè eſt, alterum
                <lb/>
              quod eſt calidum (nanque hoc ſive ignem appellabat ens, frigidum verò ſeu
                <expan abbr="terrã">terram</expan>
              non ens) atque
                <lb/>
              id verè ens ponere cogebatur. </s>
              <s>Nam, ſi ens ad ſenſum ſic acciperet, quia ſentiretur, & à ſenſu ſic
                <lb/>
              eſſe iudicaretur; etiam frigidum, quia ſentitur, ens habendum fuerat, aut negandum ſentiri fri­
                <lb/>
              gidum, quod ipſe non ens eſſe fatebatur: quod certè multò eſt ineptius. </s>
              <s>Ergo verè frigidum eſſe ponendum fuit. </s>
              <s>Itaque non vnum ens ſolum, ſed duo, atque illa quidem non ad ſenſum ſolum­
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg976m"/>
              modo, ſed reipſa ſtatuenda ſunt ex ſententia Parmenidis. </s>
              <s>Nunc ad Empedoclem. </s>
              <s>Ponit ipſe pri­
                <lb/>
              ma quattuor corpora quę cùm prima ſint, & (vt ipſe vult) abſolutè principia, neque in aliud, ne­
                <lb/>
              que inter ſe commutari poſſunt, neque enim habent in quod reſoluantur. </s>
              <s>Nunc elementa pro­
                <lb/>
              prias habent differentias, vt ignis calorem, aqua
                <expan abbr="humorẽ">humorem</expan>
              quas ſic affixas vnumquodque elemen­
                <lb/>
              tum habet, vt alteri communicari non poſsint, aliter interiret elementum proprias differentias
                <lb/>
              amittens. </s>
              <s>Cùm ergo mutatio qualitatum ſit affectio, ea verò fieri nequeat; </s>
              <s>profectò tolletur item
                <lb/>
              affectio. </s>
              <s>Tũm etiam motus omnis exiſtit in vno ſubiecto viciſsim contraria ſuſcipiente. </s>
              <s>Sed non
                <lb/>
              eſt hic commune ſubiectum. </s>
              <s>Neque igitur affectio. </s>
              <s>Et illud negare, quin elementa ſecum com­
                <lb/>
              mutentur, valde importunum eſt; cũm ex aqua fiat aer, & ex aere aqua, & terra conflagret, & id
                <lb/>
              quod exuſtum eſt, in terram conuertatur. </s>
              <s>Adde his, quòd cùm opera conciliantis amicitiæ ſphę­
                <lb/>
              rus fit ex elementis, amittuntur eorum differentiæ. </s>
              <s>Si ergo rurſus è ſphęro litis ſecernentis auxi­
                <lb/>
              lio facta ſunt elementa; aut ex eo terra facta eſt quod anteà fuit itidem terra, aut ex eo quod prius
                <lb/>
              fuerat ignis. </s>
              <s>Si poſterius dederit, & elementa inter ſe commutari poterunt. </s>
              <s>Si terram ex terra
                <lb/>
              fieri velit; certè accipiet id cuius nulla cauſſa afferri,
                <expan abbr="temereq̀.">temereque</expan>
              effutiet. </s>
              <s>Prętereà dubium eſt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg976n"/>
              ſint'ne elementa ſphęro priora, an poſteriora: ac quidem elementi naturam oppugnat eſſe poſte­
                <lb/>
              rius; neque tamen priora ſine vitio ſumi poſſunt. </s>
              <s>Siquidem verè elementum prius
                <expan abbr="quã">quam</expan>
              natura ſit
                <lb/>
              id ex quo primo aliquid fit, & in quod vltimum abit. </s>
              <s>Sed dici non poteſt ſit'ne ſphęrus
                <expan abbr="elementũ">elementum</expan>
                <lb/>
              illud
                <expan abbr="primũ">primum</expan>
                <expan abbr="primumq̀.">primumque</expan>
                <expan abbr="principiũ">principium</expan>
              ;
                <expan abbr="">quando</expan>
              & è ſphęro fiunt elementa, & ad
                <expan abbr="extremũ">extremum</expan>
              reſoluuntur in
                <lb/>
                <expan abbr="ſphęrũ">ſphęrum</expan>
              ; </s>
              <s>
                <expan abbr="neq;">neque</expan>
              minus ita fiat, quàm
                <expan abbr="">qui</expan>
              ſphęrus in elementa reſoluatur, & producatur ex illis. </s>
              <s>
                <expan abbr="Dubiũ">Dubium</expan>
                <lb/>
              quoque eſt apud ipſum cuius'nam amicitiæ'ne, an litis ſit gignere & corrumpere. </s>
              <s>
                <expan abbr="">Nam</expan>
              lis è ſphęro
                <lb/>
              producit elementa
                <expan abbr="eadẽ">eadem</expan>
              , amicitia corrumpit in
                <expan abbr="ſphęrũ">ſphęrum</expan>
              . </s>
              <s>Sed
                <expan abbr="">non</expan>
              minus à lite ſphęrus corrumpi vi­
                <lb/>
              detur, & ab amicitia gigni. </s>
              <s>Rurſus poſtquam lite ſecernente genita ſunt
                <expan abbr="elemẽta">elementa</expan>
              , ex ijs mixta
                <expan abbr="fiũt">fiunt</expan>
                <lb/>
              amicitia coniungente,
                <expan abbr="eademq̀">eademque</expan>
              mixta intereunt & abeunt in elementa diſcordia diſsipante. </s>
              <s>Ipſe
                <lb/>
                <expan abbr="itẽ">item</expan>
                <expan abbr="ordinẽ">ordinem</expan>
              tollit è
                <expan abbr="rerũ">rerum</expan>
              natura. </s>
              <s>Nihil dico de eo quòd nullum finem naturæ
                <expan abbr="propoſitũ">propoſitum</expan>
              eſſe putat.
                <lb/>
              </s>
              <s>hoc .n. posteà
                <expan abbr="videndũ">videndum</expan>
              eſt. </s>
              <s>Omnino non ſatis
                <expan abbr="cõmoda">commoda</expan>
              principia ſunt elementa, cùm
                <expan abbr="aliqñ">aliquando</expan>
              neceſſe
                <lb/>
              ſit illa interire. </s>
              <s>Quin etiam ſi in
                <expan abbr="nihilũ">nihilum</expan>
              nihil abit; illud prius erit in quod ipſa diſſoluentur. </s>
              <s>Sed ne
                <lb/>
              nimis in longum exoreſcat oratio; his ergo ſolùm contentus quæ admiratus Empedoclem cecinit
                <lb/>
              Manilius, poſtquàm terræ formam, & ordinatos ſiderum motus propoſuiſſet ad
                <expan abbr="contemplandũ">contemplandum</expan>
              .
                <lb/>
              </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s>
                <arrow.to.target n="marg976o"/>
              Nam neque fortuitos ortus ſurgentibus astris:
                <emph type="italics"/>
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Nec toties poſſum naſcentem credere mundum,
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Solisue aſſiduos partus, & facta diurna,
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Cùm facies eadem ſignis per ſęcula conſtet.
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Idem Phœbus eat de cęli partibus ijſdem;
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Inde ſuos ſinuat flexus per crura pedesque
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Centauri, alterius rurſus aſcendere cęlum
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Incipit, Argiuamque ratem per apluſtria ſumma
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Lunaque per totidem luces mutetur, & orbes,
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Et natura vias ſeruet, quas fecerat ipſa:
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Nec tyrocinio peccet, circumque feratur.
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Aeterna cum luce dies, quò tempora monſtrat
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Nunc his nunc illis eadem regionibus orbis
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Semper,
                <expan abbr="et">et</expan>
              vlterius vadentibus ortus ad ortus,
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
              <s>
                <emph type="italics"/>
              Occaſumue ortus cę,
                <expan abbr="et">et</expan>
              cum Sole perennet.
                <emph.end type="italics"/>
                <lb/>
              </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>