Cardano, Girolamo
,
De subtilitate
,
1663
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Figures
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 403
>
page
|<
<
of 403
>
>|
<
archimedes
>
<
text
>
<
body
>
<
chap
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.006291
">
<
pb
pagenum
="
492
"
xlink:href
="
016/01/141.jpg
"/>
pleraque tenui cortice, vt frumentum: quæ
<
lb
/>
verò in fructibus ſunt pericarpio continen
<
lb
/>
tur velut melonum, pomorumque, ac pyro
<
lb
/>
rum ſemina. </
s
>
<
s
id
="
s.006292
">Omne etiam ſemen, plantæ
<
lb
/>
ſuæ pars calidiſſima eſt, quod generationis
<
lb
/>
cauſa factum ſit, non tamen acerrima: ne
<
lb
/>
que enim tenuiſſimum, nec ſicciſſimum:
<
expan
abbr
="
nã
">nam</
expan
>
<
lb
/>
multorum radix, vt fœniculi? </
s
>
<
s
id
="
s.006293
">multarum lo
<
lb
/>
bus & cortex, vt vniadis, quo Indi incolæ
<
lb
/>
inſulæ ſancti Thomæ, zinziberis loco vtun
<
lb
/>
tur, acris vehementer eſt, cùm ſemen ſit in
<
lb
/>
ſipidum. </
s
>
<
s
id
="
s.006294
">Multitudine enim pinguis humidi
<
lb
/>
calor obtunditur: vnde ex illo copia olei
<
lb
/>
emanat. </
s
>
<
s
id
="
s.006295
">In cortice verò aduritur, vt in
<
lb
/>
diſtillatione, quoniam plus terrei ineſt, at
<
lb
/>
non ſimpliciter: nam Indici phaſelli cortex,
<
lb
/>
de quo inferiùs agimus, multo abundat oleo,
<
lb
/>
nucleus non ita: quoniam ob humidi abun
<
lb
/>
dantiam illud concoquere nequeat, nec in
<
lb
/>
olei formam cogere. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.006296
">
<
margin.target
id
="
marg903
"/>
Seminis ac
<
lb
/>
fructus diſ
<
lb
/>
crimen.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.006297
">Seminum igitur quædam multum oleum
<
lb
/>
continent, vt nux & lini, ac heliotropij ac
<
lb
/>
rapæ. </
s
>
<
s
id
="
s.006298
">Nucem enim appello, partem quæ in
<
lb
/>
toto fructu continetur, quæ ( vt dictum eſt )
<
lb
/>
quod contineatur ſemen eſt: quamvis
<
expan
abbr
="
quo-niã
">quo
<
lb
/>
niam</
expan
>
edi ſoleat, à pleriſque fructus appelletur. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.006299
">Fructum enim dicunt alij magnum ſe
<
lb
/>
men, alij quicquid vltimò à plantis produ
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg904
"/>
<
lb
/>
citur & editur, quod verò vltimò produci
<
lb
/>
tur, &
<
expan
abbr
="
nõ
">non</
expan
>
editur, ſemen. </
s
>
<
s
id
="
s.006300
">Verùm hæc ( vt di
<
lb
/>
xi ) non eſt ſeminum & fructuum propria
<
lb
/>
differentia. </
s
>
<
s
id
="
s.006301
">Rapæ igitur ſemen tantùm pro
<
lb
/>
ducit olei, vt in regionibus quibuſdam Ger
<
lb
/>
maniæ, non ſolùm indigenarum neceſſitati
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg905
"/>
<
lb
/>
ſatisfaciat, ſed mercis loco in finitimas vr
<
lb
/>
bes conuehatur. </
s
>
<
s
id
="
s.006302
">In Æthiopia, copia maxima
<
lb
/>
eſt herbæ Henæ, è cuius ſemine oleum non
<
lb
/>
ſolùm abundantiſſimum, ſed & optimum
<
lb
/>
elicitur. </
s
>
<
s
id
="
s.006303
">Ratio docet, ea quæ plurimum con
<
lb
/>
tinent oleum, optimum etiam continere.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.006304
">Nam plurimùm calore bene temperato, &
<
lb
/>
humido etiam abundanti indiget à quibus
<
lb
/>
etiam optimum, non ſolùm copioſum gi
<
lb
/>
gnitur. </
s
>
<
s
id
="
s.006305
">In quibuſdam autem quæ paucum
<
lb
/>
continent, optimum eſſe poteſt, nihil pro
<
lb
/>
hibet tamen eſſe deterrimum. </
s
>
<
s
id
="
s.006306
">Optimum igi
<
lb
/>
tur, & cum abundantia & paucitate eſſe po
<
lb
/>
teſt, prauum autem cum ſola fermè pauci
<
lb
/>
tate: nam
<
emph
type
="
italics
"/>
(
<
emph.end
type
="
italics
"/>
vt dixi ) in omnibus monſtra
<
lb
/>
quædam contingunt, quæ à natura fiunt. </
s
>
<
s
id
="
s.006307
">Ni
<
lb
/>
hil enim probet aliquid eſſe quod oleo
<
expan
abbr
="
abũ-det
">abun
<
lb
/>
det</
expan
>
plurimo, atque eodem prauo vel fœtido
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg906
"/>
<
lb
/>
vel inutili, quia non abſoluto. </
s
>
<
s
id
="
s.006308
">Abſoluitur
<
lb
/>
autem quicquid plenè concoquitur. </
s
>
<
s
id
="
s.006309
">Sed ad
<
lb
/>
rem redeo. </
s
>
<
s
id
="
s.006310
">Elicitur oleum vi torcularis: &
<
lb
/>
quamvis multiplex ſit hæc ratio, ſufficiat
<
lb
/>
tamen eam tribus exemplis declaraſſe. </
s
>
<
s
id
="
s.006311
">Pri
<
lb
/>
mum erit myriſticæ nucis, quæ in parua di
<
lb
/>
uiditur fruſta, diuiſa vino Crettico per tri
<
lb
/>
duum infunduntur, ſiccantur biduo in vm
<
lb
/>
bra, & in ſartagine caleſcunt, aquaque ro
<
lb
/>
ſacea conſperguntur & exprimuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.006312
">Quòd
<
lb
/>
ſi copioſius oleum, ſed minus efficax atque
<
lb
/>
iucundum, extrahere velis, diuiſam contun
<
lb
/>
des, inſperſamque vino Cretico infundes, in
<
lb
/>
fuſam Soli exponito, donec contrahat cru
<
lb
/>
ſtam, iterum miſcebis non amplius infun
<
lb
/>
dens, ſed aſpergens Creticum, ac denuò ſic
<
lb
/>
cabis, idque toties repetes, donec quaſi pu
<
lb
/>
treſcat, tunc enim copioſum reddit oleum.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.006313
">Atque hic modus etiam ſemini Apollinaris
<
lb
/>
herbæ, tum papaueri ſatisfaciet: ſed vini lo
<
lb
/>
co aquam adhibeto, & permittito, donec
<
lb
/>
putreſcat, tunc verò ſub torculari ponatur.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.006314
">Licet autem putredinem expectare in his
<
lb
/>
quæ non bibuntur. </
s
>
<
s
id
="
s.006315
">Hocque ſecundum eſt
<
lb
/>
exemplum, quòd ſemen Apollinaris longè
<
lb
/>
ſit humidius myriſtica nuce, velut amygdala
<
lb
/>
pinguior eſt eo ſemine. </
s
>
<
s
id
="
s.006316
">Inde tertium exem
<
lb
/>
plum in amygdalis, quæ duplici purgatæ
<
lb
/>
cortice torrentur paululùm, inde quinta
<
lb
/>
aquæ parte perfunduntur, qui modus eſt
<
lb
/>
communis ſeminibus etiam, tum vini pro
<
lb
/>
nuce myriſtica, inde maſſa ab igne caleſcat,
<
lb
/>
& exprimatur ſtatim: nam quia bibitur,
<
lb
/>
ranceſcit dum moram patitur. </
s
>
<
s
id
="
s.006317
">Manifeſtum
<
lb
/>
eſt autem, quòd calore & aqua hi modi in
<
lb
/>
digent: nam oleum niſi liqueſcat, non fluit,
<
lb
/>
nam congelatum fluere non poteſt: quod
<
lb
/>
verò liqueſcit, calore indiget, calor autem
<
lb
/>
conſumit oleum, ob id aquam adiicere ne
<
lb
/>
ceſſe eſt, aliter oleum, & paucum, & toſtum
<
lb
/>
effluet. </
s
>
<
s
id
="
s.006318
">Hoc verò magis neceſſarium in ſic
<
lb
/>
cioribus corporibus, vt nuce myriſtica: ad
<
lb
/>
ditur ibi vinum, quod odorem exacuat po
<
lb
/>
tius, quàm obtundat: aliorum verò grauis
<
lb
/>
eſt odor. </
s
>
<
s
id
="
s.006319
">Sed & vinum magis ad intima pe
<
lb
/>
netrat, & diſſoluit, quod ignis calori com
<
lb
/>
mune eſt: verùm ignis etiam trahit ex in
<
lb
/>
timis partibus ad exteriores. </
s
>
<
s
id
="
s.006320
">Non igitur ex
<
lb
/>
aqua, aut vino oleum fit, ſed eius ſunt propu
<
lb
/>
gnacula. </
s
>
<
s
id
="
s.006321
">Vtrum verò pars aquæ, an vini, in
<
lb
/>
oleum tranſire poſſit, dignum dubitatione
<
lb
/>
eſt: nam oleum aqueo & aëreo humido con
<
lb
/>
ſtat: vbi efficax ſit humidum aëreum, facilè
<
lb
/>
aqua: faciliùs autem etiam vinum tranſit in
<
lb
/>
oleum, nam & vinum ardet. </
s
>
<
s
id
="
s.006322
">Sunt verò quæ
<
lb
/>
adeò oleoſa ſunt, vt tuſa & calore naturali
<
lb
/>
temperato fota, in oleum abſque expreſſio
<
lb
/>
ne tranſeant, quia præpinguia ſunt, & oleo
<
lb
/>
copioſo, ac non multum excrementi terrei
<
lb
/>
habente abundant. </
s
>
<
s
id
="
s.006323
">Velut ſambuci flores.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
id
="
s.006324
">Oleum quoque quod ſine igne ex amydalis
<
lb
/>
extrahitur, multò ſuauius eſt, & pectori
<
lb
/>
vtilius. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.006325
">
<
margin.target
id
="
marg904
"/>
Seminis rap &
<
lb
/>
oleum.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.006326
">
<
margin.target
id
="
marg905
"/>
Hena herba.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.006327
">
<
margin.target
id
="
marg906
"/>
Nucis myri
<
lb
/>
ſtica oleum
<
lb
/>
quomodo
<
lb
/>
fiat.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.006328
">Sed eſt alius humor mucoſus, in omnibus
<
lb
/>
<
arrow.to.target
n
="
marg907
"/>
<
lb
/>
radicibus fermè atque ſeminibus: quæ verò
<
lb
/>
inter hæc magis celebrantur, ſunt lini, al
<
lb
/>
theæ, pſilij, marrubij, cotoneorum, pyro
<
lb
/>
rum, pomorum, fœnugræcique ſemina: in
<
lb
/>
ter radices verò quæcunque magis mucoſæ,
<
lb
/>
vt altheæ atque ariſtolochiæ: ab his omni
<
lb
/>
bus hanc partem, tanquam illis naturaliter
<
lb
/>
inſitam detrahere licet. </
s
>
<
s
id
="
s.006329
">Mundata hæc repo
<
lb
/>
nuntur in vaſe, & quadruplum ponderis
<
lb
/>
aquæ calidæ iniicitur, manentque per no
<
lb
/>
ctem: inde reiecta aquâ radices, aut ſemi
<
lb
/>
na ſacculo ex canabe linóve rarò excipiun
<
lb
/>
tur, ligatoque ore ſuperiore & vaſe ſuppo
<
lb
/>
ſito, modò concutiendo cum baculo, modò
<
lb
/>
exprimendo manu, ſuccus mucoſus colligi
<
lb
/>
tur: vt collectum fuerit quicquid ex eo tum
<
lb
/>
effluxit, faciliùs arctiùs conſtringitur, atque
<
lb
/>
eadem ratione exprimitur ſenſim, ac denuò
<
lb
/>
arctiùs religatur, donec ipſum ſemen ſolum
<
lb
/>
relinquatur. </
s
>
<
s
id
="
s.006330
">Præſtat igitur conſiderare, quæ
<
lb
/>
nam ſit hæc materia, quæ ſic effluit. </
s
>
<
s
id
="
s.006331
">Atque
<
lb
/>
illud à viribus ac ſubſtantia, tum modo ex
<
lb
/>
trahendi, coniectari licet. </
s
>
</
p
>
<
p
type
="
margin
">
<
s
id
="
s.006332
">
<
margin.target
id
="
marg907
"/>
Mucoſi hu
<
lb
/>
moris ratio
<
lb
/>
& modus
<
lb
/>
detrahendi.</
s
>
</
p
>
<
p
type
="
main
">
<
s
id
="
s.006333
">Cùm enim emolliat & glutinoſa ſit, cali</
s
>
</
p
>
</
chap
>
</
body
>
</
text
>
</
archimedes
>