Cardano, Girolamo, De subtilitate, 1663

Page concordance

< >
< >
page |< < of 403 > >|
    <archimedes>
      <text>
        <body>
          <chap>
            <p type="main">
              <s id="s.006262">
                <pb pagenum="491" xlink:href="016/01/140.jpg"/>
              nei, aut fimi, aut vinaceorum, aut
                <lb/>
              fracium: omnibus his etenim vnguenta
                <lb/>
              fiunt.
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg901"/>
              </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006263">
                <margin.target id="marg901"/>
              Olea odorata
                <lb/>
              quomodo
                <lb/>
              fiant, modi
                <lb/>
              tres.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006264">Vulgatiore itaque hoc ſecundo modo
                <lb/>
              atque antiquiore Dioſcoridis, in purum
                <lb/>
              oleum flores quadriduo infundebantur, ex­
                <lb/>
              ponebanturque in Sole: inde expreſſo oleo
                <lb/>
              diligentiſſimè tantundem florum recentium
                <lb/>
              addebatur, ac rurſus ſub torrente Sole ex­
                <lb/>
              ponebatur: totieſque id facere licebat, do­
                <lb/>
              nec odorem oleum combiberet: addebantur
                <lb/>
              & ſpiſſamenta pro vnguentis, vt ex melle,
                <lb/>
              tum aliis odoratis. </s>
              <s id="s.006265">Tertius modus vt calo­
                <lb/>
              re nullo indiget, ſic repetitione numero­
                <lb/>
              ſiore, & diuturniore mora. </s>
              <s id="s.006266">Itaque flores hoc
                <lb/>
              exemplo reddunt. </s>
              <s id="s.006267">Flores ſuper amygdalas,
                <lb/>
              vel, quod longè melius eſt, ſuper myrobo­
                <lb/>
              lani grana purgata, ea enim non
                <expan abbr="ranceſcũt">ranceſcunt</expan>
              ,
                <lb/>
              aut etiam cinamomum vel crocum ( modus
                <lb/>
              enim omnium vnus eſt ) conſpergito, ac
                <lb/>
              ſub ipſis, alternaque diſpone florum, &
                <lb/>
              amygdalarum folia, compreſſaque tandiu
                <lb/>
              tene, donec florum odor euaneſcat: quibus
                <lb/>
              abiectis, pro eis alios flores ſuppone, eadem
                <lb/>
              ratione: & hoc toties repete: nam non vna
                <lb/>
              eſt ratio in omnibus, donec amygdalæ ma­
                <lb/>
              ximum contraxerint odorem, inde illas tor­
                <lb/>
              culari ſubiicito. </s>
              <s id="s.006268">Oportet autem prius cortice
                <lb/>
              nudare eas, & paululum torrere: hoc modo
                <lb/>
              plus contrahit virium oleum, & minus cor­
                <lb/>
              ruptioni obnoxium fit, quòd ſucci nihil in
                <lb/>
              eo relinquatur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006269">Subſtantia verò olei totidem modis exci­
                <lb/>
              pitur, quot modis etiam vires ipſæ. </s>
              <s id="s.006270">Sed
                <lb/>
              non ſine viribus ſubſtantia, at ſine ſubſtan­
                <lb/>
              tia vires habentur. </s>
              <s id="s.006271">An verò oleum aliquod
                <lb/>
              abſque viribus? </s>
              <s id="s.006272">Dubium non eſt excepta
                <lb/>
              enim igne plurimo, vruntur, nec vim pro­
                <lb/>
              priam retinent. </s>
              <s id="s.006273">Talia verò quæ repentè ac
                <lb/>
              vi ipſa ignis excipiuntur, ad primum modum
                <lb/>
              pertinent. </s>
              <s id="s.006274">Verùm is floribus aptus non eſt,
                <lb/>
              ſed lignis, & his quæ illis ſimilia ſunt, velut
                <lb/>
              garyophylis. </s>
              <s id="s.006275">In vitreo vaſe A contrita po­
                <lb/>
              nuntur, & quantò leuiore licet igne diſtil­
                <lb/>
              lantur: & ſi liceat, aqua feruente cir­
                <lb/>
              cum vas poſita oleum elicere, longè erit
                <lb/>
              melius. </s>
            </p>
            <figure id="id.016.01.140.1.jpg" xlink:href="016/01/140/1.jpg" number="71"/>
            <figure id="id.016.01.140.2.jpg" xlink:href="016/01/140/2.jpg" number="72"/>
            <p type="main">
              <s id="s.006276">Summitati vaſi pileus vitreus C impo­
                <lb/>
              nitur, qui quantò latior, eò melior ad vi­
                <lb/>
              res, odorem ſaporemque transferendos: at­
                <lb/>
              que idem in vtriſque canalibus. </s>
              <s id="s.006277">Ergo pileus
                <lb/>
              luto, ne reſpiret, aptatur: cui de more, cana­
                <lb/>
              lis adiacet C, cui alter canalis vitreus adiun­
                <lb/>
              gitur D, ita luto ſeptus, vt nihil poſſit reſpi­
                <lb/>
              rare: hic per vas ligneum E tam ſit, quod
                <lb/>
              aqua perpetuò frigidiſſima repletum habere
                <lb/>
              oportet: cannula H detrahentes quicquid
                <lb/>
              iam calorem contraxerit, aliam nuper hau­
                <lb/>
              ſtam denuò addendo: nam D infrigidatur,
                <lb/>
              fumique non vruntur, ſed in aquam, vel
                <lb/>
              oleum tranſeunt, conuerſique per F cana­
                <lb/>
              lis partem obliquam, & vltra vas aqua
                <lb/>
              plenum exporrectam, guttatim in vas G
                <lb/>
              cadunt. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006278">Vt igitur vidi, primò turbidum quod­
                <lb/>
              dam effluit, ſubſtantiam rei tenuiorem ef­
                <lb/>
              ferens, pòſt aqua clarior exit, demum oleum,
                <lb/>
              quod exuſti potius odorem refert, quàm rei
                <lb/>
              illius à qua defluxit. </s>
              <s id="s.006279">Poteſt & canalis D in
                <lb/>
              ſerpentis figuram effingi, atque ſic minus è
                <lb/>
              rei ſubſtantia tum virtute peribit. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006280">Secundus modus proportione reſpondet
                <lb/>
              alteri, cùm beneficio temperatioris caloris
                <lb/>
              aquæ incocta oleum reddunt, velut de Indi­
                <lb/>
              co balſamo nuper à nobis dictum eſt. </s>
              <s id="s.006281">Atque
                <lb/>
              eadem ratione è lauri baccis oleum quoque
                <lb/>
              excipitur. </s>
              <s id="s.006282">Ergo generaliter in his ſubſtan­
                <lb/>
              tiam pinguem, & facilè ſeparabilem eſſe
                <lb/>
              oportet: ſed & frigore ac ſiccitate coactam,
                <lb/>
              neque aliter calido & humido ſolueretur,
                <lb/>
              aut ſepararetur. </s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006283">Tertius non calore, ſed vi conſtat: com­
                <arrow.to.target n="marg902"/>
                <lb/>
              munis eſt omnibus fructibus, velut amyg­
                <lb/>
              dalis, piſtaciis, nucibus, ſeu iuglandibus,
                <lb/>
              ſeu auellanis, ſeu etiam Indicis, tum myricis
                <lb/>
              ſeu moſchatis, aliiſque innumeris, puta pi­
                <lb/>
              neis, piperi, hederæ fructui, perſici & ceraſi
                <lb/>
              nucleis: tum etiam ſeminibus omnibus, ve­
                <lb/>
              lut raparum, ricini, raphani, lini, Apollinaris
                <lb/>
              herbæ, papaueris: hæc enim famoſa, conti­
                <lb/>
              nentque oleum tum hæc, tum ſemina omnia
                <lb/>
              alia. </s>
              <s id="s.006284">Nam in omni ſemine vita eſt, vita au­
                <lb/>
              tem omnis in humido pingui, pingue autem
                <lb/>
              omne, aut in animalibus, & vocatur pingue­
                <lb/>
              do, cuius tres ſint ſpecies: pinguedo generis
                <lb/>
              nomine, adeps qui circa certas partes, non
                <lb/>
              communis eſt toti, vt renum adeps, aut
                <lb/>
              omenti: & ſeuum, quod ſiccius vtroque eſt,
                <lb/>
              ob id ſolùm fermè in cornigeris animalibus,
                <lb/>
              & maximè: & quod in ſenſu carentibus, vt
                <lb/>
              lapidibus, & partibus plantarum, imò totis
                <lb/>
              plantis, tum bitumine ſaleque, metallis, aliiſ­
                <lb/>
              que pluribus, oleumque vocatur. </s>
              <s id="s.006285">Eſt autem
                <lb/>
              lachryma vniuſcuiuſque arboris oleum ter­
                <lb/>
              reo miſtum. </s>
              <s id="s.006286">In omni igitur ſemine oleum
                <lb/>
              continetur. </s>
              <s id="s.006287">Viuere autem omnia ſemina ex
                <lb/>
              hoc conſtat, quòd ex omnibus, iuxta Theo­
                <lb/>
              phraſti opinionem, plantæ ſui generis pro­
                <lb/>
              creantur: aut ergo ex omnibus id fiet, aut
                <lb/>
              maxima parte, ſiquidem nihil prohibet ali­
                <lb/>
              qua ſemina oblæſa eſſe etiam toto genere,
                <lb/>
              cùm etiam quædam animalia talia ſint, vt
                <lb/>
              talpæ, atque plantæ illæ putredine, aut radi­
                <lb/>
              ce, vel alio modo quàm ſemine prouenient.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006288">Semen autem dico, quod aliquo tegmine
                <lb/>
              concluditur: fructum, qui nullo. </s>
            </p>
            <p type="margin">
              <s id="s.006289">
                <margin.target id="marg902"/>
              Semina o­
                <lb/>
              leum conti­
                <lb/>
              nent.
                <lb/>
              </s>
              <s id="s.006290">Oleum &
                <lb/>
              pinguedinis
                <lb/>
              diſcrimen.</s>
            </p>
            <p type="main">
              <s id="s.006291">Ob hoc, ſemina quædam vaginulis, vt
                <lb/>
                <arrow.to.target n="marg903"/>
                <lb/>
              phaſelli, cicereſque: quædam ariſtis
                <expan abbr="hærẽtia">hærentia</expan>
              , </s>
            </p>
          </chap>
        </body>
      </text>
    </archimedes>