Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
131
(111)
132
(112)
133
(113)
134
(114)
135
(115)
136
(116)
137
(117)
138
(118)
139
(119)
140
(120)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
page
|<
<
(120)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div401
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
136
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7230
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
120
"
file
="
0140
"
n
="
140
"
rhead
="
GNOMONICES
"/>
enim erunt ſingula, quanta inuenta eſt recta E γ, Sole in ęquinoctijs exiſtente. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7231
"
xml:space
="
preserve
">Hinc cognoſce-
<
lb
/>
mus eadem ſegmenta in partibus ſinus totius propriorum parallelorum, hac arte. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7232
"
xml:space
="
preserve
">Fiat ut k M, ſi-
<
lb
/>
nus complementi declinationis paralleli cuiuſuis ad K M, quatenus ſinus totus proprii paralleli,
<
lb
/>
ita S T, quatenus nota in partibus ſinus totius in circulo maximo, ad aliud. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7233
"
xml:space
="
preserve
">Prodibit enim nota
<
lb
/>
eadem S T, in partibus ſinus totius K M, proprii paralleli. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7234
"
xml:space
="
preserve
">Vnde ſi S T, nota in partibus ſinus to-
<
lb
/>
tius proprii paralleli addatur ſinui verſo K S, arcus ſemidiurni, notus erit ſinus verſus K T, arcus
<
lb
/>
K R, compoſiti ex arcu ſemidiurno, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7235
"
xml:space
="
preserve
">arcu crepuſculi. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7236
"
xml:space
="
preserve
">Quare, ut prius, ex hoc ſinu uerſo quanti-
<
lb
/>
tatem crȩpuſculi inueniemus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7237
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7238
"
xml:space
="
preserve
">HAEC autem ratio
<
unsure
/>
inueſtigandorum crepuſculorum videtur omnium facilima, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7239
"
xml:space
="
preserve
">expedi-
<
lb
/>
tiſſima, quoniam in eadem poli altitudine recta E γ, ſemel inuenta in partibus ſinus totius circu-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-01
"
xlink:href
="
note-0140-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
li maximi, eadem ſemper manet in omnibus parallelis Solis, ita vt nunquam mutetur: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7240
"
xml:space
="
preserve
">cuius qui-
<
lb
/>
dem inuentio perfacilis eſt, cum in ea perueſtiganda ſinus totus uſurpetur, qui facilimam reddit
<
lb
/>
multiplicationem, ut ex demonſtratis conſtat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7241
"
xml:space
="
preserve
">Hac autem inuenta, reperitur arte proxime tradita
<
lb
/>
eadem E. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7242
"
xml:space
="
preserve
">γ, uel S T, quatenus pars eſt ſinus totius proprii paralleli: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7243
"
xml:space
="
preserve
">quę inuentio difficilis etiam
<
lb
/>
non eſt, propterea quòd ad eam in quirendam ſinus totus quoque adhibeatur, qui operationem
<
lb
/>
minus difficilem reddit, ut diximus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7244
"
xml:space
="
preserve
">Quod in prioribus præceptis non contingit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7245
"
xml:space
="
preserve
">Nun quam enim
<
lb
/>
in illis ſinus totus aſſumitur, ut recta K T, inueniatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7246
"
xml:space
="
preserve
">Vnde multiplicatio difficilior aliquanto
<
lb
/>
redditur, vt pater. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7247
"
xml:space
="
preserve
">Crepuſculorum ergo magnitudines, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7248
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7249
"
xml:space
="
preserve
">inuenimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7250
"
xml:space
="
preserve
">Quod faciendum erat.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7251
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
</
div
>
<
div
xml:id
="
echoid-div408
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
137
">
<
head
xml:id
="
echoid-head140
"
style
="
it
"
xml:space
="
preserve
">SCHOLIVM.</
head
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s7252
"
xml:space
="
preserve
">ALTITVDO meridiana Solis ita reperitur, vt communiter omnes tradunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7253
"
xml:space
="
preserve
">Sole in borealibus
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-03
"
xlink:href
="
note-0140-03a
"
xml:space
="
preserve
">Meridiana alti
<
lb
/>
tudo Solis quo
<
lb
/>
pacto reperiat.</
note
>
ſignis exiſtente, adijciatur eius declinatio altitudini Aequatoris, ſeu complemento altitudinis poli: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7254
"
xml:space
="
preserve
">Eo-
<
lb
/>
dem verò auſtr alia per currente ſigna, dematur eius declinatio ab altitudine Aequatoris, ſcu à comple-
<
lb
/>
mento altitudinis poli. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7255
"
xml:space
="
preserve
">Numerus enim ex illa additione conflatus, vel ex hac ſubtr actione relictus da-
<
lb
/>
bit altitudinem meridianam quæſitam. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7256
"
xml:space
="
preserve
">Vt Sole exiſtente in principio ♋, ſi eius declinatio, quæ continet
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-04
"
xlink:href
="
note-0140-04a
"
xml:space
="
preserve
">Quando nume
<
lb
/>
rus conflatus ex
<
lb
/>
declinatione bo
<
lb
/>
reali & altitudi
<
lb
/>
ne Aequatoris
<
lb
/>
ſuperat gra. 90.
<
lb
/>
Quando altitu
<
lb
/>
do poli minor
<
lb
/>
eſt declinatione
<
lb
/>
borealis paralle
<
lb
/>
li Solis, verteæ
<
lb
/>
loci eſt inter pa
<
lb
/>
ralielum Solis
<
lb
/>
& Aȩquatorem,
<
lb
/>
altitudoq́; meri
<
lb
/>
diana solis eſt
<
lb
/>
borealis.</
note
>
grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7257
"
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7258
"
xml:space
="
preserve
">Min. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7259
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7260
"
xml:space
="
preserve
">addatur complemento altitudinis poli, ſiue eleuationi Aequatoris Romæ, quæ gradus
<
lb
/>
48. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7261
"
xml:space
="
preserve
">complectitur, conficitur altitudo meridiana grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7262
"
xml:space
="
preserve
">71. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7263
"
xml:space
="
preserve
">Min. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7264
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7265
"
xml:space
="
preserve
">ad latitudinem grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7266
"
xml:space
="
preserve
">42. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7267
"
xml:space
="
preserve
">qualis Ro-
<
lb
/>
mæreperitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7268
"
xml:space
="
preserve
">Sole verò in principio ♑, exiſtente, ſi eius declinatio, quæ eſt grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7269
"
xml:space
="
preserve
">23. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7270
"
xml:space
="
preserve
">Min. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7271
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7272
"
xml:space
="
preserve
">ab eleua-
<
lb
/>
tione Aequatoris, hoc est, à complemento altitudinis poli, nimirum à grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7273
"
xml:space
="
preserve
">48. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7274
"
xml:space
="
preserve
">detrabatur, reliqua erit
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-05
"
xlink:href
="
note-0140-05a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
altitudo meridiana grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7275
"
xml:space
="
preserve
">24. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7276
"
xml:space
="
preserve
">Min. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7277
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7278
"
xml:space
="
preserve
">Huius operationis ratio perſpicua eſt ex ſuperioribus figuris.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7279
"
xml:space
="
preserve
">Nam in prima, vbi parallelus diametri K L, borealis eſt, componitur altitudo meridiana A K, ex de-
<
lb
/>
clinatione K H, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7280
"
xml:space
="
preserve
">altitudine Aequatoris H A. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7281
"
xml:space
="
preserve
">In alijs verò, in quibus parallelus diametri K L, au-
<
lb
/>
ſtralis eſt, prouenit altitudo meridiana A K, ſi declinatio K H, ab altitudine Aequatoris H A,
<
lb
/>
deducatur.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7282
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s7283
"
xml:space
="
preserve
">SED hic nonulla obſeruanda ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7284
"
xml:space
="
preserve
">Primum, quando in ſignis borealibus ex additione declina-
<
lb
/>
tionis ad eleuationem Aequatoris maior numerus conflatur, quàm grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7285
"
xml:space
="
preserve
">90. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7286
"
xml:space
="
preserve
">auferendus eſt numer us
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-06
"
xlink:href
="
note-0140-06a
"
xml:space
="
preserve
">Quando altitu-
<
lb
/>
do poli æqualis
<
lb
/>
eſt declinationi
<
lb
/>
borealis paralle
<
lb
/>
li Solis, tangit
<
lb
/>
parallelus Solis
<
lb
/>
Verticalem cir-
<
lb
/>
culum in B, uer
<
lb
/>
tice, altitudoq́ue
<
lb
/>
meridiana Solis
<
lb
/>
eſt quadrans.</
note
>
conflatus ex ſemicir culo, vt altitudo meridiana babeatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7287
"
xml:space
="
preserve
">Tunc enim Sol inter verticem B, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7288
"
xml:space
="
preserve
">polum
<
lb
/>
arcticum F, exiſtet, vel (quod idem eſt) vertex B, inter Solem & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7289
"
xml:space
="
preserve
">Aequatorem: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7290
"
xml:space
="
preserve
">vt in priori figura hu-
<
lb
/>
ius ſcholij cernitur, vbi arcus A K, inter Horizontem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7291
"
xml:space
="
preserve
">parallelum borealem, quadr antem A B, ſupe-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-07
"
xlink:href
="
note-0140-07a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
rat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7292
"
xml:space
="
preserve
">altitudo meridiana eſt arcus C k, ex parte boreali, vertex{q́ue}, B, inter parallelum Solis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7293
"
xml:space
="
preserve
">Ae-
<
lb
/>
quatorem conſtitutus eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7294
"
xml:space
="
preserve
">Quod quidem accidit, cum altitudo poli minor eſt declinatione propoſiti pa-
<
lb
/>
ralleli, vt bic contingit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7295
"
xml:space
="
preserve
">Arcus enim B H, qui arcui altitudinis poli C F, ęqualis eſt, vt in ſphæra ostendi-
<
lb
/>
mus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7296
"
xml:space
="
preserve
">ex fig ur a facile colligitur, (Nam ſi ex ęqualibus quadr antibus C B, F H, dematur communis
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-08
"
xlink:href
="
note-0140-08a
"
xml:space
="
preserve
">Quando com-
<
lb
/>
plemen tum al-
<
lb
/>
titudinis poli
<
lb
/>
minus eſt decli-
<
lb
/>
natione borea-
<
lb
/>
lis paralleli So-
<
lb
/>
lis, extat totus
<
lb
/>
parallelus ſupra
<
lb
/>
Horizontẽ, nul
<
lb
/>
lumq́; crepuſcu
<
lb
/>
lunt ht. Sol au-
<
lb
/>
tem duas habet
<
lb
/>
altitudines me-
<
lb
/>
ridianas in eo
<
lb
/>
parallelo.</
note
>
arous F B, æquales remanent arcus C F, B H,) minor est declinatione H K. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7297
"
xml:space
="
preserve
">Quòd ſi altitudo poli
<
lb
/>
B H, æqualis quandoque fuerit declinationi paralleli, tanget parallelus Verticalem in B, vertice, erit{q́ue}
<
lb
/>
altitudo meridiana quadrans, nempe C B, vel A B, grad. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7298
"
xml:space
="
preserve
">90.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7299
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s7300
"
xml:space
="
preserve
">DEINDE, quando complementum altitudinis poli minus eſt declinatione paralleli borealis, exta-
<
lb
/>
bit parallelus totus ſupra Horizontem, habebitq́, duas altitudines meridianas, auſtralem vnam, quæ ma-
<
lb
/>
ior cſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7301
"
xml:space
="
preserve
">alteram Septentrionalem, quæ minor eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7302
"
xml:space
="
preserve
">Prior inuenitur per regulam ſupra traditam; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7303
"
xml:space
="
preserve
">poſte-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-09
"
xlink:href
="
note-0140-09a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
rior autem babetur, ſi complementum altitudinis poli ex declinatione dematur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7304
"
xml:space
="
preserve
">Perſpicuum hoc eſt in
<
lb
/>
ſecunda figura huius ſcholij, vbi C I, complementum altitudinis poli minus eſt declinatione I L, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7305
"
xml:space
="
preserve
">pa-
<
lb
/>
rallelus borealis K L, totus eſt ſupra Horizontem; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7306
"
xml:space
="
preserve
">altitudo meridiana auſtr alis & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7307
"
xml:space
="
preserve
">maior, arcus A K;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7308
"
xml:space
="
preserve
">
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-10
"
xlink:href
="
note-0140-10a
"
xml:space
="
preserve
">Quando com-
<
lb
/>
plementũ altitu
<
lb
/>
dinis poli æqua
<
lb
/>
le eſt declinatio
<
lb
/>
ni borealis pa-
<
lb
/>
ralleli Solis, tan
<
lb
/>
git parallelus
<
lb
/>
Horizontẽ, nul
<
lb
/>
lumq́; eſt crepu
<
lb
/>
ſculum.</
note
>
borealis verò & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7309
"
xml:space
="
preserve
">minor, arcus C L, quæ babetur, ſi ex declinatione I L, auferatur complementum altitu-
<
lb
/>
dinis poli I C. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7310
"
xml:space
="
preserve
">Sole autem in hoc parallelo exiſtente nullum crepuſculum eſt, cum continua dies exiſtat.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7311
"
xml:space
="
preserve
">Quòd ſi complementum altitudinis poli I C, fuerit quandoque ęquale declinationi paralleli, tanget pa-
<
lb
/>
rallelus Horizontem in C, totusq́, ſupra Horizontem extabit, vnde nec tunc crepuſculum quæren-
<
lb
/>
dum erit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7312
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s7313
"
xml:space
="
preserve
">TERTIO quando in ſignis austr alibus declinatio paralleli alicuius maior fuerit complemento
<
lb
/>
altitudinis poli, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s7314
"
xml:space
="
preserve
">propterea auferri non poſſit à dicto complemento, vt altitudo meridiana habeatur,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0140-11
"
xlink:href
="
note-0140-11a
"
xml:space
="
preserve
">Quando decli-
<
lb
/>
nauo paralleli</
note
>
nullam habebit Sol in illo parallelo altitudinem meridianam, ſed totus parallelus ſub Horizonte </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>