Alvarus, Thomas, Liber de triplici motu, 1509

Table of contents

< >
[1.] Capitulum primum de proportione et eius diuiſione.
[2.] Cpitulum ſecundum / in quo agitur de ſpe­ciebus horum quin generum proportionū et de ipſarum generatione.
[3.] Capitulū tertiū / in quo oſtenditur: et de­mõſtratur: proportionem irrationalem eſſe ponendam.
[4.] Capitulum quartum / in quo agitur de infinitis ſpeciebus proportionis irratio­nalis: et de earum procreatione.
[5.] Capitulū quintū / in quo agit̄̄ de diuiſione corporis in partes proportionales qua pro­portione rationali quis voluerit.
[6.] Capitulū ſextū / ī quo datur modus di­uidendi corpus in partes proportiona-les proportione irrationali.
[7.] Capitulum ſeptimum / in quo agi­tur de proportione ordinum par- tium proportionalium interſcala-riter ſe habentium.
[8.] Capitulum octauum / in quo agi-tur de inuentione proportionis mi-noris inequalitatis et etiam maio-ris reſpectu cuiuſcū numeri ex re-bus diuiſibilibus compoſiti.
[1.] Capitulum primum in quo a: gitur de diffinitione et diuiſione proportionalitatum.
[2.] Capitulum ſecundum / in quo ꝓbantur alique proprietates predictarum ꝓpor-tionalitatem ſiue medietatum.
[3.] Capitulum tertium / in quo agitur de quibuſdam propor­tionalitatibus et modis argu­endi in eis.
[4.] Capitulum quartum / in quo agitur de ex-ceſſu cõpoſitione et diuiſione ꝓportionū.
[5.] Capitulum quintum / in quo reci-tatur paucis et impugnatur opinio baſani politi de proportione ſiue cõmenſurabilitate proportionum.
[6.] Capitulū ſextū / in quo agitur de pro-portionū proportione: cõmenſurabilita­te earūdem, et incõmenſurabilitate.
[7.] Capitum ſeptimū / in quo agitur de medie rei inuentione et proportione proportionuꝫ rationalis et irrationalis.
[8.] Capitulum octauū / in quo agitur decre-mento et decremento ꝓportionū.
[1.] Capitulum primum / in quo ponitur et improbatur vna opinio: de cauſa velocitatis motus.
[2.] Capitulum ſecundū / in quo recitantur et improbantur ſecunda et tertia opinio-nes. de cauſa velocitatis motuum.
[3.] Capitulum tertium / in quo ponitur alia opinio et vera.
[4.] Quartum capitulum / in quo ponunt̄̄ ſeptē regule de propor­tionalitate motus quas ponit philoſophus ſeptimo phiſico-rum quas etiam in preſenti ca-pite examinandas duxi.
[5.] Capitulum quintum / in quo ponuntur regule ſiue concluſiones velocitatis et tar­ditatis motus penes proportionem pro­portionum conformiter ad intentionem calculatoris.
[6.] Sextum capitulum / in quo ponūtur alique obiectiones contra aliquas concluſiones ſuperioris capitis.
[7.] Septimum capitulum / in quo inquiri­tur: vtrum aliqua potentia non varia-riata per medium vniforme aut diffor-me, vniformiter ad non gradum vel ad gradum ſuum motum remittere aut in­tendere valeat.
[8.] Capitulū octauū / in quo inquiritur an due potentie īequales idē mediū īuariatū tran-ſeūtes valeãt vniformiter remittere aut intē­dere motum ſuum per ambarū vel alterius earum variationem.
[9.] Capitulum nonum / quod obiicit cõcluſioni­bus duoꝝ p̄cedentium capitum.
[10.] Capitulum decimum / in quo oſten-ditur, et traditur noticia velocitatis motus penes cauſam in medio vni-formiter difformi quieſcente: poten-tia continuo variata.
[11.] Capitulum vndecimum / in quo pulchre admodum comparantur motus diuerſa-rum potentiarum in eodem medio vnifor­miter difformi inuariato mouentium per earum potentiarum vniforme crementum
[12.] Capitulum duodecimum: aliqui-bus predictarum concluſionum pre-cedentium capitum obiiciens.
[13.] Capitulum tridecimum / in quo ponū­tur alique concluſiones velocitatē mo­tus penes cauſam declarãtes in medio non reſiſtente in quo eſt progreſſio la-titudinis reſiſtentie vniformiter diffor­mis: gradu intenſiori quieſcente.
[14.] Quartumdecimum capitulum: in quo ponuntur concluſiones de velo-citate motus in medio non reſiſtente, in quo eſt progreſſio ſiue extenſio la-titudinis reſiſtentie nõ gradu aut ex­tremo remiſſiori quieſcente inſequē-do ordinem et modum calculatoris.
< >
page |< < of 290 > >|
14 tera: capienda eſt vna tertia pro ṗma parte: et ſex­
quitertia
. / vna quarta et ſexquiquarta vna quinta
et
ſexquiquīta vna ſexta: et ſic cõſequēter.
Probat̄̄ /
qm̄
ad diuidēdum corpus aliqua ꝓportione: pro
prima
parte capiēdus eſt exceſſus quo numerꝰ ma­
ior
et primus talis ꝓportionis excedit numerū mi­
norē
eiuſdē ꝓportiõis: vt facile educitur ex prima
cõcluſione
adiūcta ſcḋa ſuppoſitione: ſed primus
numerꝰ
et maior ꝓportionis ſuperparticularis ex­
cedit
numeꝝ minorē ſemꝑ vna parte aliquota ſui
denoīta
a numero maiore: vt primꝰ numerꝰ et ma­
ior
ꝓportionis ſexq̇altere excedit minorē per vnã
tertiã
ſui: et primꝰ numerꝰ et maior ꝓportiõis ſex-
quitertie
excedit minorē.
per vnã quartã ſui primꝰ
vero
numerꝰ et maior ꝓportiões ſexquiquarte ex­
cedit
minorē per vnã quintaꝫ ſui: vt ptꝫ ex genera-
tione
ſpecierū ꝓportionis ſuperparticularis ca-
pite
ſecūdo huius partis: igitur diuidendo ꝓpor­
tione
ſexquialtera debet capi vna tertia prima
parte
: et ſexquitertia vna quarta: et ſic conſequen­
ter
.
Patet igitur concluſio. 11Correla­
rium
.
Ex hac concluſione
ſequitur
/ diuiſo corpore per partes ꝓportiona­
les
proportiõe ſexquialtera reſiduū a prima par­
te
eſt duplum ad primū: et ſexquitertia triplū: et ſex­
quiquarta
quadruplã: et ſexquiquinta. / quintuplū
et
ſic in infinitū.
oppoſito modo ad ſpecies ꝓpor-
tionis
multiplicis incipiēdo a tripla.
Probatur
hoc
correlariū.
qm̄ diuiſo corpore proportiõe ſex­
quialtera
prima pars eſt vna tertia. / vt ptꝫ ex pre­
cedēti
concluſione: ergo reſiduum a prima eſt due
tertie
.
Modo due tertie ſunt duplum ad vnã. Iteꝫ
diuiſo
corpore ꝓportiõe ſexquitertia prima pars
corporis
ē vna quarta: igit̄̄ reſiduū a prima eſt .3.
quarte
ſed triū quartarū ad vnã quartam eſt pro­
portio
tripla: igitur.
Iteꝫ diuiſo corpore ꝓportio­
ne
ſexquiquarta prima pars eſt vna quinta / vt ptꝫ
ex
prima concluſione: igit̄̄ totū reſiduū eſt .4. quin­
te
.
Modo .4. quītarum ad vnã quintam eſt pro-
portio
quadrupla et ſic de qualibet alia ꝓbabis
Patet iſte conſequētie ex ſecunda ſuppoſitione.
Quinta concluſio. Ad diuidendum
corpus
qua placuerit ꝓportiõe ſuprapartiēti ge-
nerentur
ſpecies huiꝰ ꝓportionis ſereatim modo
poſito
in ſecundo capite huiꝰ partis: et diuidatur
corpus
in tot partes quotus eſt nūerus inferioris
ordinis
: et ex illis partibus capiantur tot pro re-
ſiduo
a prima parte ꝓportionali quotꝰ eſt nume­
rus
ſuperior: et reſiduū erit prima pars ꝓportio-
nalis
:
Exemplū / vt cõſtituatur naturalis ſeries nu­
meroꝝ
incipiendo a ternario: et cõſtituatur inferꝰ
ſeries
omnium numerorum impariuꝫ incipiēdo a
quinario
/ vt patet in figura.
Tunc ſi vis diuidere aliquod corpus in ꝓportiõe
ſuprabipartiente
tertias: q2 numerus inferior in
illa
ſpecie eſt quinariꝰ diuidas totū corpꝰ ī quī
quintas
: et q2 nūerus ſuperior eſt ternariꝰ: capias
reſiduo a ṗma parte ꝓportionali tres quītas et
manebūt
due quīte: et ille due quīte ſunt ṗma pars
ꝓportiõalis
ꝓportiõe ſuprabipartiēte tertias.
Et
iſto
modo in oībus aliis ſpecieꝰ operaberis.
Et
qm̄
in capite ſcḋo vbi generant̄̄ ſpecies huiꝰ ꝓpor­
tionis
oēs generant̄̄ quãuis generent̄̄ infinite
Ideo ad diuidendū corpꝰ qua volueris ꝓportiõe
ſuprapartiēte
vtaris doctrina ſecūde cõcluſionis
Patet hec cõcluſio facile ex cõcluſiõe ſecūda. Ex
hac
cõcluſione ſequit̄̄ / in diuiſiõe corporis ṗma
ſpecie
ꝓportiõis ſuprapartientis ſignate inferiꝰ
reſiduū
a prima parte ꝓportiõali eſt ſexquialteꝝ
ad
primã: et in ſecūda ſpecie reſiduū a prima eſt ſex­
quitertiū
ad primã: et in tertia ſpecie eſt ſexquiq̈r­
ad primã: et in q̈rta reſiduū a prima erit ſexqui­
quītū
ad primã: et ſic in īfinitū ꝓcedēdo ſpecies
ꝓportionis
ſuꝑparticularis.
Probat̄̄ hoc corre-
lariū
/ qm̄ in prima ſpecie illaꝝ ſpecieꝝ generataꝝ
in
figura reſiduo a prima parte ꝓportionali ca­
piūtur
tres quīte: et prima parte manēt due quī­
te
/ vt ptꝫ ex concluſione precedēti: ſed triū quītarū
ad
duas quītas eſt ꝓportio ſexquialtera: igr̄.
Itē
in
ſcḋa ſpecie reſiduo a prima parte ꝓportõali
capiunt̄̄
quatuor ſeptime: et prima tres ſeptime
ſed
quatuor ſeptimaꝝ ad tres ſeptimas in ꝓpor-
tio
ſexq̇tertia: igr̄.
In tertia / vero ſpecie reſiduo
a
prima capiūtur quī none: et pro prima reſidue
q̈ttuor
none: ſed q̇n nonaꝝ ad quattuor nonas
eſt
ꝓportio ſexquiq̈rta igit̄̄.
Et ſic ꝓbabis de qua­
libet
alia ſpecie illiꝰ figure.
Ptꝫ igit̄̄ correlarium
Sed ad īueniēdã ꝓportionē reſidui a ṗma par­
te
proportiõali ad ipſam primam in reſiduis ſpe­
ciebus
conſulas ſecundam concluſionem.
Sexta concluſio. Ad diuidendū cor­
pus
qua volueris ꝓportione multiplici ſuꝑparti­
culari
: generent̄̄ in nūeris ſpecies huiꝰ ꝓportiõis
modo
poſito in ſecūdo capite huiꝰ partis: et diui­
datur
corpus in tot partes quotꝰ eſt numerꝰ infe­
rioris
ordinis: et ex illis partibꝰ capiant̄̄ tot re­
ſiduo
a prima parte ꝓportionali quotus eſt nume­
rus
ſuperior: et reſiduū erit prima pars ꝓportiõa­
lis
.
Et eodē modo fiat diuidēdo ꝓportõe multipli­
ci
ſuprapartiēte: vt ad diuidendū corpꝰ ꝓportiõe
dupla
ſexquialtera: q2 numerꝰ maior ī illa ſpecie
eſt
quinariꝰ: diuidat̄̄ corpus in quī quītas: et q2
numerꝰ
minor eſt binariꝰ capiant̄̄ due quīte re-
ſiduo
a prima parte ꝓportiõali: et tres quīte erūt
ṗma
pars ꝓportionalis: et tres quīte reſidui ſcḋa
et
iteꝝ tres quinte reſidui a prima et ſcḋa, tertia: et
ſic
ſine termīo.
Itē ſi vis diuidere corpꝰ ꝓportione
dupla
ſuprabipartiēte tertias diuidas corpus in
octo
octauas: q2 nūerꝰ octonariꝰ eſt nūerꝰ maior
illius
ꝓportiõis: et capias reſiduo a ṗma parte
proportiõali
tres octauas: et reſidue quī octaue
erūt
prima pars ꝓportiõalis: et quī octaue reſi
dui
erūt ſcḋa pars proportiõalis: et ſic cõſequēter
Ptꝫ hec cõcluſio ex ſcḋa cõcluſiõe 22Correla-
rium
.
Ex quo ſequit̄̄ /
in oībus ſpeciebꝰ ꝓportiõis multiplicis ſuꝑpar­
ticularis
aut multiplicis ſuprapartiētis: et etiã in
oībus
aliis reſiduū a prima parte ꝓportionali hꝫ
ſe
ad primã partē ꝓportiõalē in ea proportõe qua
ſe
habēt nūeri ſuperiores in figuris ſuaꝝ genera-
tionū
ad nūeros quos īferiores excedūt ſuperio­
res
: vt in proportiõe dupla ſexquialtera q2 nūerꝰ
ſuperior
eſt binariꝰ et nūerus īferior quinarius: et
quinariꝰ
excedit binariū ternariū.
reſiduū a pri­
ma
parte ꝓportionali in tali proportiõe ſe habet
ad
primã partē proportionalē ſicut duo ad tria et
q2
in proportiõe dupla ſuprabipartiente tertias
nūerus
ſuperior eſt ternariꝰ: et inferior octonariꝰ
et
octonariꝰ excedit ternariū quīariū.
ideo in ta­
lis
proportionis diuiſione reſiduū a prima parte
proportiõali
ſe hꝫ ad primã ſicut q̇nariꝰ ad terna­
riū
.
Probat̄̄ hoc correlariū ex ſecūda cõcluſione:

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index