Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
Page concordance
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
Scan
Original
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
<
1 - 30
31 - 60
61 - 90
91 - 120
121 - 150
151 - 180
181 - 210
211 - 240
241 - 270
271 - 300
301 - 330
331 - 360
361 - 390
391 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000331
">
<
pb
pagenum
="
365
"
xlink:href
="
016/01/014.jpg
"/>
ex leuioribus: atque ideò ex mari, quàm ex
<
lb
/>
fluminibus, vel lacubus. </
s
>
<
s
id
="
s.000332
">Altera quòd cymbæ
<
lb
/>
in mari plus ſuſtinent ponderis: reliqua, quòd
<
lb
/>
nauigium in ea aqua minùs graue eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000333
">Opor
<
lb
/>
tet
<
expan
abbr
="
hãc
">hanc</
expan
>
<
expan
abbr
="
autẽ
">autem</
expan
>
ob cauſam animaduertere, cùm,
<
lb
/>
vt dictum eſt, nauigium grauius reddatur in
<
lb
/>
aquæ ſuperficie
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
quia partim eſt in aëre)
<
lb
/>
quàm in imo, vt quantò magis eleuatur à
<
lb
/>
cymbis, eò plures ac maiores cymbæ alligen
<
lb
/>
tur, ne decepti hac ratione non ſolùm denuò
<
lb
/>
mergatur, ſed & impetu adiecto omnes
<
expan
abbr
="
ſecũ
">ſecum</
expan
>
<
lb
/>
cymbas in profundum trahat. </
s
>
<
s
id
="
s.000334
">Dubitabit au
<
lb
/>
tem aliquis, cur exoneratis cymbis B, imple
<
lb
/>
tis autem aliis, per A, ſignificantur, non deſ
<
lb
/>
cendat nauis, quæ eleuata fuit ab A, cymbis
<
lb
/>
vacuis? </
s
>
<
s
id
="
s.000335
">Non enim plenæ poſſunt ſuſtinere
<
lb
/>
pondus. </
s
>
<
s
id
="
s.000336
">Cauſa eſt, quia factis iam funibus
<
lb
/>
æqualibus cymbarum A, & B, cùm iam va
<
lb
/>
cuum ſeu inane, vel aër, qui in cymbis con
<
lb
/>
tinetur potentior ſit nauis pondere, plus tra
<
lb
/>
het inane cymbarum B, quàm remittet gra
<
lb
/>
uitas aucti poderis cymbarum A. </
s
>
<
s
id
="
s.000337
">Itaque hac
<
lb
/>
ratione perpetuò nauis aſcendet: hoc dunta
<
lb
/>
xat obſeruato, vt plenarum cymbarum funes
<
lb
/>
eò ſint vacuarum cymbarum funibus breuio
<
lb
/>
res, quantò pondus lapidum eas cymbas de
<
lb
/>
primit. </
s
>
<
s
id
="
s.000338
">Sed de ſimplici leuis motu ſurſum ſa
<
lb
/>
tis, nunc de motu, qui ex graui & leui com
<
lb
/>
ponitur, dicendum erit. </
s
>
<
s
id
="
s.000339
">Pro cuius exemplo
<
lb
/>
mirificè ſe offert Heronis machina, quam
<
lb
/>
nos ſæpè tractauimus. </
s
>
<
s
id
="
s.000340
">Ea ſic ſe habet: A, la
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg28
"/>
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.014.1.jpg
"
xlink:href
="
016/01/014/1.jpg
"
number
="
9
"/>
<
lb
/>
brum aqua plenum: ſub quo vas B, & ipſum
<
lb
/>
aqua plenum, ſit iunctum A, vt ex altero in
<
lb
/>
alterum aqua permeare non poſſit. </
s
>
<
s
id
="
s.000341
">Sub B, vas
<
lb
/>
aliud, quod vocetur C, inane. </
s
>
<
s
id
="
s.000342
">Fiſtula D, fera
<
lb
/>
tur ex B, in C, cuius ſummum os fermè ad
<
lb
/>
labrum perueniat. </
s
>
<
s
id
="
s.000343
">Fiſtula alia E, quæ ſuper
<
lb
/>
labrum non parùm aſcendat, & inſerta labro,
<
lb
/>
in medio penetret vſque ad imum primi va
<
lb
/>
ſis, non tamen ipſi imo iungatur. </
s
>
<
s
id
="
s.000344
">Alia fiſtula
<
lb
/>
F, cuius ſupremum in imo labri oſculum
<
expan
abbr
="
ſitũ
">ſitum</
expan
>
<
lb
/>
ſit, inferiùs os in ipſo ſepto inter duo vaſa fi
<
lb
/>
niatur, ita
<
expan
abbr
="
tamẽ
">tamen</
expan
>
vt aqua ex labro per ſuperius
<
lb
/>
os in vas C, deferatur. </
s
>
<
s
id
="
s.000345
">Tunc verò videmus
<
lb
/>
<
expan
abbr
="
aquã
">aquam</
expan
>
, quę eſt in B, vaſe, per E, fiſtulam emitti,
<
lb
/>
ac eò donec finiatur labri aqua vſque perſe
<
lb
/>
uerare. </
s
>
<
s
id
="
s.000346
">Id quomodo fiat ex duobus motibus
<
lb
/>
compoſitis demonſtrandum. </
s
>
<
s
id
="
s.000347
">Aqua deſcen
<
lb
/>
dens per F, fiſtulam, cùm aër in C, non poſſit
<
lb
/>
ſubſiſtere, aſcendit per D, fiſtulam in vas B,
<
lb
/>
ſuperiùs. </
s
>
<
s
id
="
s.000348
">At verò cum ibi locus aqua plenus
<
lb
/>
ſit, cogitur aqua aſcendere per E, fiſtulam
<
lb
/>
preſſa ab aëre, atque ſic effunditur. </
s
>
<
s
id
="
s.000349
">Manife
<
lb
/>
ſtum eſt igitur hîc duos eſſe motus: vnum ſe
<
lb
/>
cundum naturam aquæ deſcendentis ex labro
<
lb
/>
in C, vas per F, fiſtulam, alterum aëris aſcen
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg29
"/>
<
lb
/>
dentis ex vaſe C, in vas B, quod
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt dictum
<
lb
/>
eſt) ab aqua ſursùm impellatur. </
s
>
<
s
id
="
s.000350
">Ab his igitur
<
lb
/>
duobus motibus naturalibus violentius im
<
lb
/>
petus fit quo aqua ex vaſe B, per fiſtulam
<
lb
/>
aſcendit. </
s
>
<
s
id
="
s.000351
">Verùm motus grauis dum repetit
<
lb
/>
alternatim folles mouet, aut alias machinas,
<
lb
/>
quòd in machina Cteſibica demonſtrare
<
lb
/>
oportunum erat, vt emboli maſculi viciſſim
<
lb
/>
in modiolis aſcendere, deſcenderétque poſ
<
lb
/>
ſent. </
s
>
<
s
id
="
s.000352
">Id autem ſic fit: Rota cum pinnis iux
<
lb
/>
ta aquæ delabentis caſum ( vt ſolet fieri) ſta
<
lb
/>
tuatur, vt ex aquæ perpetuo defluxu ſuper
<
lb
/>
pinnas rota circumuoluatur, in qua ſit axis
<
lb
/>
A, quem palàm eſt neceſſe fore, vt & ipſe
<
lb
/>
circumagatur. </
s
>
<
s
id
="
s.000353
">Rotæ deſcriptionem, vt rem
<
lb
/>
notiſſimam ac in molis omnibus conſpi
<
lb
/>
cuam, prætermitto. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000354
">
<
margin.target
id
="
marg27
"/>
Nauigia fa
<
lb
/>
ciliùs ex ma
<
lb
/>
ri, extrahi,
<
lb
/>
quàm flumi
<
lb
/>
nibus vel la
<
lb
/>
cubus.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000355
">
<
margin.target
id
="
marg28
"/>
Machina
<
lb
/>
Heronis.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000356
">
<
margin.target
id
="
marg29
"/>
De motu al
<
lb
/>
lernante.</
s
>
</
p
>
<
figure
id
="
id.016.01.014.2.jpg
"
xlink:href
="
016/01/014/2.jpg
"
number
="
10
"/>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000357
">Trabs ſuperiacens tignis atque incluſa fo
<
lb
/>
raminibus rotundis vocetur B, ita vt mobilis
<
lb
/>
ſit, ac vt in cardinibus circumuolui poſſit.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000358
">Iuxta huius extremum E, annulus infixus, cui
<
lb
/>
alter annulus cum ferrea virga F: hæ rurſus
<
lb
/>
in annulum finiatur, quem excipiat alter an
<
lb
/>
nulus G, virga H, annexus: in extremo H, an
<
lb
/>
nulus iunctus eſt, qui vnco ita annectitur in
<
lb
/>
ſummitate axis A, vt ſecum moueatur, ſed
<
lb
/>
redeunte axe, redit & annulus ad priſtinum
<
lb
/>
locum ac ſitum. </
s
>
<
s
id
="
s.000359
">Ex altera trabis parte duo
<
lb
/>
annuli ex aduerſo collocantur C, & D. </
s
>
<
s
id
="
s.000360
">Licet
<
lb
/>
& bis duos & tria paria ſic ex aduerſo collo
<
lb
/>
care. </
s
>
<
s
id
="
s.000361
">Si igitur emboli aut folles alter C, fune
<
lb
/>
iungatur, alter D, circumuoluto axe, trahitur
<
lb
/>
primum trabs verſus D, túncque eleuatur
<
lb
/>
follium alter ex C, altero cadente D. </
s
>
<
s
id
="
s.000362
">Quum
<
lb
/>
verò rota dimidium axis circumuertit, annu
<
lb
/>
lus in imo H, redit ad locum ſuperiorem &
<
lb
/>
impellit E, propter virgas, & trabs flectitur
<
lb
/>
verſus C, atque ſic mutata vice folles mo
<
lb
/>
uentur. </
s
>
<
s
id
="
s.000363
">Nutat enim trabs dextra ac ſiniſtra
<
lb
/>
viciſſim, ſed non circumuoluitur. </
s
>
<
s
id
="
s.000364
">Ergo licet
<
lb
/>
multa paria follium annulis multis in trabe
<
lb
/>
ex aduerſo collocatis mouere, ſed robuſta vi
<
lb
/>
aquæ opus eſt. </
s
>
<
s
id
="
s.000365
">Licet & eidem axi alteram
<
lb
/>
trabem, quod fabri facere ſolent à ſiniſtra
<
lb
/>
iungere,
<
expan
abbr
="
atq;
">atque</
expan
>
ſic numerus
<
expan
abbr
="
folliũ
">follium</
expan
>
duplicabitur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.000366
">Nec alio opus eſt auxilio, aliáve
<
expan
abbr
="
quã
">quam</
expan
>
quæ in
<
lb
/>
vno patefacta eſt induſtria, ſed ſola maiore vi. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000367
">Sed motuum tranſlatio, quæ ſolet in vſu
<
lb
/>
eſſe, tùm in molendinis, tum horologiis,
<
lb
/>
quamvis vulgata, tamen ſubtiliori conſtat
<
lb
/>
ratione.
<
lb
/>
<
figure
id
="
id.016.01.014.3.jpg
"
xlink:href
="
016/01/014/3.jpg
"
number
="
11
"/>
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg30
"/>
</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.000368
">
<
margin.target
id
="
marg30
"/>
Motuum
<
lb
/>
tranſlatio.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.000369
">Sit igitur rota AB, quæ circumagi poſſit </
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>